Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές, αλλά συχνά σιωπηλές κοινωνικές μάστιγες της κυπριακής κοινωνίας. Παρά την πρόοδο των τελευταίων ετών στη θεσμοθέτηση πλαισίου προστασίας των θυμάτων, τα στοιχεία και οι μαρτυρίες που έρχονται καθημερινά στη δημοσιότητα αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που προκαλεί ανησυχία: χιλιάδες γυναίκες, άνδρες, παιδιά και ηλικιωμένοι βιώνουν τη βία μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, εκεί όπου υποτίθεται πως θα έπρεπε να νιώθουν ασφάλεια και αγάπη.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας παρουσιάζουν αυξητική τάση, με καταγγελίες που ξεπερνούν τις 3.300 το 2024. Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι ότι οι περισσότερες περιπτώσεις δεν καταγγέλλονται ποτέ, είτε από φόβο, είτε από οικονομική εξάρτηση, είτε λόγω του κοινωνικού στίγματος. Η βία δεν είναι πάντοτε σωματική. Μπορεί να είναι ψυχολογική, λεκτική, σεξουαλική ή και οικονομική. Και σε όλες τις μορφές της, διαλύει ζωές και αφήνει βαθιά τραύματα, κυρίως στα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα φόβου και τρόμου.
Η κυπριακή κοινωνία οφείλει να πάψει να εθελοτυφλεί. Η ενδοοικογενειακή βία δεν αφορά «οικογενειακές υποθέσεις», ούτε μπορεί να παραμείνει πίσω από κλειστές πόρτες. Είναι ζήτημα δημόσιας υγείας, κοινωνικής δικαιοσύνης και θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ανοχή, είτε από την Πολιτεία είτε από την κοινωνία των πολιτών, λειτουργεί ως συνενοχή. Είναι ευθύνη όλων μας να δώσουμε φωνή στα θύματα και να στηρίξουμε τη δημιουργία ενός συστήματος ουσιαστικής προστασίας, πρόληψης και αποκατάστασης.
Απαραίτητες είναι οι συνεχείς εκστρατείες ενημέρωσης, η συστηματική εκπαίδευση επαγγελματιών πρώτης γραμμής (αστυνομικοί, εκπαιδευτικοί, κοινωνικοί λειτουργοί, γιατροί, δικηγόροι), η ενίσχυση των δομών φιλοξενίας και ψυχολογικής στήριξης, αλλά και η αυστηροποίηση των ποινών για τους δράστες. Παράλληλα, σχολική αγωγή, η ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας των θυμάτων και η διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την έξοδο από τον φαύλο κύκλο της βίας.
Η μάστιγα της ενδοοικογενειακής βίας δεν πρόκειται να εξαλειφθεί από μόνη της. Απαιτεί συλλογική εγρήγορση, πολιτική βούληση και κοινωνική αφύπνιση. Οφείλουμε, ως κοινωνία, να δείξουμε μηδενική ανοχή στη βία και αμέριστη συμπαράσταση στα θύματα. Κάθε σιωπή είναι ένα ακόμη χτύπημα. Και κάθε αδιαφορία, ένα ακόμη βήμα προς την κανονικοποίηση της βίας. Ήρθε η ώρα να σπάσουμε τον κύκλο. Για κάθε παιδί, γυναίκα, άνδρα ή ηλικιωμένο που φοβάται να μιλήσει —ας γίνουμε εμείς η φωνή του.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
