Μέρος του τίτλου πάρθηκε από την πρόσφατη διάλεξη του δρος Vogel, προέδρου του Association of University Language Centres in Germany, στο Κέντρο Γλωσσών του πανεπιστημίου Κύπρου με θέμα «Facing Babel: The challenges of multilingualism in Europe». Ο δρ Vogel αναφέρθηκε στην αυξανόμενη γλωσσική ποικιλομορφία στην Ευρώπη. Επίσης αναφέρθηκε στη μετανάστευση και τις δημογραφικές αλλαγές που θέτουν την πολυγλωσσία αναπόσπαστο στοιχείο στη σύγχρονη Ευρώπη. Τόνισε τη σημαντικότητα της πολυγλωσσίας ως ένα ζωτικό εργαλείο επικοινωνίας αλλά και προσωπικής ανάπτυξης και σίγουρα πρόσβασης στην αγορά εργασίας. Επίσης ο δρ Vogel τόνισε τον ρόλο των πανεπιστημίων στο σημαντικό θέμα της πολυγλωσσίας. Το Κέντρο Γλωσσών του Πανεπιστημίου Κύπρου παρέχει μαθήματα γλωσσών που ενισχύουν την πολυγλωσσική κατάρτιση με στόχο τη διαπολιτισμική επικοινωνία στο πανεπιστημιακό περιβάλλον και όχι μόνο, ως επίσης και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτά τα λίγα λόγια για την ως άνω διάλεξη που στέφθηκε με επιτυχία και μου δίνει την ευκαιρία με αυτό το άρθρο να εκφράσω τις απόψεις μου για την πολυγλωσσία που στη σύγχρονη Ευρώπη αποτελεί must.
Είναι φανερό ότι η εκμάθηση ξένων γλωσσών αντανακλά την ιστορία και κουλτούρα μιας χώρας και σίγουρα αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο για την καταπολέμηση του ρατσισμού, την αποδοχή του «άλλου» και τη συνεργασία μεταξύ των λαών ως ένα ζωτικό εργαλείο όχι μόνο επικοινωνίας, έκφρασης, σκέψεων, ιδεών και αξιών ως μέσο που χαρακτηρίζει μια κοινότητα, αλλά βοηθά τα μάλα στη σύσφιξη φιλίας, πολιτιστικών δεσμών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των λαών.
Σίγουρα η πολιτιστική ποικιλομορφία της Ευρώπης επιβάλλει την εκμάθηση και άλλων γλωσσών που έχει γίνει κάτι περισσότερο από αναγκαία. Δεν είναι τυχαίο που το 2002 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών στη Βαρκελώνη χαρακτήρισε τις γλωσσικές δεξιότητες ως κλειδί για «την εκπλήρωση του στόχου δημιουργίας της πιο δυναμικής και ανταγωνιστικής οικονομίας στον κόσμο». Με άλλα λόγια η πολυγλωσσία συνεισφέρει τα μέγιστα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Αναμφίβολα κανείς μα κανείς δεν δέχεται τον αποκλεισμό της γλώσσας του που είναι βάση της πολιτικής και πολιτισμικής ταυτότητάς του και είναι γι’ αυτό που ο αγώνας για διατήρηση της πολυγλωσσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρ’ όλες τις δυσκολίες που εμπεριέχει αυτό το εγχείρημα, πρέπει να συνεχιστεί και να στηριχθεί γιατί οι συνέπειες ενός γλωσσικού και πολιτισμικού ηγεμονισμού θα κρούσει τον κώδικα του κινδύνου για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα που δεν μπορεί σίγουρα να επιβιώσει ομαλώς μέσα από γλωσσοκτονίες.
Η διατήρηση της πολυγλωσσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ αφού αποτελεί προϋπόθεση αλληλογνωριμίας των λαών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σίγουρα δεν πρέπει να «χάνονται στη μετάφραση». Η γλώσσα είναι κύριος φορέας έκφρασης ενός πολιτισμού και αυτός ο γλωσσικός πλούτος αποτελεί εγγύηση για τον αλληλοσεβασμό και την ενίσχυση της ενότητας στην πολυπολιτισμική κοινωνία της Ευρώπης όπου η διακίνηση ιδεών μέσω της γλωσσικής πολυμορφίας καλλιεργεί πνεύμα ειρηνικής συνύπαρξης, αλληλοαποδοχής και διαπολιτισμικότητας που σίγουρα οδηγεί στην αποτελεσματική συνεργασία για το κοινό όραμα που δεν είναι άλλο από μια Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρή και ανεξάρτητη. Η γλώσσα είναι γνώση και στη σημερινή εποχή της «έκρηξης των γνώσεων» η γνώση αποτελεί έναν ισχυρότατο παράγοντα μέσα στην ανταγωνιστικότητα του παγκόσμιου χωριού μας. Είναι γι’ αυτό που η εκμάθηση και γνώση ξένων γλωσσών γίνεται όχι μόνο αναγκαία αλλά απαραίτητη για επιβίωση μέσα στη προηγμένη βιομηχανική κοινωνία ενός αναπτυσσόμενου αλληλοεξαρτώμενου κόσμου όπου σίγουρα η επικοινωνία μπορεί να γίνεται μέσω μιας προηγμένης τεχνολογίας όπου εκατομμύρια άνθρωποι ανταλλάσσουν ιδέες επί σωρείας θεμάτων. Είναι γι' αυτό που πιστεύουμε ότι το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μόνο τότε μπορεί να ευημερήσει όταν τεθούν γερά γλωσσικά θεμέλια.
*ΒΑ, ΜΑ, PhD πρώην επιθεωρητή και πρώτου λειτουργού Εκπαίδευσης, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
