Μετά από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου, καταστροφής και διπλωματικού αδιεξόδου, το Ισραήλ και η Χαμάς αποδέχτηκαν τελικά την πρόταση του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, για κατάπαυση του πυρός και ένα πλαίσιο ειρηνευτικής συμφωνίας είκοσι σημείων.
Η συμφωνία προκάλεσε αίσθηση. Όχι τόσο για το περιεχόμενό της όσο για το γεγονός ότι και οι δύο πλευρές την αποδέχτηκαν. Γιατί λοιπόν τώρα;
Το Ισραήλ έχει υποστεί σοβαρό πολιτικό και στρατηγικό κόστος. Οι απώλειες στρατιωτών αυξάνονται. Η διεθνής κατακραυγή για τις ανθρωπιστικές επιπτώσεις είναι τεράστια. Ο Νετανιάχου δέχεται πίεση εσωτερικά. Οι οικογένειες των ομήρων, η αντιπολίτευση, ακόμα και μέλη της κυβέρνησής του ζητούν «κάτι να τελειώσει». Η οικονομία έχει υποστεί πλήγμα (τουρισμός, επενδύσεις, τεχνολογικός τομέας). Ο Νετανιάχου βλέπει στη συμφωνία ευκαιρία να επιστρέψουν οι όμηροι και να ανακτήσει εσωτερική σταθερότητα. Η διεθνής πίεση, η κόπωση των ενόπλων δυνάμεων και η ανάγκη να αποκατασταθούν οι σχέσεις με τις ΗΠΑ ήταν καθοριστικές.
Από την άλλη, η Χαμάς βρίσκεται σε σημείο εξάντλησης. Οι απώλειες είναι καταστροφικές (άνθρωποι, υποδομές, οργάνωση). Οι διοικητικές δομές έχουν διαλυθεί. Η πίεση από τον άμαχο πληθυσμό είναι τεράστια. Ο λιμός, η έλλειψη νερού, η καταστροφή κατοικιών δεν αφήνουν άλλα περιθώρια αντίστασης. Η Γάζα έχει καταρρεύσει και η πίεση από τον αραβικό κόσμο ήταν ασφυκτική. Αποδεχόμενη την πρόταση, η Χαμάς εξασφαλίζει χρόνο, αποφυγή αφανισμού και πολιτική νομιμοποίηση. Επικοινωνιακά, παρουσιάζει τη συμφωνία ως επιτυχία της «αντίστασης».
Ο ρόλος του Τραμπ. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει σαφή στόχο να εμφανιστεί ως ο ηγέτης που «έλυσε» το πιο δυσεπίλυτο ζήτημα της Μέσης Ανατολής. Χρειάζεται ένα διπλωματικό επίτευγμα για την προεδρική του θητεία και για να ενισχύσει το αφήγημα «America First. Peace through Strength». Οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν εντατική πίεση και στις δύο πλευρές. Προς το Ισραήλ με απειλές για περιορισμό στρατιωτικής βοήθειας. Προς τη Χαμάς μέσω Κατάρ, Αιγύπτου και Τουρκίας (οικονομικές/πολιτικές συνέπειες αν αρνηθεί). Επιπλέον, οι χώρες όπως Αίγυπτος, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία θέλουν σταθερότητα. Φοβούνται ότι η σύγκρουση μπορεί να επεκταθεί ή να προκαλέσει λαϊκές εξεγέρσεις στις ίδιες τους τις κοινωνίες. Θέλουν επίσης να διατηρήσουν ανοικτούς τους διαύλους με την Ουάσινγκτον και να προχωρήσουν σε δικές τους οικονομικές συμφωνίες (ενέργεια, εμπορικές ζώνες, τουρισμός). Επομένως, άσκησαν συντονισμένη πίεση στη Χαμάς να δεχτεί, δίνοντας διαβεβαιώσεις ότι θα συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση. Η Ευρώπη και ο ΟΗΕ πιέζουν εδώ και μήνες για κατάπαυση του πυρός και συμφωνία. Οι εικόνες από τη Γάζα έχουν προκαλέσει τεράστια κοινωνική αντίδραση στη Δύση. Ο ΟΗΕ και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι «αν δεν σταματήσει τώρα, η κατάσταση θα γίνει μη αναστρέψιμη».
Η εξάντληση, η διεθνής κόπωση και η οικονομική προοπτική καθιστούν τώρα το κατάλληλο timing. Όμως, η συμφωνία των 20 σημείων του Τραμπ δεν αποτελεί το τέλος του πολέμου Ισραήλ–Παλαιστινίων. Αποτελεί όμως ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Μια στιγμή όπου και οι δύο πλευρές, εξουθενωμένες και απομονωμένες, προτίμησαν έναν ατελή συμβιβασμό από τη συνέχιση της αιματοχυσίας. Η αποδοχή της συμφωνίας δεν σημαίνει «ειρήνη». Είναι μια ευκαιρία για το Ισραήλ να περιορίσει τη φθορά του και για τη Χαμάς να επιβιώσει πολιτικά.
Αυτός, πολύ φοβάμαι, θα είναι και ο τρόπος που θα κλείσει και το δικό μας ζήτημα, το κυπριακό πρόβλημα. Με έναν ατελή δηλαδή συμβιβασμό. Θα μου πείτε, αν μη τι άλλο εμείς με τους Τουρκοκύπριους δεν αλληλοσκοτωνόμαστε, ούτε αλληλοεξοντωνόμαστε. Ψωνίζουμε πλάι πλάι στις ίδιες υπεραγορές, τρώμε στα ίδια εστιατόρια, οδηγούμε στους ίδιους δρόμους. Η δική μας κρίσιμη καμπή στο Κυπριακό πιθανόν να βρει την ελληνοκυπριακή πλευρά να χάνει τα περισσότερα και να έχει απολέσει όλες τις ελπίδες για επανάκτηση των κατεχόμενων εδαφών της. Η δική μας κρίσιμη καμπή θα είναι η συνύπαρξη πλάι πλάι, σε μια τύπου χαλαρή ομοσπονδία. Απεύχομαι τη διχοτόμηση και τα δυο κράτη. Δυο κράτη σημαίνει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνορεύει κυριολεκτικά με την Τουρκία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έχει παρέλθει μισός αιώνας. Ο χρόνος στην περίπτωσή μας δεν είναι ο καλύτερος γιατρός. Όσο καθυστερούμε την επίλυση, με μαθηματική ακρίβεια θα βρεθούμε σε αυτή την κρίσιμη καμπή, την οποία αγνοούμε όλοι, βυθισμένοι στα επικοινωνιακά τερτίπια μιας κυβέρνησης που καθημερινά αναλώνεται στο φανταστικό, αντί στο πραγματικό και εφικτό.
