Στη νέα εποχή με το βλέμμα στον Μεσαίωνα

Ομολογώ ότι δεν ανέμενα ότι η έκθεση μιας μαθήτριας για το μάθημα των Θρησκευτικών θα ξεσήκωνε τέτοια θύελλα αντιδράσεων. Όχι επειδή είχα οποιεσδήποτε ψευδαισθήσεις όσον αφορά την ανοχή μας –ως κοινωνία– στην αντίθετη άποψη. Κυρίως σε θέματα θρησκείας. Αλλά επειδή θεωρούσα ότι αυτό το κράτος, από τους εκπαιδευτικούς μέχρι τους πολιτικούς, θα κρατούσε αν μη τι άλλο τα προσχήματα. Κι όμως μια 16χρονη βρέθηκε περικυκλωμένη από παντού. Το αμάρτημά της ήταν ότι τόλμησε να θεωρήσει ότι ζούμε σ’ ένα κοσμικό κράτος και όχι σε καθεστώς συγκαλυμμένου ταλιμπανισμού. Ότι είχε το δικαίωμα να προβληματιστεί για τον τρόπο που διδάσκονται τα Θρησκευτικά στα σχολεία και να εκφράσει αυτό τον προβληματισμό της στην εφημερίδα του σχολείου της.

«Oι σχολικές εφημερίδες (όμως) δεν είναι αμπελοχώραφο κανενός», αποφάνθηκαν όσοι χρόνια τώρα θεωρούν την εκπαίδευση δικό τους αμπελοχώραφο. Γι’ αυτό και αριθμός θεολόγων έσπευσαν να εκφράσουν την ντροπή τους, να αναφωνήσουν «αίσχος» και να ζητήσουν από διαδικτύου σύγκληση συνεδρίας για να επιρριφθούν ευθύνες, μεταξύ άλλων και στους καθηγητές που επέτρεψαν τη δημοσίευση τέτοιων θέσεων. Τη στιγμή που με ανακοίνωσή τους οι θεολόγοι επιβεβαίωσαν και συλλογικά πώς αντιλαμβάνονται την ελευθερία άποψης στα σχολεία, αφού αν και τάσσονται «εναντίον της λογοκρισίας», έκριναν πως θα έπρεπε να τους είχε δοθεί «η δυνατότητα γνώσης του περιεχομένου του άρθρου πριν εκδοθεί, για να υπήρχε η δυνατότητα δημοσίευσης απάντησης ή ανασκευής σημείων που θεωρούνται προσβλητικά προς τη διδασκαλία των Θρησκευτικών». Η πιο άθλια και προβληματική όμως αντίδραση ήταν αυτή του Πρόδρομου Προδρόμου. «Το υπουργείο δεν είναι στη διάθεση των επιθυμιών του καθενός», απάντησε, όταν ρωτήθηκε για την απουσία επίσημης τοποθέτησης. «Η μαθήτρια είχε την ελευθερία να γράψει στην εφημερίδα του σχολείου της. Αυτό γιατί δεν το σχολιάζει κανένας;» Είδε μάλιστα και προσπάθεια φίμωσης της θρησκείας και όσων προασπίζονται τον ελληνισμό. «Σε κάποιους προξενεί ευχαρίστηση να πολεμάνε την ελληνικότητα της Κύπρου, τη θρησκεία της Κύπρου… Αυτό θυμίζει Μεσαίωνα… Στην εκπαίδευση […] δεν υπάρχει πρόβλημα ελευθερίας της έκφρασης, αλλά το αντίθετο συμβαίνει – κάποιοι επειδή δεν ικανοποιούνται οι δικές τους οι φιλοσοφικές τάσεις […] απαιτούν να ήταν τα πράγματα μόνο όπως αυτοί επιθυμούν και να μην εκφράζεται κανένας άλλος». Και επισήμανε πως η Εκκλησία δεν παρεμβαίνει. Ώρες μετά που ο μητροπολίτης Πάφου δήλωνε πως δεν υπάρχει περίπτωση να μην είναι υποχρεωτικά τα Θρησκευτικά στα σχολεία.

Λέχθηκε ότι οι εκπαιδευτικοί, όπως και η μαθήτρια, είχαν κάθε δικαίωμα να εκφράζουν την άποψή τους. Κανείς δεν τους αφαίρεσε αυτό το δικαίωμα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η αντίδραση δεν θα έπρεπε να είχε προβληματίσει. Διότι, αυτοί που με τέτοιο τρόπο αντέδρασαν για μια άποψη, δεν βρίσκονται στο facebook μόνο. Βρίσκονται εντός του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αποτελούν βασικούς πυλώνες στη διαμόρφωση της αυριανής κοινωνίας. Αν αυτός είναι ο τρόπος αντίδρασής τους δημοσίως, αν τέτοια είναι η αντίληψή τους περί ελεύθερης έκφρασης (όπως καταγράφηκε στην ανακοίνωσή τους), διερωτάται κανείς ποια είναι η αντίδρασή τους όταν τέτοια θέματα τίθενται στις τάξεις. Λέχθηκε επίσης πως το γεγονός ότι η μαθήτρια είχε το δικαίωμα να εκφράσει την άποψή της στη σχολική εφημερίδα, αποδεικνύει και την ύπαρξη ελευθερίας στα σχολεία. Σημασία όμως δεν έχει το δικαίωμα να εκφράζεται κάποιος, αλλά πώς αντιμετωπίζεται από το εκπαιδευτικό σύστημα και το κράτος η χρήση αυτού του δικαιώματος όταν δεν εξυπηρετεί το δικό τους αφήγημα. Η αντίδραση αν μη τι άλλο θα έπρεπε να προβληματίσει.

«Αυτή τη στιγμή δεν βλέπουμε την ουσία. Θα μπορούσε να μην αφορούσε τα Θρησκευτικά αλλά τα Νέα Ελληνικά, τα Μαθηματικά, οτιδήποτε. Είναι ένα κείμενο που έγραψε ένα παιδί….» είπε η Αννίτα Δημητρίου. Η πραγματικότητα όμως είναι πως η αντίδραση αυτή ήταν τέτοια ακριβώς επειδή αφορούσε τα Θρησκευτικά. Διότι σ’ αυτή τη χώρα, η ελευθερία στην άποψη σταματά εκεί που αρχίζει η θρησκεία. Και η ιστορική κατήχηση. Οτιδήποτε ξεβολεύει. Αυτό άλλωστε είπε σε δηλώσεις του ο πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ, αναφέροντας ότι το μάθημα των Θρησκευτικών είναι ευαίσθητο και θέλει ιδιαίτερη προσοχή όταν το κρίνεις. Αυτό επιβεβαίωσε η απουσία αντιδράσεων για άρθρο στην ίδια εφημερίδα για τον τρόπο που διδάσκονται τα Μαθηματικά. Αυτό επιβεβαίωσε το σύνολο των παρεμβάσεων την τελευταία βδομάδα. Και αυτό θα έπρεπε να συζητήσουμε. Διότι, αυτή είναι η ουσία. Το ότι η εκπαίδευση βρίσκεται στα χέρια ενός ανθρώπου που ανησυχεί ότι οδηγούμαστε στον Μεσαίωνα, όχι επειδή προκρίνεται η λογοκρισία της σκέψης αλλά γιατί πλήττεται –λέει– η Εκκλησία. Και κάποιων που αισθάνονται ότι η ελευθερία σκέψης και έκφρασης συμπεριλαμβάνει έλεγχο και «ανασκευή». Ώστε αυτή να μην απομακρύνεται από τα «επιτρεπτά». Αυτό το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης υπηρετούν. Και το υπηρετούν για δεκαετίες συνειδητά και με την ανοχή όλων.

Είναι γι’ αυτό που ως κοινωνία αλλά και ο καθένας ξεχωριστά καλούμαστε να απαντήσουμε: Τι παιδεία, τι πολίτες θέλουμε; Θέλουμε μια παιδεία που γίνεται προπαγανδιστικό εργαλείο, καλλιεργεί έναν βαθύ συντηρητισμό, προάγει διαιρέσεις, δεν θέλει και δεν επιζητεί κανέναν διάλογο; Ή θέλουμε μια παιδεία που θα δημιουργεί μια κοινωνία που θα κοιτάζει και λίγο παραέξω; Με πολίτες που θα αμφισβητούν και θα αναλύουν τα πράγματα σε μια γόνιμη βάση; Που θα υπερασπίζονται το δικαίωμα ελεύθερης συνείδησης, θα σέβονται τη διαφορετική άποψη; Που θα είναι δημοκράτες και σε αυτά που δεν τους αφορούν; Όπου η πλειοψηφία δεν θα επιβάλλεται στις μειοψηφίες; Όπου μια μαθήτρια θα μπορεί ελεύθερα να εκφράζει την άποψή της ακόμα κι αν κάποιοι διαφωνούν; Μια ανοικτή, ελεύθερη δηλαδή κοινωνία. Αν ναι, τι κάνουν όλοι αυτοί στην εκπαίδευση και στο υπουργείο;

antopoly@cytanet.com.cy