Η Κύπρος, γνωστή για τη φυσική της ομορφιά και τη στρατηγική της θέση στο μεταναστευτικό πέρασμα πουλιών, φέρει δυστυχώς και μια σκοτεινή κηλίδα, την παράνομη παγίδευση και θανάτωση χιλιάδων άγριων πτηνών κάθε χρόνο. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις και την επιστημονική κοινότητα, το πρόβλημα επιμένει, τροφοδοτούμενο από οικονομικά συμφέροντα, πολιτικές πιέσεις και κρατική αδράνεια.
Η πρακτική του λαθροθηρικού «αμπελοπουλιού», δηλαδή η παγίδευση μικρών μεταναστευτικών πουλιών με δίχτυα ή ξόβεργες, έχει τις ρίζες της σε παλιές διατροφικές συνήθειες. Ωστόσο, η σημερινή κλίμακα δεν έχει καμία σχέση με «παράδοση». Σύμφωνα με περιβαλλοντικές οργανώσεις, εκατοντάδες χιλιάδες πουλιά παγιδεύονται κάθε φθινόπωρο, μεταξύ των οποίων είδη αυστηρά προστατευόμενα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Τα πουλιά αυτά καταλήγουν σε παράνομα δίκτυα διακίνησης και σε πιάτα εστιατορίων που τα σερβίρουν ως «εκλεκτό μεζέ», παρά τις βαριές προβλέψεις του νόμου.
Η ανοχή των Αρχών αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση αυτής της οικολογικής σφαγής. Παρά τις συχνές επιχειρήσεις ελέγχου, οι παραβάτες σπάνια τιμωρούνται με ποινές που να λειτουργούν αποτρεπτικά. Τα πρόστιμα παραμένουν χαμηλά σε σχέση με τα κέρδη, ενώ οι καταγγελίες για τοπικές «συμμαχίες» μεταξύ παρανομούντων, επιχειρηματιών και πολιτικών κύκλων δεν είναι σπάνιες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, περιβαλλοντικοί ακτιβιστές που προσπαθούν να αποτρέψουν την παγίδευση έχουν δεχτεί απειλές ή επιθέσεις, γεγονός που αποκαλύπτει ένα κλίμα φόβου και ατιμωρησίας.
Η σιωπή των κυβερνώντων επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Παρά τις δεσμεύσεις για ενίσχυση των ελέγχων και αυστηροποίηση της νομοθεσίας, οι κυβερνητικές ανακοινώσεις συχνά μένουν στα χαρτιά. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις φαίνεται να διστάζουν να συγκρουστούν με τα τοπικά συμφέροντα, ιδίως σε περιοχές όπου το φαινόμενο έχει έντονη οικονομική διάσταση. Το αποτέλεσμα είναι μια πολιτική ημίμετρων που επιτρέπει στους παγιδευτές να συνεχίζουν το έργο τους σχεδόν ανενόχλητοι.
Η διεθνής κοινότητα, ωστόσο, δεν μένει αδιάφορη. Οργανώσεις όπως η BirdLife International και η Committee Against Bird Slaughter (CABS) καταγράφουν και δημοσιεύουν στοιχεία που εκθέτουν την Κύπρο διεθνώς. Τα ξένα ΜΜΕ φιλοξενούν συχνά ρεπορτάζ που παρουσιάζουν το νησί όχι ως παράδεισο της μεσογειακής βιοποικιλότητας, αλλά ως τόπο μαζικής σφαγής μεταναστευτικών πουλιών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα την Κυπριακή Δημοκρατία για πιθανές κυρώσεις λόγω μη συμμόρφωσης με την Οδηγία για τα Πουλιά, ενώ οργανώσεις τουρισμού εκφράζουν ανησυχία για την αρνητική προβολή που πλήττει την εικόνα της χώρας ως οικολογικού προορισμού.
Η αρνητική διεθνής εικόνα έχει άμεσες συνέπειες. Πέρα από τις πιθανές οικονομικές κυρώσεις, η Κύπρος κινδυνεύει να χάσει πολύτιμους επισκέπτες που αναζητούν βιώσιμες ταξιδιωτικές εμπειρίες. Σε μια εποχή όπου ο «πράσινος» τουρισμός κερδίζει έδαφος, η εικόνα ενός κράτους που κλείνει τα μάτια σε οικολογικά εγκλήματα λειτουργεί αποτρεπτικά για ταξιδιώτες ευαισθητοποιημένους στο περιβάλλον.
Η λύση απαιτεί πολιτική βούληση και κοινωνική κινητοποίηση. Χρειάζεται εντατικοποίηση των ελέγχων, αυστηρότερες ποινές, διαρκής επιτήρηση ευαίσθητων περιοχών και ενίσχυση των περιβαλλοντικών οργανώσεων που δρουν στο πεδίο. Παράλληλα, καμπάνιες ενημέρωσης μπορούν να αποδομήσουν το ψευδοπαραδοσιακό αφήγημα που χρησιμοποιούν οι θιασώτες της παγίδευσης, αναδεικνύοντας το τεράστιο οικολογικό και ηθικό κόστος.
Η Κύπρος έχει την ευκαιρία να γυρίσει σελίδα και να δείξει ότι η προστασία της φύσης δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Η εγκατάλειψη της ανοχής προς την παράνομη παγίδευση πουλιών δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντική υποχρέωση· είναι ζήτημα εθνικής αξιοπρέπειας και διεθνούς αξιοπιστίας. Μόνο με αποφασιστικές ενέργειες θα μπορέσει το νησί να αποτινάξει την ντροπιαστική αυτή φήμη και να σταθεί ισότιμα δίπλα στις χώρες που σέβονται και προστατεύουν τη ζωή που φιλοξενούν.
*Μέλους Κινήματος Οικολόγων
