Το τελευταίο διάστημα αυξάνονται ανησυχητικά οι φωνές που αμφισβητούν ευθέως την αξιοπιστία και την αμεροληψία των δικαστών του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανώτατου Δικαστηρίου. Αιτία αποτέλεσαν δυο αποφάσεις τους που προκάλεσαν την αντίδραση μεγάλης μερίδας πολιτών που τις θεωρούν πολιτικά ή και θεσμικά κατευθυνόμενες. Πρόκειται για την παύση του Γενικού Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη και την παύση της δικαστού, Ντόριας Βαρωσιώτου.
Παρ' όλο που οι παραπάνω καταγγελίες δεν συνοδεύονται απο στοιχεία που να τεκμηριώνουν το βάσιμό τους, ένα σημαντικό ποσοστό της κοινωνίας έχει ήδη διαμορφώσει άποψη, η οποία, κατά τη γνώμη μου, δύσκολα μπορεί να ανατραπεί. Είναι πεπεισμένοι ότι, στα ανώτατα δώματα της δικαστικής εξουσίας κατοικοεδρεύουν διεφθαρμένοι δικαστές. Πρόκειται για έναν ισχυρισμό που δεν συνοδεύεται από κανένα αποδεικτικό στοιχείο, ο οποίος, όμως, αφέθηκε να αναπαράγεται στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και διογκώθηκε λόγω ακριβώς της απουσίας επίσημης ενημέρωσης και αντίλογου. Για άλλη μια φορά οι θεσμοί που θα έπρεπε να δώσουν πειστικές απαντήσεις επέλεξαν τη σιωπή, με αποτέλεσμα σήμερα να απαξιώνονται και να λοιδορούνται.
Ακόμη και ο ίδιος ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έριξε λάδι στη φωτιά με τις δηλώσεις του, τροφοδοτώντας το κλίμα αμφισβήτησης και υπονομεύοντας περαιτέρω την εμπιστοσύνη του κοινού προς το δικαστικό σώμα, απαιτώντας τη δημοσιοποίηση της απόφασης του Δικαστικού Συμβουλίου (Ανώτατο Δικαστήριο) στην οποίαν αναλύονται οι λόγοι που η δικαστής Ντόρια Βαρωσιώτου αποπέμφθηκε ως ανίκανη.
Η Δικαιοσύνη είναι το τελευταίο ανάχωμα απέναντι στην αυθαιρεσία και την παρανομία. Σε αυτήν προσβλέπει ο απλός πολίτης όταν οι άλλες δύο εξουσίες, Εκτελεστική και Νομοθετική, αποτυγχάνουν ή εκτρέπονται ή τα κάνουν πλακάκια προς εξυπηρέτηση πολιτικών ή οικονομικών κύκλων. Εάν αφεθεί να χαθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και στη δικαστική εξουσία, τότε, ζήτω που καήκαμε.
Τι πρέπει να γίνει
Οι δικαστές του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου, όπως και οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, θα πρέπει να λάβουν αμέσως μέτρα με σκοπό να ανατρέψουν την αρνητική εικόνα που έχει διαμορφωθεί στη δημόσια σφαίρα για τη δικαστική εξουσία. Το καμπανάκι ηχεί προειδοποιητικά. Ήρθε η ώρα να το ακούσουν για να προλάβουν τα χειρότερα. Η απάντηση σε αυτή την αμφισβήτηση δεν μπορεί να είναι η άρνηση ή η εσωστρέφεια - σιωπή αλλά η ειλικρινής αυτοκριτική και η ενεργή προσπάθεια αποκατάστασης της εμπιστοσύνης του κοινού προς το δικαστικό σώμα.
Η δικαστική εξουσία είναι μεν ανεξάρτητη αλλά δεν μπορεί να εξαιρείται από τον όποιο έλεγχο. Πολύ πρόσφατα, η Πρόεδρος της Βουλής έδωσε δημόσια εξηγήσεις για το κόστος ενός ταξιδιού στο Λονδίνο, το 2023, που αποτελούσε επίσημη αποστολή. Γιατί να μην συμβαίνει κάτι αντίστοιχο και με τον πρόεδρο του Ανώτατου Δικαστηρίου ή του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου;
Οι δικαστές θα πρέπει να σταματήσουν να θεωρούν τους εαυτούς τους ιερές αγελάδες. Θα πρέπει να δέχονται και τον έλεγχο και την καλόπιστη κριτική. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη στηρίζεται όχι μόνο στην ανεξαρτησία των δικαστών, αλλά και στη διαφάνεια και τη λογοδοσία.
Δεν ήμαστε πλέον στη δεκαετία του '60. Η δικαστική εξουσία δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως να είναι ένα κλειστό κλαμπ προνομιούχων. Η δημόσια παρουσία της πρέπει να ενισχυθεί μέσα από θεσμούς, όπως τακτικές ενημερώσεις από τα ανώτατα δικαστικά όργανα και ετήσιες εκθέσεις απολογισμού. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ελλάδας, ο Άρειος Πάγος, διαθέτει Γραφείο Τύπου και διορισμένο εκπρόσωπο Τύπου που είναι δικαστής. Κάτι ανάλογο εφάρμοσε πρόσφατα και η Νομική Υπηρεσία, αναθέτοντας καθήκοντα εκπροσώπου Τύπου στην Εισαγγελέα της Δημοκρατίας κ. Πωλίνα Ευθυβούλου. Γιατί δεν προχωρεί σε κάτι ανάλογο και το Ανώτατο Δικαστήριο;
Ο δε έλεγχος των περιουσιακών στοιχείων – Πόθεν Έσχες – των δικαστών επιβάλλεται να είναι ανεξάρτητος και όχι οι δικαστές να ελέγχουν δικαστές για αθέμιτο πλουτισμό, όπως συμβαίνει σήμερα.
Ποια είναι η θέση των δικηγόρων;
Είναι η πρώτη φορά στα χρονικά της Δημοκρατίας που η αμεροληψία της δικαστικής εξουσίας αμφισβητείται σε τόσο μεγάλο βαθμό. Προηγήθηκαν, βεβαίως, τα φαινόμενα συγγενοκρατίας και σύγκρουσης συμφέροντος μεταξύ δικαστών και δικηγόρων που κατήγγειλε ο πρώην δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου και τέως Γενικός Εισαγγελέας, Κώστας Κληρίδης, τα οποία αντιμετωπίστηκαν με εσωτερικό κανονισμό αφού στο μεταξύ υπήρξε καταδικαστική απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας από το ΕΔΑΔ στις 9/1/2018 (Case of Nicholas v. Cyprus).
Για το έντονο κλίμα αμφισβήτησης της αξιοπιστίας και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας που καλλιεργείται από συγκεκριμένες κατευθύνσεις, αναμένω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την τοποθέτηση του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Οι δικαστές θα πρέπει να υπόκεινται σε ισχυρούς μηχανισμούς λογοδοσίας αλλά την ίδια ώρα θα πρέπει να προστατεύονται από στοχευμένες επιθέσεις.
