Sevgul Uludag
Τηλ: 99966518
Τον Αύγουστο του 1974 κατά τη διάρκεια του «πολέμου», παιδιά Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων σκοτώθηκαν χωρίς κανένα έλεος. Στα χωριά Μαράθα, Σανταλάρη, Αλόα, στο Παλαίκυθρο, στη Δερύνεια, στο Τραχώνι, στην Άσσια και στην Αφάνεια. Οι ακτιβιστές για την ειρήνη αγωνίστηκαν, και συνεχίζουν να αγωνίζονται, ώστε τέτοιες σφαγές να μην ξανασυμβούν και με την ευχή να επικρατήσει η ειρήνη σε αυτό το νησί.
Πίνακας του Μιχάλη Κυρλιτσιά.
Τα βαθύτερα τραύματα
Όχι μόνο το 1974, αλλά και το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950, κατά τη διάρκεια των χρόνων 1956, 1957 και 1958, αλλά και στη συνέχεια, το 1963 και το 1964, κατά τη διάρκεια της διακοινοτικής σύγκρουσης και μετά από αυτήν, τη σύγκρουση στην Κοφίνου και τελικά το 1974, άνθρωποι από τις κοινότητές μας σκοτώθηκαν.
Ο πόνος, η απώλεια, τα τραύματα επηρέασαν όλες τις κοινότητες. Άνθρωποι εκτοπίστηκαν όχι μόνο μία, δύο αλλά και τρεις φορές. Έχασαν τα σπίτια τους, τα χωράφια τους, τα περιβόλια τους, τα δέντρα τους, τα ζώα τους, τα κατοικίδιά τους. Οι κοινότητές μας έζησαν τον αβάσταχτο πόνο από τους πολέμους και τις συγκρούσεις και εκτέθηκαν στη σκληρότητα των ευκαιριακών συνεργατών. Βιασμοί, δολοφονίες, άνθρωποι έγιναν «αγνοούμενοι». Με το «πρόσχημα» της σύγκρουσης οι κοινότητές μας υπέφεραν πολύ. Οι άνθρωποί μας σκοτώθηκαν και θάφτηκαν σε μαζικούς τάφους. Το χώμα κατάπιε Τ/Κ και Ε/Κ και ο θάνατος έπληξε όλες τις κοινότητες.
Δολοφονίες και βιασμοί
Ο θάνατος και οι βιασμοί έγιναν στα χωριά Μαράθα, Σανταλάρης, Αλόα όπου 126 γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι έχασαν τη ζωή τους ή στην Τόχνη, το Βαρώσι, την Άσσια και την Αφάνεια, στην Κώμα του Γιαλού, την Επτακώμη, στα Γαστριά, την Κώμη Κεπήρ και το Πατρίκι, όπου έλαβαν χώρα παρενοχλήσεις, ξυλοδαρμοί, βιασμοί και δολοφονίες. Ήταν λες και οι δολοφόνοι στις δύο πλευρές ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιος θα δημιουργούσε περισσότερους «αγνοούμενους», ποιος θα βίαζε περισσότερους, ποιος θα ξυλοκοπούσε περισσότερους. Όσοι αρνούνταν να βιάσουν άτομα από την άλλη κοινότητα έπαιρναν παρατσούκλια όπως «κορίτσι» και ταπεινώνονταν.
Εγκλήματα κατά αμάχων διαπράχθηκαν και από τις δύο πλευρές στην Κύπρο.
Πολλές οι προκλήσεις
Απομένουν τόσο φρικτά τραύματα που μέχρι σήμερα η χώρα μας δεν μπόρεσε να ξαναγίνει ένα ενιαίο σύνολο. Όσοι προσπάθησαν να ενώσουν τις δύο κοινότητες και να γιατρέψουν τις πληγές, στιγματίστηκαν ως «προδότες» και από τις δύο πλευρές του νησιού μας, επειδή όσοι ήθελαν να διατηρήσουν το νησί μας χωρισμένο στα δύο και να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα στις δύο πλευρές είχαν ήδη συμφωνήσει να το διατηρήσουν έτσι. Μόνο αν η Κύπρος παρέμενε χωρισμένη, θα μπορούσαν να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα. Αν οι Τ/Κ, οι Ε/Κ και οι άλλες κοινότητες του νησιού μας ενώνονταν και έκτιζαν ένα κοινό μέλλον με ειρήνη και αμοιβαία κατανόηση, τα συμφέροντά τους θα χάνονταν. Γι' αυτό και ενορχήστρωναν πολλές προβοκάτσιες, ώστε η διαίρεση να γίνει μόνιμη. Γι' αυτό και η συμφιλίωση των κοινοτήτων μας θεωρούνταν πάντα «μεγάλη απειλή και μεγάλος κίνδυνος» από τις κυρίαρχες δυνάμεις και στις δύο πλευρές.
Παρόλο που οι άνθρωποι των κοινοτήτων μας είναι πολύ πιο προοδευτικοί από τους εκπροσώπους αυτών των κυρίαρχων ομάδων συμφερόντων, πάντα γίνονταν προσπάθειες να τους τρομάξουν, να τους εκφοβίσουν και να τους απειλήσουν με την απώλεια της εργασίας τους. Εγώ προσωπικά, όπως και μέλη της οικογένειάς μου χάσαμε τις δουλειές μας στο παρελθόν επειδή υπερασπιζόμασταν την ειρήνη και τη συμφιλίωση. Ήθελαν τις κοινότητές μας να είναι εχθροί για πάντα, να μείνουν κολλημένες στο παρελθόν και να μην έχουν ποτέ όραμα για ένα κοινό μέλλον. Ήθελαν να συνεχίσουν να έχουν τη γη, τα σπίτια, τις παραλίες, τα χωράφια για τα οποία δεν είχαν πραγματικά εργαστεί, αλλά με κάποιο τρόπο τα είχαν «αποκτήσει».
Οι δολοφόνοι
Και οι δύο πλευρές έστησαν ένα τέτοιο σύστημα, ώστε ούτε ένας δολοφόνος παιδιών ή βιαστής γυναικών δεν ανακρίθηκε ή δικάστηκε ποτέ. Δεν λογοδότησαν ποτέ για τα σοβαρά εγκλήματα που διέπραξαν εναντίον των αμάχων της άλλης κοινότητας. Ακόμα και εκείνοι που εμφανίστηκαν σε τηλεοπτικά κανάλια και καυχήθηκαν για τον αριθμό των ανθρώπων που είχαν σκοτώσει, δεν ανακρίθηκαν ποτέ από τις επίσημες Αρχές της δικής τους πλευράς. Οι επίσημες Αρχές και των δύο πλευρών δεν έδωσαν ποτέ καμία σημασία στις καυχησιές των δολοφόνων καθώς ο στόχος ήταν πάντα να «κατηγορούν την άλλη πλευρά» και να αγνοούν τα εγκλήματα ορισμένων ατόμων από τη δική τους κοινότητα.
Γι' αυτό το νησί μας έγινε ένας τόπος όπου διαπράχθηκαν φρικτά εγκλήματα, αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν και «εξαφανίστηκαν», θάφτηκαν σε πηγάδια, χωράφια, χαντάκια, χωματερές, σε πεδία βολής. Όπου έφεραν μπουλντόζες για να ισοπεδώσουν το έδαφος και έβαλαν ακόμα και ανθρώπους να φυτέψουν λαχανικά για να καλύψουν γρήγορα τον τόπο ταφής. Ένα νησί γεμάτο πόνο, βουτηγμένο στα δικά του τραύματα και εκείνοι που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα επειδή μπορούσαν και επειδή μπορούσαν να γλυτώσουν γνώριζαν ότι δεν θα τιμωρούνταν ποτέ.
Παιδιά Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι που σκοτώθηκαν στον πόλεμο.
Η λαχτάρα για ειρήνη
Σήμερα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στις κοινότητές μας που αντλούν διδάγματα από αυτά και λένε «ποτέ ξανά», ζητώντας συγγνώμη από την άλλη κοινότητα για τα εγκλήματα των δολοφόνων της δικής τους κοινότητας. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στις κοινότητές μας που λένε ανοιχτά και δημόσια ότι δεν μπορεί να υπάρχει δικαιολογία για τη δολοφονία αθώων αμάχων και λόγω αυτών γίνονται στόχος στις δικές τους κοινότητες. Υπάρχουν Τ/Κ, Ε/Κ, Μαρωνίτες, Αρμένιοι που τα γράφουν αυτά, που τα λένε και που επιθυμούν την ειρήνη. Η λαχτάρα για ειρήνη δεν τελειώνει ποτέ και μέχρι να φτάσουμε στην ειρήνη, ο αγώνας αυτών των έντιμων ανθρώπων θα συνεχιστεί.
Αν όχι η δική μας γενιά, οι άνθρωποι της επόμενης γενιάς θα συνεχίσουν τον αγώνα τους για ειρήνη, συμφιλίωση, αμοιβαία κατανόηση και για να βγει η αλήθεια στην επιφάνεια, ώστε να σώσει τη χώρα μας. Γιατί μόνο η αλήθεια μπορεί να σώσει τη χώρα μας και τις ψυχές των κοινοτήτων μας. Όλοι πρέπει να γνωρίσουν την αλήθεια. Όχι κομμάτια της. Όχι παραμορφωμένες εκδοχές της, αλλά την αλήθεια στο σύνολό της. Ποιος έκανε τι και για ποιο λόγο; Ποιος παρείχε βοήθεια και υποστήριξη ενώ διαπράττονταν τέτοια εγκλήματα; Ποιος παρείχε την υποδομή για να καλυφθούν τα εγκλήματα;
Χρειαζόμαστε έναν διάλογο, χωρίς βρισιές, επιθέσεις και απειλές μεταξύ των κοινοτήτων μας, ώστε να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε το παρελθόν και να προχωρήσουμε προς το μέλλον. Όπως έχουν κάνει πολλές άλλες κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που μπορούμε να αξιολογήσουμε και να αξιοποιήσουμε, όπως η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης στη Νότια Αφρική.
Το νησί μας βρίσκεται σε μια τόσο ευάλωτη κατάσταση. Υπάρχει μόνο κατάπαυση του πυρός. Και οι δύο πλευρές έχουν πετάξει στα σκουπίδια τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου που υπογράφηκαν στο παρελθόν. Έχουν εγκαταλείψει όλα τα σημεία στα οποία είχαν επιτευχθεί συμφωνίες κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων όλα αυτά τα χρόνια. Όλοι είναι ευχαριστημένοι με τις δικές τους σκέψεις και τις δικές τους ιδέες και οι κυβερνώντες δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για το τι περνάνε οι κοινότητες και τι είδους τραύματα μεταφέρονται στις επόμενες γενιές. Δεν έχουν κοινό όραμα για το μέλλον, κάνουν τις δικές τους δουλειές και ο λαός μας συνεχίζει να υποφέρει.
Φως ελπίδας
Ωστόσο, πάντα υπάρχει μια ακτίδα ελπίδας, καθώς ενώ γίνονταν όλες αυτές οι φρικαλεότητες, υπήρχαν και άνθρωποι που προστάτευαν ο ένας τον άλλον, που έσωζαν ο ένας τον άλλο και που δεν έχασαν την ανθρωπιά τους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Που αρνήθηκαν να σκοτώσουν, αρνήθηκαν να βιάσουν, αρνήθηκαν να λεηλατήσουν.
Τ/Κ που έσωσαν τη ζωή Ε/Κ, Ε/Κ που έσωσαν τη ζωή Τ/Κ. Ο Μαρωνίτης Κύπριος ιερέας Ανδρέας Φράγκου έσωσε τις ζωές των Τ/Κ συγχωριανών του στην Αγία Μαρίνα το 1963 και ο Dr Kuchuk του έστειλε ευχαριστήρια επιστολή. Τα γράψαμε όλα αυτά πολλές φορές, και παρόλο που οι ηγέτες μας τα αγνόησαν, ο κόσμος μας τα άκουσε. Υπήρχαν διοικητές από την Τουρκία που σταμάτησαν τη δολοφονία Ε/Κ στους κήπους της Perdjana από ορισμένους Τ/Κ, υπήρχαν αξιωματικοί από την Ελλάδα που εμπόδισαν τον βιασμό Τ/Κ γυναικών στο Δάλι από συμμορίες της ΕΟΚΑ Β΄. Υπήρχε ο βουλευτής της ΚΔ Djengiz Ratip που έσωσε τη ζωή των Ε/Κ που ήταν όλοι σε ένα λεωφορείο που είχαν απαχθεί από ορισμένους Τ/Κ εκεί. Ο μουχτάρης του χωριού Στρογγυλός, Σταύρος Ποϊράζης, που έσωσε τη ζωή των Τ/Κ συγχωριανών του το 1963 και το 1974. Τόσο ο Djengiz Ratip όσο και ο Ποϊράζης «εξαφανίστηκαν» επειδή ήταν λαμπρά παραδείγματα του πώς οι κοινότητές μας μπορούσαν να ζήσουν ειρηνικά και οι κυβερνώντες δεν μπορούσαν να ανεχθούν τέτοια παραδείγματα: Ο στόχος τους ήταν να χωρίσουν αυτό το νησί, αυτό είναι όλο.
Γράψαμε για τέτοια παραδείγματα ανθρωπιάς και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, ακόμα και αν μας αγνοούν. Επειδή είναι το λαμπρό φως της ελπίδας σε αυτό το νησί, δίνοντας νόημα στον αγώνα μας για ειρήνη και για την επούλωση των πληγών των κοινοτήτων μας. Λάμπουν σαν φωτεινά αστέρια, φωτίζοντας τον δρόμο μας προς ένα κοινό, ειρηνικό μέλλον.
