Από το 1970, ο πλανήτης έχει χάσει σχεδόν το 60% των πληθυσμών άγριων ζώων. Η διαπίστωση από τον WWF (World Wild Fund, κορυφαίου οργανισμού προστασίας της φύσης παγκοσμίως), δεν είναι απλώς ένα ανησυχητικό στατιστικό, είναι η τεκμηρίωση μιας παγκόσμιας οικολογικής κατάρρευσης, που προχωρά με ρυθμούς γεωλογικής καταστροφής. Κι αν για πολλές χώρες η έκθεση λειτουργεί ως καμπανάκι αφύπνισης, για την Κύπρο θα έπρεπε να ηχήσει ως σειρήνα κινδύνου.
Το νησί μας, μικρό αλλά βιολογικά ανεκτίμητο, φιλοξενεί εκατοντάδες είδη πουλιών, ερπετών, ψαριών και θηλαστικών, καθώς και περισσότερα από 140 φυτά που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη γη. Αυτή η μοναδικότητα, όμως, απειλείται από την ίδια μας τη συμπεριφορά. Η άναρχη δόμηση σε δάση και ακτές, η υπεραλίευση, οι πυρκαγιές, η παράνομη παγίδευση πουλιών και η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη λειτουργούν σαν αργή δηλητηρίαση του φυσικού μας περιβάλλοντος.
Από τη δεκαετία του '50, έχουμε δει την εξαφάνιση έξι φωλεάζοντων ειδών από το νησί μας: του μαυρόγυπα, του κιρκινεζιού, της στικτόπαπιας, της πουρτάλλας, του νεροκότσυφα, και, πιο προσφατα τη δεκαετία του '80, του βασιλαετού. Μπορεί η εξαφάνιση έξι ειδών μέσα σε επτά δεκαετίες να μην ακούγεται συνταρακτική, αλλά σε «φυσιολογικές εποχές», με φυσιολογικό ρυθμό εξαφάνισης ειδών, μόνο μία τέτοια απώλεια θα βιώνε στη ζωή του ένα άτομο που γεννήθηκε τη δεκαετία του '50.
Η εικόνα της παράνομης παγίδευσης αποδημητικών πουλιών αποτελεί το πιο ντροπιαστικό σύμβολο αυτής της κρίσης. Χιλιάδες πουλιά σκοτώνονται κάθε χρόνο με δίχτυα και ξόβεργες, συχνά με την ανοχή των αρχών. Παρά τους νόμους, τις ευρωπαϊκές οδηγίες και τη διεθνή κατακραυγή, η πρακτική συνεχίζεται, σπιλώνοντας τη φήμη της χώρας. Όταν η βιοποικιλότητα μετατρέπεται σε παράνομο εμπόρευμα, κάτι βαθύτερο σαπίζει, ο σεβασμός προς τη ζωή!
Την ίδια στιγμή, οι θαλάσσιες ισορροπίες διαταράσσονται. Η υπεραλίευση και η είσοδος ξενικών ειδών από τη Διώρυγα του Σουέζ αλλάζουν τη σύνθεση των οικοσυστημάτων.Το λιονταρόψαρο -του γένους pterois- για παράδειγμα, έχει γίνει σύμβολο μιας νέας απειλής που δεν γνωρίζει σύνορα. Οι κοινότητες ψαράδων και οι επιστήμονες προειδοποιούν, αλλά η Πολιτεία δείχνει να αντιδρά αποσπασματικά, χωρίς συνολικό σχέδιο.
Στην ξηρά, οι πυρκαγιές και η ερημοποίηση μετατρέπουν μεγάλες περιοχές σε νεκρές ζώνες. Οι δασικές εκτάσεις καταστρέφονται πιο γρήγορα απ’ όσο μπορούν να αποκατασταθούν, και κάθε τέτοια απώλεια σημαίνει λιγότερα είδη, λιγότερη βροχή, λιγότερη ζωή. Η αλυσίδα είναι απλή και αμείλικτη, γιατί λιγότερη φύση σημαίνει λιγότερο μέλλον.
Η Κύπρος διαθέτει θεσμικά εργαλεία, περιοχές Natura 2000, εθνικά δάση, περιβαλλοντική νομοθεσία. Αυτό που λείπει είναι η βούληση. Η προστασία της φύσης εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σαν εμπόδιο στην «ανάπτυξη» αντί ως επένδυση στη βιωσιμότητα. Οι ίδιες αρχές που υπόσχονται πράσινες πολιτικές εγκρίνουν έργα σε περιοχές προστασίας ή κλείνουν τα μάτια μπροστά στην παρανομία.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας δεν είναι πρόβλημα «οικολογικό» είναι υπαρξιακό. Επηρεάζει την τροφή, το νερό, το κλίμα, την υγεία και την οικονομία. Αν η Κύπρος θέλει να έχει μέλλον, πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με τη φύση: να στηρίξει τις τοπικές κοινότητες που προστατεύουν τα οικοσυστήματα, να επενδύσει στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και να υιοθετήσει βιώσιμα πρότυπα γεωργίας, τουρισμού και ενέργειας.
Δεν έχουμε την πολυτέλεια της αδράνειας. Κάθε σιωπή μπροστά στην καταστροφή είναι συνενοχή. Αν ο κόσμος έχασε το 60% της άγριας ζωής του μέσα σε μισό αιώνα, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τα επόμενα 50 χρόνια θα υπάρχουμε εμείς για να το καταγράψουμε.
Η φύση μπορεί να ζήσει χωρίς τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος, όμως, δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη φύση.
*Μέλους Κινήματος Οικολόγων
