Η Eurostat μίλησε. Όχι, δεν είναι οι «γραφικοί Οικολόγοι» που εδώ και τριάντα χρόνια μας προειδοποιούν. Είναι οι ίδιοι οι αριθμοί: όλες οι χώρες της ΕΕ μείωσαν τις εκπομπές τους σε σχέση με το 1990. Όλες. Εκτός από μία. Την Κύπρο. Αν ήταν διαγωνισμός, θα παίρναμε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «κάνω τα πάντα ανάποδα».
Και δεν φτάνει αυτό. Στην ενεργειακή εξάρτηση, είμαστε ξανά πρωταθλητές στη λάθος πλευρά. Σχεδόν 100% εξαρτημένοι από εισαγόμενο πετρέλαιο, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 58,3%.
Αποτέλεσμα: Από το 2017 μέχρι σήμερα, 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ πέταξαν από την τσέπη της κοινωνίας για χρεώσεις ρύπων. Χρήματα που θα μπορούσαν να έχουν γίνει πάρκα, σχολεία, φωτοβολταϊκά, βιώσιμες συγκοινωνίες. Αντί γι’ αυτό, εξαϋλώθηκαν κυριολεκτικά στον αέρα .
Και να σκεφτεί κανείς, έχουμε 340 μέρες ήλιο τον χρόνο. Στην Εσθονία, με βαρύ χειμώνα και ελάχιστη ηλιοφάνεια, κατάφεραν να μειώσουν τις εκπομπές τους πάνω από 70%. Η Λιθουανία, η Λετονία, η Σλοβακία έκοψαν πάνω από το μισό. Ακόμη και χώρες με βαριά βιομηχανία όπως η Γερμανία και η Πολωνία μείωσαν δραστικά. Κι εμείς, το νησί της Μεσογείου, το «δώρο» της φύσης, βρήκαμε τρόπο να αυξήσουμε τις εκπομπές. Αυτό κι αν είναι κατόρθωμα!
Στις δημόσιες συγκοινωνίες, η εικόνα είναι εξίσου τραγική. Ο ποδηλάτης θεωρείται εξωτικό πτηνό, το λεωφορείο μοιάζει με κομήτη που ίσως εμφανιστεί και το αυτοκίνητο είναι η δεύτερή μας κατοικία. Έτσι εξηγείται γιατί το 60% περίπου των εκπομπών οφείλεται στις μεταφορές. Και φυσικά, έτσι εξηγείται και γιατί οι πόλεις μας μετατρέπονται σε φούρνους κάθε καλοκαίρι.
Το πιο ειρωνικό: Άλλες χώρες με πολύ λιγότερο ήλιο κατάφεραν να εκτοξεύσουν τις ανανεώσιμες. Εμείς πετάμε σχεδόν το 30% της πράσινης ενέργειας που παράγουμε, γιατί το δίκτυό μας δεν μπορεί να τη διαχειριστεί. Σαν να έχεις πηγάδι με νερό και να πεθαίνεις από δίψα επειδή δεν αγόρασες κουβά.
Η Κύπρος θα μπορούσε να είναι η «ηλιακή μπαταρία» της Μεσογείου. Αντί γι’ αυτό, καταντήσαμε ο χειρότερος μαθητής της τάξης, αυτός που έρχεται χωρίς εργασία και φέρνει δικαιολογίες. «Είμαστε μικροί, δεν κάνουμε διαφορά». Κι όμως, κάναμε διαφορά: είμαστε το μοναδικό κράτος που πήγε προς τα πίσω.
Το ανέκδοτο όμως τελειώνει. Η κοινωνία πληρώνει πανάκριβα την αδράνεια, και το περιβάλλον δεν περιμένει. Η αλλαγή δεν είναι πολυτέλεια, είναι επιβίωση. Έχουμε τα εργαλεία: ήλιο, αέρα, τεχνολογία, ευρωπαϊκή στήριξη. Αυτό που λείπει είναι η βούληση και η πίεση από κάτω προς τα πάνω.
Η επιλογή είναι ξεκάθαρη: ή θα συνεχίσουμε να είμαστε η χώρα ανέκδοτο της Ευρώπης, ή θα γίνουμε η χώρα έκπληξη. Καιρός να σταματήσουμε να παίζουμε τον ρόλο του «γραφικού» και να γίνουμε επιτέλους πρωτοπόροι. Γιατί αν δεν το κάνουμε εμείς, κανείς δεν θα το κάνει για μας.
Τώρα πια δεν υπάρχει περιθώριο για άλλες δικαιολογίες. Η Κύπρος μπορεί να αλλάξει πορεία, αλλά χρειάζεται βούληση και σχέδιο. Επενδύσεις μεγάλης κλίμακας σε ανανεώσιμες, εκσυγχρονισμός του δικτύου ηλεκτρισμού, πραγματικό σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών, αστική ανασυγκρότηση με πράσινους χώρους και δέντρα. Και, πάνω απ’ όλα, συμμετοχή των πολιτών που δεν θα ανέχονται άλλες χαμένες δεκαετίες.
Η Eurostat μας έδειξε την αποτυχία. Εναπόκειται σε εμάς αν θα μείνει μνημείο οπισθοδρόμησης ή θα γίνει αφετηρία αλλαγής. Οι «γραφικοί» είχαν δίκιο. Το στοίχημα είναι να το καταλάβουμε όλοι και να πάψουμε να είμαστε, ως χώρα, το ανέκδοτο της Ευρώπης.
*Μέλους Κινήματος Οικολόγων
