Η εκεχειρία του 1974 έδωσε τη σκυτάλη στον πόλεμο της μνήμης. Οι αντιμαχόμενες πλευρές συνέχισαν να πολεμούν μεταξύ τους μέσα από τις λέξεις, καλλιεργώντας το μίσος και θρέφοντας τη μνησικακία. Αξιοποιούσαν και συνεχίζουν να αξιοποιούν με πολιτικό και επικοινωνιακό τρόπο την προηγηθείσα σύγκρουση, τα αιματηρά γεγονότα του παρελθόντος και τα συλλογικά τραύματα, ώστε να ενισχύσουν το αφήγημα τους, και κυρίως την προσπάθεια κατασκευής της εικόνας ενός αιώνιου εχθρού. Για παράδειγμα, τα σχολεία και πολλοί άλλοι κρατικοί θεσμοί μετατράπηκαν σε χώρους δημόσιας προπαγάνδας που έχουν στόχο να περάσουν το μήνυμα στον πληθυσμό ότι για όλα φταίει η άλλη πλευρά
Πέρασαν πολλά χρόνια και η κάθε νέα γενιά κληρονόμησε από την προηγούμενη το ίδιο αφήγημα για τους υπαίτιους των δεινών της Κύπρου, αλλά και το χρέος να συνεχίσει να δαιμονοποιεί την άλλη πλευρά. Στο τέλος αυτές οι αντιλήψεις παγιώθηκαν και διαμορφώθηκε αρνητική κοινή γνώμη, με αποτέλεσμα μια οποιαδήποτε ηγεσία να δυσκολεύεται να διαχειριστεί τη διαπραγματευτική διαδικασία, όταν κρίνει ότι ήρθε η ώρα να συμφιλιωθεί με την άλλη πλευρά.
Είναι γεγονός ότι πλέον η κάθε πλευρά δεν εμπιστεύεται την άλλη. Μάλιστα θεωρεί ότι έχει όλο το δίκαιο με το μέρος της. Επειδή τα τραύματα δεν επουλώθηκαν και το μίσος δεν υποχώρησε, κάθε φορά που μιλά η άλλη πλευρά, ενεργοποιούνται τα ίδια εχθρικά ένστικτα και δεν υπάρχει χώρος αμοιβαίας κατανόησης. Δεν ακούμε καν τα λόγια που εκτοξεύει ο άλλος κάθε φορά. Επικρατεί η άρνηση και καμία προσπάθεια δεν καταβάλλεται για την κατανόηση των θέσεων της άλλης πλευράς.
Το πρόβλημα ενισχύεται και από τη στάση ορισμένων ΜΜΕ, τα οποία καλύπτουν τα γεγονότα με μεροληπτικό τρόπο και δαιμονοποιούν με κάθε ευκαιρία την άλλη πλευρά, μέσα από τίτλους που προκαλούν τον φόβο και την ανασφάλεια στον πληθυσμό. Ωστόσο, το Κυπριακό πρόβλημα απαιτεί ψυχραιμία και νηφάλια σκέψη. Εξάλλου, έχουμε υποτίθεται στόχο να επανενώσουμε την πατρίδα μας. Πέραν δηλαδή της ανάγκης να αυτοεπιβεβαιωθούμε, υπάρχει και μια ιστορική ανάγκη για λύση του προβλήματος.
Το Κυπριακό πρόβλημα δεν θα επιλυθεί εάν δεν στήσουμε το αυτί μας και δεν ακούσουμε με προσοχή τι λέει η άλλη πλευρά. Να ακούσουμε τις ανησυχίες και τις θέσεις του άλλου. Πόσο μάλλον όταν πρέπει να δούμε πίσω από τις λέξεις. Τούτο είναι υποχρέωση όλων των πλευρών και η σημερινή πρώτη συνάντηση των δύο ηγετών πρέπει να επικεντρωθεί στα βήματα που χρειάζονται να γίνουν ώστε να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης και αμοιβαίας κατανόησης.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης και ο Τουφάν Έρχιουρμαν πρέπει πρώτα να συμφωνήσουν σε ορισμένα βασικά μέτρα οικοδόμησης θετικού κλίματος προτού εισέλθουν στην ουσία του Κυπριακού. Ήδη διαφάνηκε ένας μεγάλος κίνδυνος να χαθεί το μομέντουμ σε μια ανέξοδη συζήτηση για τη μεθοδολογία των συνομιλιών, διότι το κλίμα σήμερα δεν επιτρέπει συζητήσεις ουσίας. Εάν φύγουν από τη σημερινή συνάντηση δίχως συμφωνία για ορισμένες κοινές κινήσεις αλλά με το μήνυμα ότι διαφωνούν σε θέματα ουσίας, τότε θα θέσουν σε μεγάλο ρίσκο την προσπάθεια επανεκκίνησης του διαλόγου.
Η κοινή γνώμη ίσως να είναι το πιο σημαντικό μέρος της εξίσωσης και το διάνοιγμα νέων σημείων διέλευσης δεν είναι αρκετό μέτρο. Χρειάζεται να συναποφασίσουν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα διευκολύνουν τον επερχόμενο διάλογο και τη δημόσια συζήτηση. Πρέπει να επανέλθει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «IMAGINE» και να αρχίσουν οι επαφές μαθητών από τις δύο κοινότητες. Να καθιερωθούν τηλεοπτικά προγράμματα και άλλου είδους δράσεις που θα διευκολύνουν τον πληθυσμό να κατανοήσει το παρελθόν και να συνειδητοποιήσει ότι έχουν ευθύνες και οι δύο πλευρές. Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.
