Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατήγγειλε με επιστολή του στην πρόεδρο του ΔΗΣΥ ότι το κόμμα υιοθετεί τα τουρκικά αφηγήματα στο Κυπριακό σε ό,τι αφορά την αποτυχία εξεύρεσης λύσης στο Κυπριακό και ότι αν θέλουν να ενημερωθούν σωστά θα πρέπει να ακούσουν τον ίδιο ο οποίος στο Κραν Μοντανά ήταν και πρωταγωνιστής και σίγουρα αυτόπτης μάρτυρας.
Τι έγινε στο Κραν Μοντανά; Και, αλήθεια, ποιος υιοθετεί τα σημερινά τουρκικά αφηγήματα περί δύο κρατών; Προφανώς η κοντή μνήμη του τέως Προέδρου δεν τον βοηθά να προχωρήσει σε μια, και υπό τις περιστάσεις, επιβεβλημένη αυτοκριτική.
Στις 5 Ιουλίου 2017, παραμονή του δείπνου με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ο Νίκος Αναστασιάδης επεδίωξε και είχε κατ' ιδίαν συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Του μετέφερε την εκτίμησή του, όπως ανέφερε μετά ο ίδιος σε συνεργάτες του, ότι ήταν δύσκολο να περάσει η συζητούμενη συμφωνία στο Κυπριακό σε ένα δημοψήφισμα στην Κύπρο. Ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε στον Τσαβούσογλου ότι εν τοιαύτη περιπτώσει ήταν έτοιμος να συζητήσει ένα σχέδιο Β' για λύση, μετά τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο.
Όπως όλοι εκ των υστέρων αντιλήφθηκαν, προτεραιότητα του τέως Προέδρου ήταν οι προεδρικές εκλογές του 2018 και όχι η λύση. Ο κ. Αναστασιάδης πίστευε ότι η επανεκλογή του ήταν δεδομένη, οπότε, γιατί να ρισκάρει να πάει σε μια λύση η οποία έπρεπε να εγκριθεί από δημοψηφίσματα; Προς αυτή την κατεύθυνση, ζήτησε από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών να μην δημιουργήσει η Τουρκία προβλήματα στην κυπριακή ΑΟΖ, για να διαπιστώσει και αυτή τι και πόσα αποθέματα φυσικού αερίου υπάρχουν. Φέρεται, επίσης, να κατέθεσε την άποψη ότι μετά από μια λύση με τα δύο κρατίδια, κατά προτίμηση εντός της ΕΕ, η Τουρκία θα ήταν ελκυστική αγορά για τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου.
Όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι αυτή η συζήτηση εκ μέρους του Νίκου Αναστασιάδη άλλαξε τον ρου των συζητήσεων στο Κραν Μοντανά και εν πολλοίς καθόρισε και τη στάση της Τουρκίας στη συνέχεια, με αποκορύφωμα το 2021 όταν ο Ερσίν Τατάρ εισήγαγε τη θέση για κυριαρχική ισότητα και λύση δύο κρατών. Αντιθέτως, η Τουρκία στο Κραν Μοντανά βρισκόταν υπό πίεση και συζητούσε έναν χάρτη στο εδαφικό πέριξ του 28,5%, καθώς και τον τρόπο κατάργησης των τουρκικών εγγυήσεων στην Κύπρο, αφού Ελλάδα και Βρετανία είχαν διευκρινίσει ότι δεν επιθυμούσαν τη συνέχιση των εγγυητικών τους δικαιωμάτων, όπως αυτά είχαν καθοριστεί στη Ζυρίχη το 1960.
Οι ενδοιασμοί Αναστασιάδη
Η πρόταση του κ. Αναστασιάδη στον Τσαβούσογλου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Από τον Ιανουάριο του 2017 φαίνεται να εντείνονταν οι προβληματισμοί του ενάντια στη Διζωνική Ομοσπονδία, και ειδικά στο θέμα του διαμοιρασμού της εξουσίας. Πολύ κοντινά του πρόσωπα μάλιστα στη Λεμεσό δεν δίσταζαν να διακωμωδούν τη λύση ΔΔΟ, διότι, όπως έλεγαν, «δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στους Τ/Κ να βγάζουν και αυτοί διαβατήρια».
Την περίοδο αυτή ο Νίκος Αναστασιάδης αξιοποίησε την κρίση που δημιουργήθηκε με αφορμή τον νόμο του ΕΛΑΜ για εορτασμό του Δημοψηφίσματος για την Ένωση στα σχολεία και το πάγωμα των συνομιλιών από τον Ακιντζί ώστε να απαξιώσει τη διαδικασία. Εν μέσω αυτής της κρίσης, στις αρχές Απριλίου του 2017, ο κ. Αναστασιάδης ήγειρε σε πρωινή σύσκεψη με τους συνεργάτες του την ιδέα για ένα σχέδιο Β' για λύση δύο κρατών έναντι επιστροφής εδαφών. Υπήρξε έντονη αντίδραση από τον Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος του είπε «να μην πεις ποτέ ξανά έτσι κουβέντα». Διαφωνία εξέφρασε στην ίδια σύσκεψη και ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο κ. Αναστασιάδης δεν επέμεινε και η συζήτηση έκλεισε εκεί. Το θέμα το συζήτησε και με τον διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη, αλλά, όπως μας δήλωσε, «ουδέποτε μου ζητήθηκε να το θέσω στις επίσημες διαπραγματεύσεις». Από τον κ. Μαυρογιάννη ζητήθηκε να συζητήσει την οριοθέτηση της ΑΟΖ με το ψευδοκράτος, αλλά όπως ο ίδιος διευκρίνισε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής το 2023, αρνήθηκε να το κάνει, με τον Νίκο Αναστασιάδη να μην επανέρχεται επί του θέματος. Το θέμα των δυο κρατών ο κ. Αναστασιάδης συζήτησε με σωρεία πολιτικών ηγετών και παραγόντων με τους οποίους είχε συναντήσεις.
Στις 21 Απριλίου 2017, ο κ. Αναστασιάδης, σε συνάντηση που είχε στο Προεδρικό με αντιπροσωπεία του ΕΒΕ Αμμοχώστου, μίλησε ξανά για σχέδιο Β' και δύο κράτη έναντι επιστροφής εδαφών. Η πληροφορία διαδόθηκε γρήγορα από τους παριστάμενους και έφτασε στα δημοσιογραφικά γραφεία που άρχισαν να τη διερευνούν. Ο γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου, Θεοδόσης Τσιόλας, ο οποίος ήταν παρών στη συνάντηση, επικοινώνησε τηλεφωνικά με όλους τους παριστάμενους και τους υπέδειξε να μην επιβεβαιώσουν την πληροφορία και ότι επρόκειτο για παρανόηση, όπως και έγινε.
Ο κ. Αναστασιάδης πήγε στο Κραν Μοντανά στα τέλη Ιουνίου του 2017 υπό διαμαρτυρία και αποφασισμένος να οδηγήσει τις συνομιλίες σε αδιέξοδο. Κατηγορούσε μάλιστα συνεχώς «αυτόν τον τζιτζιφιόγκο τον Άιντε» γιατί πίεζε προς την κατεύθυνση της διάσκεψης, ενώ δεν υπήρχε έδαφος, ούτε η Τουρκία ήταν έτοιμη, όπως έλεγε, επειδή (ο Άιντε) ήθελε να εκπληρώσει προσωπικές φιλοδοξίες στις επερχόμενες εκλογές στη Νορβηγία. Το ίδιο βεβαίως ίσχυε και για τον ίδιο, αφού είχε μπροστά του τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 2018.
Ενεργώντας κατ’ αναλογία με τον Τάσσο Παπαδόπουλο στο Μπούργκενστοκ, όπου συνομιλούσε μυστικά με τους ανθρώπους του Ντενκτάς στη Στράκκα και στην ταβέρνα Πλάκα στην Έγκωμη, για από κοινού τορπιλισμό της διάσκεψης, προσέγγισε τον Τσαβούσογλου, πριν από την ολοκλήρωση της διάσκεψης, και τον βολιδοσκόπησε για το σχέδιο Β'. Ακόμα και αν ισχύει το επίσημο αφήγημα του Προέδρου Αναστασιάδη ότι ο Τσαβούσογλου ήταν αδιάλλακτος, τότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο κ. Τσαβούσογλου τον διευκόλυνε να αποτύχει η διάσκεψη. Και όντως, το δεύτερο μέρος του δείπνου της 6ης Ιουλίου στο Κραν Μοντανά ήταν τραγικό. Ακόμα και όταν προέκυψε η τελευταία χαραμάδα ελπίδας διά της καθόδου των Πρωθυπουργών των εγγυητριών δυνάμεων ο κ. Αναστασιάδης διαφώνησε, ζητώντας από τον κ. Τσίπρα να μην μεταβεί στην Ελβετία, ενώ μέλος της ε/κ αντιπροσωπείας αντάλλαξε βαριές κουβέντες με τον κ. Καλπαδάκη, διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του Έλληνα Πρωθυπουργού, ο οποίος επέμενε (όπως και ο κ. Κοτζιάς) ότι η συνάντηση των Πρωθυπουργών έπρεπε να πραγματοποιηθεί.
Κήρυξαν ναυάγιο
Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, ο κ. Αναστασιάδης συνέχισε να μοιράζεται τις σκέψεις του για τα δύο κράτη με πολλούς συνομιλητές του. Ο «Π» έχει μαρτυρίες από πέραν των δέκα προσωπικοτήτων που άκουσαν από το στόμα του Αναστασιάδη το σχέδιο Β' για διχοτόμηση έναντι εδαφών. Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς και στον Τύπο, χωρίς η κυβέρνηση να καταβάλει ποτέ οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια να τις διασκεδάσει.
Αναφορές στα ΜΜΕ
* «Ξένος συνάδελφος, επικαλούμενος πηγή στην Άγκυρα, με πληροφόρησε ότι για λύση δύο κρατών βολιδοσκοπούσε και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Το κράτησα σε μικρό καλάθι αφού ερχόταν από την Άγκυρα, μέχρι που η πληροφορία επιβεβαιώθηκε και από τη Λευκωσία», έγραψε στην «Καθημερινή» (4/3/2018) ο Ανδρέας Παράσχος. Επίσης, ο Κώστας Βενιζέλος έγραψε στον «Φιλελεύθερο» (7/1/2018) ότι το θέμα των δύο κρατών «συζητήθηκε ήδη και πως έγινε με πρωτοβουλία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Πόσο αυτό ευσταθεί, εναπόκειται στην ελληνοκυπριακή πλευρά να το επιβεβαιώσει ή να το διαψεύσει».
* Σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» (5/11/2017), ο κ. Αναστασιάδης μίλησε περιφραστικά για τα σχέδιά του: «Θα πρέπει με τις πολιτικές δυνάμεις να υπάρξει μια ειλικρινής διαβούλευση για να δούμε τι είναι το σχέδιο Β' που θα δημιουργεί συνθήκες ειρήνης, θα προστατεύει τον Ελληνισμό και θα διαφυλάσσει τη λειτουργικότητα του κράτους». Σε διευκρινιστική ερώτηση, εάν είχε ο ίδιος σκέψεις επί τούτου, απάντησε: «Μετά από την εμπειρία της τελευταίας πενταετίας, του διαλόγου και με τον κ. Έρογλου και με τον κ. Ακιντζί, οφείλω να πω ότι έχω αποκρυσταλλώσει το πόσο εφικτό ή το πόσο ανέφικτο ή ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε μια πραγματική ειρήνη».
* Πιο ξεκάθαρος ήταν σε συνέντευξή του που έδωσε στην ελληνική εφημερίδα «LIFO» (23/6/2018). Στην ερώτηση, «μήπως, τελικά, ο χρόνος έχει δείξει ότι είναι πιο ωφέλιμο να δημιουργηθούν δύο ανεξάρτητα κράτη αντί για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία;» απάντησε: «...λαμβάνοντας υπόψη τις αξιώσεις των Τούρκων και τις αρνητικές συνέπειες της παράτασης του αδιεξόδου, θα ήταν καλό να προβληματιστεί η ελληνοκυπριακή ηγεσία, η κυβέρνηση και οι πολιτικές δυνάμεις, ως προς το πώς αντιμετωπίζεται η τουρκική αδιαλλαξία, η αδυναμία επίτευξης λύσης, αλλά και το πώς θα υπάρξει η αναγκαία ειρήνη και σταθερότητα στην Κύπρο».
* Όπως έγραψε η «Καθημερινή» (4/3/2018), «μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής των προεδρικών εκλογών, ο Νίκος Αναστασιάδης, στις χωριστές συναντήσεις του με ηγέτες κομμάτων του ενδιάμεσου χώρου, τους είχε μιλήσει για λύση δύο κρατών, με συναίνεση που θα προσπαθούσε ο ίδιος να εξασφαλίσει από την ΕΕ και με τη σύμφωνη γνώμη του Αρχιεπισκόπου», ο οποίος στην πορεία αποκάλυψε τη συζήτησή του με τον Πρόεδρο σε συνέντευξή του στον «Πολίτη» στις 27 Δεκεμβρίου 2020. Όπως είπε ο Χρυσόστομος Β΄ στον Μανώλη Καλατζή, «ο Πρόεδρος σε συζητήσεις που είχαμε μου έλεγε πως έβλεπε τη λύση δύο κρατών και εγώ διαφώνησα έντονα μαζί του γιατί δεν μπορούν να γίνουν δύο κράτη».
* Στην προεκλογική του εκστρατεία το 2018, ο κ. Αναστασιάδης απέφυγε κάθε αναφορά στη διζωνική ομοσπονδία. Ούτε στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το φθινόπωρο 2018 έκανε αναφορά σε λύση ΔΔΟ. Σύμφωνα με πολιτικό ηγέτη, «στη Νέα Υόρκη ο Νίκος Αναστασιάδης σκότωσε τη λύση ομοσπονδίας», κάτι το οποίο υποσχέθηκε στον εκδότη Κωστή Χατζηκωστή ο οποίος τον επισκέφθηκε τον Αύγουστο με τον Χρύσανθο Τσουρούλλη πριν αναχωρήσει για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Όπως αναφέρει στο βιβλίο του και ο ίδιος ο κ. Χατζηκωστής, ο Νίκος Αναστασιάδης, στην παρουσία και του Νίκου Χριστοδουλίδη, του ανέφερε αρκετές φορές ότι «η ΔΔΟ είναι νεκρή».
* Τον Απρίλιο του 2018, μετά την επανεκλογή Αναστασιάδη, ο κ. Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τα κατεχόμενα για να συζητήσει τα νέα βήματα στο Κυπριακό με όλα τα πολιτικά κόμματα. Η συνάντηση διήρκεσε πέραν των δύο ωρών και, σύμφωνα με τουρκοκυπριακή ιστοσελίδα που πρόσκειται στον Ακιντζί, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε τα εξής: «Οι Ε/Κ δεν αποδέχονται την ομοσπονδία. Υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν προτιμητέο ένα μοντέλο που να μοιάζει με την ομοσπονδία ή τη λύση δυο κρατών», και ζήτησε την άποψη όλων των πλευρών. Ο Μουσταφά Ακιντζί έδωσε στον Τσαβούσογλου την εξής απάντηση: «Εγώ δεν καταθέτω μια πρόταση τέτοιου είδους στο τραπέζι. Δεν τίθεται τέτοιου είδους ζήτημα». Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση δεν κατήγγειλε, όπως συνηθίζει, την επίσκεψη Τσαβούσογλου στα κατεχόμενα και δεν αντέδρασε στις τοποθετήσεις του για λύση δύο κρατών, ούτε και υπερασπίστηκε τον Ακιντζί που τοποθετήθηκε εναντίον.
* Έκτοτε οι σχέσεις Άγκυρας -Ακιντζί άλλαξαν άρδην. Η Τουρκία απάντησε με δυσαρέσκεια στην ανελαστικότητα του Μουσταφά Ακιντζί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη: Οι κύριοι Ερντογάν και Τσαβούσογλου δεν συναντήθηκαν μαζί του, αλλά με τον κ. Όζερσαϊ. Χαιρέτισαν επίσης την κυπριακή αντιπροσωπεία και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας εντός της Γενικής Συνέλευσης μπροστά στα φλας των δημοσιογράφων. Από τότε οι Τούρκοι επίσημοι σταμάτησαν να αποφεύγουν τους Ε/Κ πολιτικούς, όπως έκαναν στο παρελθόν, ούτε τονίζουν με έμφαση και με κάθε ευκαιρία ότι δεν αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Η στάση αυτή τηρείται μέχρι σήμερα έχοντας απέναντί τους το Νίκο Χριστοδουλίδη, τον οποίο συναντούν ως ισάξιο του Ερσίν Τατάρ.
* Το κερασάκι στην τούρτα των δύο κρατών παρουσίασε ο διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης σε συνέντευξή του στον Κώστα Κωνσταντίνου στον «Πολίτη» τον Οκτώβριο του 2018, ο οποίος αποκάλεσε «ανόητους όσους υποστηρίζουν λύση δύο κρατών». Ο κ. Μαυρογιάννης ζήτησε από μόνος του συνέντευξη έχοντας υπόψη προφανώς τις συνεχείς δηλώσεις του Νίκου Αναστασιάδη ενώπιον διαφόρων ακροατηρίων για λύση δύο κρατών, θέλοντας να βάλει ένα τέλος.
Η δεύτερη θητεία
Η δεύτερη θητεία Αναστασιάδη, μετά το φιάσκο στο Κραν Μοντανά, κινήθηκε κυρίως χωρίς Κυπριακό αλλά με πολλά διαβατήρια, ταξίδια στις Σεϋχέλλες και με τη Λεμεσό «να πετά», κατά τις δηλώσεις του ίδιου του Προέδρου. Δίπλα του, συνοδοιπόρος σε κάθε βήμα του ήταν ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος ακολουθεί και σήμερα την ίδια πολιτική. Κάπως έτσι φαγώθηκε ο Μουσταφά Ακιντζί για να προκύψει ο Ερσίν Τατάρ. Ο οποίος στην άτυπη Πενταμερή που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη στις 26 Απριλίου 2021, εγκατέλειψε το συμφωνημένο πλαίσιο για λύση Ομοσπονδίας καταθέτοντας έγγραφο για αναγνώριση δύο κρατών από τα Ηνωμένα Έθνη. Πώς απάντησε ο Νίκος Χριστοδουλίδης; Επανήλθε στη λύση ομοσπονδίας, αλλά δεν πείθει κανέναν με αυτού του είδους τους τακτικισμούς.
Η επιστροφή
Στο αεροπλάνο της επιστροφής από το Κραν Μοντανά τον Ιούλιο του 2017 θα περίμενε κανείς ότι το κλίμα θα ήταν βαρύ. Αντιθέτως ήταν πανηγυρικό, με εξαίρεση δύο άτομα. Τον Άντρο Κυπριανού και τον Αβέρωφ Νεοφύτου, οι οποίοι προφανώς είχαν μια αίσθηση των επιπτώσεων που θα ακολουθήσουν. Οι υπόλοιποι ήταν μάλλον χαρούμενοι και δήλωναν με ανακούφιση: «Ευτυχώς τη γλυτώσαμε κι αυτή τη φορά».
Σήμερα ο Νίκος Αναστασιάδης τολμά να μιλά και να κατηγορεί όσους έχουν υιοθετήσει το τουρκικό αφήγημα! Αν το σημερινό τουρκικό αφήγημα είναι λύση δύο κρατών όπως δηλώνει ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, μάλλον πρέπει να παραδεχτούμε κάτι πολύ θλιβερό και οδυνηρό: ότι ο Ερσίν Τατάρ είναι ο καλύτερός του μαθητής.
* Το αρχικό κείμενο δημοσιεύθηκε στις 14/10/2018 στον Πολίτη με τίτλο «Το φλέρτ του Νίκου Αναστασιάδη με τα 2 κράτη».
