Μήνες μετά τη νόσησή του με Covid-19, ο Ανδρέας συνεχίζει να ξεχνάει, να κουράζεται πολύ εύκολα, και να νιώθει ότι δεν είναι ο ίδιος όπως ήταν πριν νοσήσει με Covid-19. Η αλήθεια, είναι ότι ο Ανδρέας δεν είναι μονός του, αλλά είναι ένας από χιλιάδες ανθρώπους, οι οποίοι καθημερινά παλεύουν με μακροχρόνιο Covid.
Το μακροχρόνιο Covid είναι μια νέα, χρόνια πάθηση που εμφανίζεται μετά τη νόσηση από τον SARS-CoV-2 (Covid-19). Τα συμπτώματά του δεν περιορίζονται μόνο στα σωματικά ή και στα αναπνευστικά προβλήματα της οξείας φάσης της νόσησης, αλλά συχνά αυτά τα συμπτώματα επιμένουν και σε γνωστικό επίπεδο. Μεταξύ των συμπτωμάτων αυτών περιλαμβάνονται η κόπωση, τα κινητικά προβλήματα, η δύσπνοια, καθώς και η λεγόμενη «εγκεφαλική ομίχλη», η οποία ορίζεται ως η μείωση της νοητικής διαύγειας και συνοδεύεται από διάφορες γνωστικές δυσκολίες. Διεθνείς μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα γνωστικά αυτά συμπτώματα (απώλεια μνήμης, δυσκολία συγκέντρωσης, μειωμένη προσοχή) είναι από τις πιο συχνές δυσκολίες που αναφέρουν οι ασθενείς με μακροχρόνιο Covid.
Ένα άτομο που βιώνει μακροχρόνιο Covid, φαίνεται υγιές εξωτερικά, εργάζεται κανονικά, κοινωνικοποιείται, και δείχνει στους άλλους ότι έχει μια φυσιολογική ζωή, χωρίς ιδιαίτερες έγνοιες. Εντούτοις, η διεκπεραίωση απλών υποχρεώσεων στην καθημερινότητά μας, αποτελεί επίτευγμα για το άτομο που βιώνει μακροχρόνιο Covid. Τα άτομα αυτά παλεύουν καθημερινά με την υπερκόπωση, την «εγκεφαλική ομίχλη» και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη μνήμη, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εμπιστευτούν τη μνήμη τους ακόμα και για απλά πράγματα.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι επειδή τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ορατά, συχνά παρεξηγούνται ή υποτιμώνται από τρίτους. Αυτή η «αόρατη» φύση του μακροχρόνιου Covid οδηγεί συχνά σε παρεξηγήσεις. Άνθρωποι γύρω τους μπορεί να τους παρεξηγήσουν να τους στιγματίσουν, επειδή ακριβώς δεν αντιλαμβάνονται το τι συμβαίνει με αυτό το άτομο. Πολλές φορές μπορεί να χαρακτηρίσουν ένα άτομο «τεμπέλη» ή «αδιάφορο», επειδή ακριβώς τα άτομα αυτά με τη συγκεκριμένη νόσηση δεν μπορούν να εργαστούν και να ανταποκριθούν με τον ίδιο ρυθμό σε μια δουλειά ή να απομνημονεύσουν και να εκτελέσουν βασικές οδηγίες. Σχόλια όπως «φαίνεσαι καλά, γιατί δεν δουλεύεις όσο σκληρά δούλευες παλιά» ή «σου το είπα πριν 10 λεπτά γιατί το ξέχασες;» εντείνουν το ψυχολογικό βάρος που φέρουν οι ασθενείς αυτοί.
Η έλλειψη σαφών πρωτοκόλλων από τους ειδικούς, καθώς η πάθηση παραμένει νέα και λιγότερο αναγνωρισμένη, αφήνει πολλούς ασθενείς χωρίς απαντήσεις.
Με αυτό το άρθρο στοχεύουμε στην ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας, και του κοινού έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται τα άτομα αυτά χωρίς παρεξηγήσεις και χωρίς στιγματισμό με χαρακτηρισμούς που είναι αποτέλεσμα πλάνης και άγνοιας. Στοχεύουμε επίσης να βοηθήσουμε ώστε οι ασθενείς να λάβουν τη φροντίδα που χρειάζονται.
Γι' αυτό το Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης (ΚΕΝ) του Πανεπιστημίου Κύπρου σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Maastricht (UM), King’s College London (KCL) και Ghent (UGent), δημιούργησε (στο πλαίσιο του Horizon) το ερευνητικό πρόγραμμα BRAINN (cancyprus.org/project/brainn/) με στόχο να μελετήσει τις επιδράσεις της Covid-19 στον εγκέφαλο και να αναπτύξει μεθόδους αξιολόγησης, διάγνωσης και θεραπείας για τα άτομα που εμφανίζουν ψυχικές και γνωστικές δυσκολίες μετά τη Covid-19.
Για τον σκοπό αυτό το ΚΕΝ προσφέρει δωρεάν αξιολόγηση των γνωστικών και ψυχοσυναισθηματικών επιπτώσεων του μακροχρόνιου Covid καθώς και πρόγραμμα γνωστικής αποκατάστασης. Σε αυτό μπορούν να συμμετάσχουν άτομα ηλικίας 25-70 ετών, που έχουν νοσήσει με Covid-19 (τουλάχιστον πριν από 3 μήνες) και συνεχίζουν να εμφανίζουν κυρίως γνωστικές δυσκολίες. Στο πλαίσιο του άρθρου αυτού σας καλούμε, εάν θεωρείτε ότι πληροίτε αυτά τα κριτήρια ή γνωρίζετε κάποιο άλλο άτομο που ενδεχομένως τα πληροί, να επικοινωνήσετε μαζί μας για περαιτέρω πληροφορίες στο τηλ. 22894437 ή στο email: can@ucy.ac.cy. Προσφέρουμε άμεση στήριξη στα άτομα αυτά με ενδεχόμενα συμπτώματα μακροχρόνιου Covid.
Αυτή η νόσηση μπορεί να είναι «αόρατη», αλλά τα άτομα που τη βιώνουν χρειάζονται κατανόηση και στήριξη, καθώς και πρόσβαση σε κατάλληλες θεραπείες. Ως κοινωνία και ως επαγγελματίες υγείας, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αυτά τα συμπτώματα και να σταθούμε δίπλα σε όσους παλεύουν με τις συνέπειες της νόσου. Η κατανόηση και η αποδοχή από τους άλλους, από μόνες τους έχουν θεραπευτική ιδιότητα, ενώ η μείωση των άδικων χαρακτηρισμών, αλλά και η πρόσβαση σε σωστές θεραπείες μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Μέσα από την έρευνα και την καινοτομία του ΚΕΝ, θέλουμε να στείλουμε το μήνυμα ότι τα άτομα με μακροχρόνιο Covid δεν είναι μόνα τους πλέον και ότι υπάρχει αναγνώριση, υποστήριξη, και επιστημονικό ενδιαφέρον για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
*Διδακτορικής φοιτήτριας της Κλινικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου/Ειδικής επιστήμονος στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης, Πανεπιστήμιο Κύπρου
