Ήταν 1η Ιουνίου 2019, όταν μετά από χρόνια διαβουλεύσεων και συζητήσεων η Κύπρος απέκτησε Γενικό Σχέδιο Υγείας (ΓεΣΥ). Σήμερα, έξι χρόνια μετά, το σύστημα δείχνει να έχει μπει σε μια σταθερότητα. Υπάρχουν ακόμα αρκετά προβλήματα και στρεβλώσεις που θα πρέπει να λυθούν, ωστόσο έχει πλέον γίνει κατανοητό ότι το ΓεΣΥ ήρθε για να μείνει. Με αφορμή λοιπόν τη σημερινή ημέρα, ο «Π» επικοινώνησε με 6+1 πρόσωπα που γνωρίζουν από πρώτο χέρι το σύστημα, έρχονται σε καθημερινή επαφή μαζί του, γνωρίζουν τα καλά του, τα κακά του, τις στρεβλώσεις και τις διορθώσεις που θα πρέπει να γίνουν.
Μαίρη Αβρααμίδου:
«Οι δικαιούχοι άρχισαν να μας εμπιστεύονται»
Ως μια «ευλογία», την οποία οι δικαιούχοι οφείλουν να αξιοποιήσουν με σύνεση, χαρακτήρισε το ΓεΣΥ η αντιπρόεδρος των προσωπικών γιατρών, δρ Μαίρη Αβρααμίδου. Μίλησε για σημαντική μείωση των ανεκπλήρωτων αναγκών των ασθενών, επένδυση σε ό,τι αφορά την πρόληψη, μέσα από προληπτικές εξετάσεις, πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, δείκτες ποιότητας που εφαρμόζονται σε προσωπικούς και ειδικούς γιατρούς. Μιλώντας συγκεκριμένα για τον θεσμό του προσωπικού γιατρού (ΠΙ), ανέφερε ότι οι πλείστοι δικαιούχοι, έξι χρόνια μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ, έχουν κατασταλάξει στο ποιος θα είναι ο γιατρός τους και τον εμπιστεύονται. «Υπάρχουν κάποιοι που συνεχίζουν να παίρνουν τηλέφωνο για να τους βγάλεις παραπεμπτικό, ενώ βρίσκονται ήδη στον δρόμο για τον ειδικό γιατρό, ωστόσο το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί σημαντικά», επεσήμανε, προσθέτοντας ότι «φαίνεται πως η πλειονότητα άρχισε να μας βλέπει ως γιατρούς και όχι ως γραμματείς και γραφεία εξυπηρέτησης του πολίτη». Ακόμη για τους δικαιούχους που έχουν παράπονο από τον ΠΙ τους, σημείωσε ότι έχουν δικαίωμα να αλλάξουν γιατρό, λαμβάνοντας όμως υπόψη ότι «ο γιατρός δεν είναι εκεί για να τους κάνει τα χατίρια αλλά για να τους συμβουλεύει και να τους καθοδηγεί εντός του συστήματος.
Πλούταρχος Γεωργιάδης
«Πρέπει το σύστημα να ενηλικιωθεί»
«Κανείς δεν αμφισβητεί το πόσο αναγκαίο είναι το ΓεΣΥ αλλά πρέπει επιτέλους το σύστημα να ενηλικιωθεί», είπε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του Παγκύπριου Φαρμακευτικού Συλλόγου, Πλούταρχος Γεωργιάδης. Σε ό,τι αφορά το κομμάτι των φαρμάκων, τόνισε ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε ζητήματα όπως η διαχείριση των ελλείψεων, ωστόσο παρατήρησε ότι δεν γίνεται κάποιου είδους μελέτη-καταγραφή των αναγκών των ασθενών, ανάλυση ρίσκου για ένταξη φαρμάκων στο Σύστημα. Σχολιάζοντας το γεγονός ότι η εφαρμογή του ΓεΣΥ έφερε αύξηση των φαρμακείων, είπε: «Όντως αυξήθηκαν σημαντικά τα φαρμακεία, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι εξυπηρετούνται καλύτερα οι ασθενείς», υπογραμμίζοντας ότι αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πως «οι ίδιες ποσότητες φαρμάκων διαμοιράζονται σε πιο πολλά φαρμακεία και ο ασθενής, για να πάρει τα φάρμακά του, πολλές φορές ταλαιπωρείται πηγαίνοντας από το ένα φαρμακείο στο άλλο».
Κύπρος Σταυρίδης
«Ραχοκοκκαλιά τα δημόσια νοσηλευτήρια»
Βασικός πυλώνας, ή αλλιώς η «ραχοκοκκαλιά» του ΓεΣΥ, είναι για πολλούς τα δημόσια νοσηλευτήρια, με τον γενικό εκτελεστικό διευθυντή του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), Κύπρο Σταυρίδη, να εξηγεί ότι, «από την ημέρα έναρξης της λειτουργίας του μέχρι σήμερα, το ΓεΣΥ κατάφερε να ανταποκριθεί και να προσαρμοσθεί στις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες των ασθενών, προσφέροντας μεγάλο φάσμα υπηρεσιών υγείας σε όλους τους δικαιούχους του Συστήματος». Ο ΟΚΥπΥ, συμπλήρωσε, «θεωρεί ότι ο θεσμός του ΓεΣΥ έχει επιτύχει τον σκοπό του, εξυπηρετώντας σε πολύ μεγάλο βαθμό όλους τους ασθενείς που είχαν ανάγκη από υπηρεσίες υγείας». Πρόσθεσε ακόμη ότι «τα δημόσια νοσηλευτήρια αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά του ΓεΣΥ και ως τέτοια πρέπει να παραμείνουν. Μέσα από τη συνεχή αναβάθμισή τους επιτυγχάνεται ο στόχος για παροχή υψηλής ποιοτικής φροντίδας υγείας σε όσους τη χρειάζονται».
Χρήστος Μπάρδης
«Να δούμε τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών»
Ένα από τα ζητήματα που απασχολεί ειδικούς γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας, όπως φυσιοθεραπευτές, είναι οι περιορισμοί που θέτει ο ΟΑΥ, οι οποίοι, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Φυσιοθεραπευτών, Χρήστο Μπάρδη, «δεν έχουν ως βάση επιστημονικά αλλά οικονομικο-λογιστικά κριτήρια». «Δυστυχώς ενώ, έξι χρόνια μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ, έχουμε ενώπιόν μας δεδομένα για τις πραγματικές ανάγκες υγείας των ασθενών, βλέπουμε ότι αυτές δεν λαμβάνονται πάντα υπόψη, όταν πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με καθορισμό ιατρικών πρωτοκόλλων, προϋπολογισμούς ανά ειδικότητα κ.λπ.», είπε, δίνοντας ως παράδειγμα τις 18 φυσιοθεραπείες που δίνει ο ΟΑΥ για έναν ασθενή που έσπασε το χέρι του, οι οποίες «αρκούν για να καλύψεις μόνο τον έναν από τους τρεις μήνες φυσιοθεραπείας που χρειάζονται οι πλείστοι ασθενείς». Τόνισε ότι έχουν γίνει κάποιες αλλαγές στα πρωτόκολλα που επιβάλλει ο ΟΑΥ στους επαγγελματίες αλλά «υπάρχει ακόμη δρόμος μέχρι να πετύχουμε απρόσκοπτη πρόσβαση-παροχή υπηρεσιών υγείας σε ασθενείς που τις χρειάζονται».
Κυριάκος Γιάγκου
«Άλλο ποιότητα, άλλο περιορισμοί»
Για τους οριζόντιους περιορισμούς που θέτει ο ΟΑΥ, οι οποίοι δεν διασφαλίζουν ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται στους δικαιούχους είναι και ποιοτικές, μίλησε και o πρόεδρος της Καρδιολογικής Εταιρείας Κύπρου, δρ Κυριάκος Γιάγκου: «Το ΓεΣΥ λειτουργεί και λειτουργεί και αποτελεσματικά ως προς το κομμάτι της ισότιμης πρόσβασης. Αυτό που πρέπει να διασφαλιστεί είναι η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Με το να έρχεσαι και να θέτεις περιορισμούς στον αριθμό των επισκέψεων ή των εξετάσεων που κάνει ένας γιατρός, δεν διασφαλίζεις ότι οι υπηρεσίες που αυτός παρέχει είναι ποιοτικές. Ποιότητα σημαίνει να αποφεύγεις την υποβολή του ασθενή σε αχρείαστες εξετάσεις, τα μηχανήματα, ο εξοπλισμός σου να είναι ο καταλληλότερος, ενώ σημαντικό ρόλο στο κομμάτι αυτό κατέχει και το αν ο γιατρός επιλέγει να επενδύει στη συνεχή επιμόρφωσή του», είπε ο δρ Γιάγκου, εξηγώντας ότι, με τον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα σήμερα, δεν έχουν κίνητρο οι γιατροί για να γίνουν καλύτεροι. «Όταν δεν υπάρχει ποιοτικός έλεγχος καταργείται η αριστεία και οι γιατροί δεν έχουν κίνητρο για να εξελίσσονται. Είτε είσαι καλός γιατρός είτε είσαι μέτριος είτε είσαι κακός, την ίδια δουλειά έχεις, τις ίδιες αμοιβές, τους ίδιους περιορισμούς», τόνισε, προσθέτοντας ότι «κρίνουμε αν κάποιος είναι καλός γιατρός ή όχι από το αν έχει λίστα αναμονής, η οποία προκύπτει μεταξύ άλλων και από τους περιορισμούς που θέτει ο ΟΑΥ».
Μίλτος Μιλτιάδους
«Ασπίδα των χρόνιων ασθενών και του απλού πολίτη»
«Το ΓεΣΥ έχει αρχίσει να σταθεροποιείται σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό», σημειώνει, σε δηλώσεις του στον «Π», το μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ) και εκπρόσωπος των οργανωμένων ασθενών στο διοικητικό συμβούλιο του ΟΑΥ, Μ. Μιλτιάδους, προσθέτοντας ότι «αυτό το διαπιστώνει άλλωστε κάποιος και από τη «μουρμούρα» που καθημερινά λιγοστεύει». Βεβαίως, συνεχίζει, το σύστημα χρειάζεται τώρα «νοικοκύρεμα», καθώς «υπάρχουν αρκετά μικρά κενά και στρεβλώσεις που δημιουργούν ακαταστασία και αυτή η ακαταστασία προκαλεί εκνευρισμό αναπόφευκτα, και στους ασθενείς αλλά και στους παρόχους». Ως ΟΣΑΚ, προσθέτει ο κ. Μιλτιάδους, «παρατηρούμε όμως ότι, σταδιακά, πράγματα που ζητούσαμε να εφαρμόζει το σύστημα άρχισαν να υλοποιούνται. Ακόμα και εκείνα τα οποία κάποιοι αμφισβητούσαν δημόσια». Μιλώντας με παραδείγματα για την «αμφισβήτηση» αναφέρθηκε στα καινοτόμα φάρμακα, στα ονομαστικά αιτήματα, τα οποία «έχουν περάσει υπό την αρμοδιότητα του ΟΑΥ. Υπάρχουν προβλήματα; Υπάρχουν. Ο ΟΑΥ όμως ανέλαβε αυτό το τεράστιο πρόγραμμα μόλις πριν από έξι μήνες. Χρειάζονται αλλαγές; Σίγουρα και ως ΟΣΑΚ, έντονα και με προτάσεις, πιέζουμε για να γίνουν». Το πρόγραμμα αποστολής ασθενών στο εξωτερικό «μεταφέρεται στον ΟΑΥ από τον Οκτώβριο. Το ΓεΣΥ εφαρμόστηκε για να καλύπτει όλες τις ανάγκες των ασθενών και ο ΟΑΥ όφειλε και οφείλει να αναλάβει και αυτό το κομμάτι των υπηρεσιών. Παρακολουθούμε, περιμένουμε σωστή στελέχωση, οργάνωση και εφαρμογή με τον σωστό τρόπο τον Οκτώβριο». Η διασυνοριακή περίθαλψη στην ΕΕ σημειώνοντας ότι «όταν το λέγαμε πριν την εφαρμογή του ΓεΣΥ επίσης υπήρχε αμφισβήτηση. Αυτή τη στιγμή είναι γεγονός ότι ο ΟΑΥ προωθεί τις διαδικασίες και έχει ήδη ανακοινωθεί». Ακόμη υπενθύμισε πως μέχρι πρόσφατα κάποιοι αμφισβητούσαν την οικονομική βιωσιμότητα του ΓεΣΥ, «ακόμα και κύκλοι του Υπουργείου Οικονομικών μας έλεγαν ότι αποτελεί βόμβα για τα δημόσια οικονομικά, συνυπολογίζοντας βεβαίως εντέχνως και τα οικονομικά του ΟΚΥπΥ. Το ΓεΣΥ το απέδειξε. Και οικονομικά βιώσιμο είναι, και Ταμείο με ισχυρά αποθέματα διαθέτει. Δεν τίθεται αμφισβήτηση. Κάποιοι μάλιστα άρχισαν ήδη να «καλοβλέπουν» το Ταμείο του ΓεΣΥ διεκδικώντας μερίδιο από το απόθεμα», πρόσθεσε. «Το 'κάτω τα χέρια' το είπαμε πολλές φορές ως ΟΣΑΚ και θα είμαστε εδώ να το υπερασπιστούμε, γιατί παρά τα προβλήματα, για τα οποία πιέζουμε για λύσεις, αποτελεί τη μοναδική ασπίδα των χρόνιων ασθενών και του απλού πολίτη», ανέφερε καταληκτικά ο κ. Μιλτιάδους.
Έφη Καμίτση
«Το ΓεΣΥ εξελίσσεται, δυναμώνει»
Το δικό της μήνυμα με αφορμή τη σημερινή ημέρα στέλνει, μέσω του «Π», και η γενική διευθύντρια του ΟΑΥ, Έφη Καμίτση, με την ίδια να αναφέρει ότι «το μήνυμα της επετείου έξι χρόνων ΓεΣΥ είναι “Έξι χρόνια ΓεΣΥ. Για σένα, με σένα. Το ΓεΣΥ εξελίσσεται, δυναμώνει και φροντίζει αυτό που δεν μετριέται και δεν ανταλλάσσεται με τίποτα: την υγεία μας”. Το ΓεΣΥ έχει εισέλθει σε φάση σταθεροποίησης και ωρίμανσης και έχει καταφέρει να ενσωματώσει τις πλείστες υπηρεσίες υγείας. Πλέον επικεντρωνόμαστε στη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας, της ποιότητας του Συστήματος. Τον τελευταίο χρόνο, πραγματοποιήθηκαν ουσιαστικά βήματα προς την ενίσχυση της ποιότητας, την ενδυνάμωση του ελέγχου και της εποπτείας, τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του Συστήματος, την επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου, την αποτελεσματική στελέχωση και οργάνωση του Οργανισμού, την επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης, καθώς και την καλλιέργεια κουλτούρας ορθολογικής και υπεύθυνης χρήσης των υπηρεσιών. Η διατήρηση της βιωσιμότητας του Συστήματος και η διαρκής εναρμόνισή του με τις διεθνείς καλές πρακτικές αποτελούν αδιαπραγμάτευτες προτεραιότητες. Το ΓεΣΥ είναι ένα ζωντανό Σύστημα, που εξελίσσεται μαζί με την κοινωνία και αντανακλά τις αξίες της ισότητας, της αλληλεγγύης και της καθολικότητας. Έξι χρόνια μετά, η δέσμευσή μας παραμένει ακέραιη: Υγεία για όλους, με αξιοπρέπεια και ποιοτική φροντίδα υγείας χωρίς διακρίσεις».
