Την άποψη πως όταν τα δημόσια νοσηλευτήρια καταστούν πρώτη επιλογή των ασθενών, τότε, θα ανοίξει ο δρόμος για την αυτονόμησή τους, εκφράζει ο γενικός οικονομικός διευθυντής του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), Ρομπέρτος Καραχάννας, σε συνέντευξή του στον «Π». Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στις ιδιαιτερότητες και τις διαφορές του ΟΚΥπΥ και των δημοσίων νοσηλευτηρίων, σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα, ανοίγει την ίδια στιγμή τα χαρτιά του και εξηγεί ποια είναι η οικονομική κατάσταση του ΟΚΥπΥ σήμερα και τι συμβαίνει με τα ελλείμματα και τα «χρέη» του Οργανισμού προς το κράτος.
Ποια η οικονομική κατάσταση του ΟΚΥπΥ σήμερα;
Πολλές φορές στο φως της δημοσιότητας έρχονται μονοδιάστατα πληροφορίες χωρίς να υπάρχει μια συνολική και σφαιρική εικόνα ενός θέματος. Αυτός -θεωρώ- είναι και ο κύριος λόγος που δίνεται η εντύπωση ότι ο ΟΚΥπΥ αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά θέματα. Για τον λόγο αυτόν θα ήταν καλό ο κόσμος να γνωρίζει όλη την αλήθεια που αφορά τον Οργανισμό. Τα πραγματικά δεδομένα όσον αφορά την οικονομική κατάσταση του Οργανισμού δείχνουν ότι χρόνο με τον χρόνο βελτιωνόμαστε. Τα όποια ελλείμματα παρουσιάζονται αφορούν περισσότερο κεφαλαιουχικές δαπάνες, όπως επενδύσεις σε υποδομές, ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και συστήματα πληροφορικής, επενδύσεις που κατά τη γνώμη μου έπρεπε να είχαν ήδη γίνει πριν την ίδρυση του Οργανισμού. Η προσπάθειά μας είναι να μειωθεί το έλλειμμα στο ελάχιστο και αυτό θα επιτευχθεί μέσω του Σχεδίου Δράσης που έχει συμφωνηθεί με το κράτος αλλά και μέσα από την επίλυση κάποιων βασικών στρεβλώσεων σε σχέση με το μισθολόγιο, όπως και τις σωστές και δίκαιες αποζημιώσεις για τις υπηρεσίες που παρέχει ο Οργανισμός.
Οι διαφορές με τον ιδιωτικό τομέα
Τι είναι αυτό που κάνει τον ΟΚΥπΥ να διαφέρει από τον ιδιωτικό τομέα και γιατί θεωρείται ότι αυτός ο Οργανισμός δεν έχει περιθώριο αποτυχίας;
Ο ΟΚΥπΥ είναι ένας νεοσύστατος Οργανισμός 6 ετών, που λειτουργεί σε ένα εξίσου νεοσύστατο σύστημα υγείας, το ΓεΣΥ. Σε αντίθεση με τον ανταγωνισμό, ο οποίος αποσκοπεί στο κέρδος, ο ΟΚΥπΥ είναι ένας μη κερδοσκοπικός Οργανισμός που σκοπό έχει να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες υγείας σε όλους τους ασθενείς της Κύπρου, σε κάθε γωνιά της Κύπρου, δικαιούχους του ΓεΣΥ και μη, όπως για παράδειγμα αιτητές ασύλου, παράτυπα διαμένοντες στην Κύπρο, άστεγους και άπορους. Το Κέντρο Θαλασσαιμίας, η Γρηγόριος Κλινική AIDS, τα νοσοκομεία Τροόδους και Πόλεως Χρυσοχούς, το κέντρο υγείας στον Πύργο είναι κάποια από τα πολλά παραδείγματα όπου ο ΟΚΥπΥ αναλαμβάνει την ευθύνη του στη δημόσια υγεία, εκεί που ο ιδιωτικός τομέας αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες αυτές. Εμείς δεν θα αρνηθούμε ποτέ νοσηλεία σε κανέναν, ανεξαρτήτως οικονομικού οφέλους. Επί της ουσίας, κάποιος θα μπορούσε να διαχωρίσει τον ΟΚΥπΥ σε δύο διακριτά μέρη. Το κομμάτι που ανταγωνίζεται τον ιδιωτικό τομέα σε συνθήκες αγοράς, και το κομμάτι που παρέχει υπηρεσίες δημόσιας υγείας.
Το υψηλό μισθολόγιο και ο ανταγωνισμός
Ας δούμε λίγο το κομμάτι του ανταγωνισμού με τον ιδιωτικό τομέα. Πώς μπορεί ένας ΟΚΥπΥ, με ένα αρκετά υψηλό μισθολόγιο, να επιβιώσει σε ένα τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον όπως είναι αυτό του ΓεΣΥ;
Είναι αλήθεια ότι το κρατικό μισθολόγιο που αφορά τους αποσπασμένους δημοσίους υπαλλήλους στον ΟΚΥπΥ είναι ένα καυτό θέμα το οποίο θα πρέπει να συζητηθεί σοβαρά σε ανώτατο επίπεδο. Το συνολικό μισθολογικό κόστος του Οργανισμού υπερβαίνει το 80% των συνολικών δαπανών του. Ένα τέτοιο ποσοστό εμποδίζει σε μεγάλο βαθμό την ευελιξία του Οργανισμού και την προσαρμογή του σε συνθήκες αγοράς. Χαρακτηριστικά, τα τελευταία έξι χρόνια, και ενώ έχει μειωθεί ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων κατά περίπου 900 άτομα, η μισθοδοσία για την ίδια κατηγορία προσωπικού αυξήθηκε κατά περίπου €40 εκατ., χωρίς να λαμβάνεται καν υπόψη το επιπρόσθετο κόστος αντικατάστασής τους. Οι λόγοι αύξησης του μισθολογίου οφείλονται κατά κύριο λόγο στην παραχώρηση ετήσιων προσαυξήσεων περίπου 4% -δηλαδή περίπου 24%, στην εξαετία 2019-2024, στην καταβολή ΑΤΑ περίπου 12,5%, στην παραχώρηση γενικής αύξησης 1,5% και στο νέο συνταξιοδοτικό του Δημοσίου. Συνολικά, από το 2019 μέχρι σήμερα, το κόστος προσωπικού του ΟΚΥπΥ αυξήθηκε κατά €155 εκατ. και το 2025 αναμένεται να ανέλθει στα €445 εκατ. Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτά δεν έπρεπε να παραχωρηθούν στους δικαιούχους γιατί αποτελούν δικαίωμά τους αλλά επισημαίνω το γεγονός ότι η απότομη αύξηση του μισθολογίου δεν μπορεί να λειτουργήσει στο πλαίσιο ενός ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Με λίγα λόγια, ο Οργανισμός δεν μπορεί να προσαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο που μπορεί να προσαρμοστεί ένας οργανισμός στον ιδιωτικό τομέα.
Μεγάλο πονοκέφαλο αποτελούν την ίδια στιγμή οι μακροχρόνιες άδειες ασθενείας και ο μεγάλος αριθμός ατόμων με ελαφρά εργασία. Πέραν της καταβολής της μισθοδοσίας τους από τον Οργανισμό χωρίς την απαραίτητη παραγωγικότητα, ο Οργανισμός αναγκάζεται να καταβάλει υπερωρίες για αντικατάσταση των εργαζομένων αυτών. Μιλάμε για 50 εκατ. ευρώ μη παραγωγικής δαπάνης. Στον ιδιωτικό τομέα, σε περίπτωση άδειας ασθενείας, η αποζημίωση καταβάλλεται από τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις, ενώ στην περίπτωση του ΟΚΥπΥ, και εφόσον αφορά δημοσίους υπαλλήλους, ο Οργανισμός επιβαρύνεται με όλο το κόστος.
«Υπαμειβόμαστε εντός ΓεΣΥ»
Αφού μιλάμε για OAY, εξηγήστε μας λίγο τι συμβαίνει με τις αποζημιώσεις εντός ΓεΣΥ και γιατί θεωρείτε ότι τα δημόσια νοσηλευτήρια αδικούνται.
Παρ' όλο που υπάρχει αγαστή συνεργασία με τον ΟΑΥ, εντούτοις, θεωρούμε ότι ο ΟΚΥπΥ δικαιούται μεγαλύτερης αποζημίωσης ειδικά για τα Γενικά Νοσοκομεία Αμμοχώστου, Λάρνακας και Πάφου, στα οποία η αποζημίωσή τους είναι υποδεέστερη από άλλα νοσηλευτήρια μικρότερου μεγέθους και με λιγότερες υπηρεσίες. Τα αναφερόμενα νοσηλευτήρια του ΟΚΥπΥ διαθέτουν μεταξύ άλλων ΤΑΕΠ, παιδιατρικές/παθολογικές/νεφρολογικές κλινικές και άλλες ουσιώδεις υπηρεσίες χωρίς να προσμετρούν στα ποιοτικά κριτήρια που επηρεάζουν την αποζημίωση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δημόσια νοσηλευτήρια δεν επιλέγουν τους ασθενείς τους, δεν επιδιώκουν να πάρουν τα κερδοφόρα περιστατικά αλλά προσφέρουν υπηρεσίες σε όλους όσοι τις έχουν ανάγκη, σε δύσκολα περιστατικά, σε ηλικιωμένους και σε χρόνιους ασθενείς, όπου η αποζημίωση είναι σαφώς χαμηλότερη και ζημιογόνα, την ίδια στιγμή που διαθέτουν δομημένες κλινικές οι οποίες λειτουργούν και με το σύστημα εφημεριών για να στηρίζουν ολόκληρο το σύστημα υγείας, με τεράστιο κόστος, χωρίς να λαμβάνουν τη δέουσα αποζημίωση. Αν κάποιος ανατρέξει στα δεδομένα του ύψους της συνολικής αποζημίωσης του ΟΚΥπΥ σε σχέση με τον προϋπολογισμό του ΟΑΥ, τον αριθμό κλινών που διαθέτει ο Οργανισμός παγκύπρια αλλά και στο ποσοστό εξυπηρέτησης ασθενών του ΓεΣΥ, θα επιβεβαιώσει το θέμα της υποαμοιβής του Οργανισμού για το έργο που παράγει.
Πριν από μερικούς μήνες είδε το φως της δημοσιότητας η είδηση ότι ο ΟΚΥπΥ χρωστά κάποια δισεκατομμύρια στο κράτος, και πιο συγκεκριμένα στο Υπουργείο Υγείας. Τι συμβαίνει με αυτό το θέμα και τι γίνεται με τις αποζημιώσεις για τις υπηρεσίες που παρέχει ο ΟΚΥπΥ προς το κράτος, π.χ. Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ);
Θα μπορούσα να απαντήσω εν συντομία στο ερώτημα λέγοντας ότι ένας Οργανισμός που είναι κάτω από κρατική χορηγία τυγχάνει συνολικής κάλυψης των ελλειμμάτων του βάσει νομοθεσίας. Όμως επειδή το θέμα πήρε δημοσιότητα, θα ήθελα να διευκρινίσω κάποια πράγματα. Το κράτος τιμολογεί τον Οργανισμό για τη μισθοδοσία του αποσπασμένου προσωπικού και ο Οργανισμός με τη σειρά του προσφέρει υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας, υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) και υπηρεσίες προς αρμόδιες Αρχές. Μέχρι το 2023 αυτές οι υπηρεσίες προσφέρονταν χωρίς να είχε προηγηθεί η απαραίτητη κοστολόγηση και χρέωση των υπηρεσιών. Από το 2024 οι υπηρεσίες αυτές έχουν συμφωνηθεί και τιμολογούνται. Να θυμίσω ότι η Βουλή, με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση τον Μάιο του 2025, έδωσε το δικαίωμα στον Οργανισμό να καθορίζει την τιμολογιακή του πολιτική όπου με αυτόν τον τρόπο διαφαίνονται και οι καθαρές οφειλές προς το κράτος.
Ο Οργανισμός έχει νοικοκυρευτεί. Η συμφωνία με ΟΑΥ για τα ΥΓΟΣ έχει ήδη υλοποιηθεί από 1η Ιανουαρίου 2024, ενώ αποτυπώθηκαν οι υπηρεσίες που προσφέρει ο Οργανισμός σε Δημόσια Υγεία αλλά και σε αρμόδιες Αρχές. Πλέον κάθε υπηρεσία που παρέχεται από τον Οργανισμό τιμολογείται και πλέον τα οικονομικά αποτελέσματα του Οργανισμού αποτυπώνουν την πραγματική οικονομική του θέση. Μιλάμε για ένα ποσό που υπερβαίνει τα 145 εκατ. ευρώ.
Περί αυτονόμησης
Το ότι έχει νοικοκυρευτεί ο ΟΚΥπΥ σημαίνει ότι μπορεί και θα αυτονομηθεί μέχρι το τέλος του 2026, όταν και θα ολοκληρωθεί η παράταση της κρατικής χορηγίας;
Στόχος του Οργανισμού είναι η οικονομική του αυτονόμηση, η οποία μπορεί να επιτευχθεί στο σύντομο μέλλον με την ολοκλήρωση και την έναρξη απόδοσης των επενδύσεών του, καθώς επίσης και με τη διόρθωση των στρεβλώσεων που έχουν ήδη αναφερθεί και αφορούν κυρίως το μισθολογικό κόστος καθώς και τη δίκαιη αμοιβή μέσω του ΓεΣΥ. Οπότε, όσο πιο σύντομα επιλυθούν οι στρεβλώσεις αυτές τόσο πιο άμεσα θα επιτευχθεί και η πλήρης αυτονόμηση του Οργανισμού. Είναι άδικο να ζητάμε κρατική χορηγία και να συζητάμε για ελλείμματα έχοντας υπόψη όσα έχω αναφέρει. Όμως, ανεξάρτητα από τις στρεβλώσεις και την επίλυσή τους, ο Οργανισμός είναι εστιασμένος στην αυστηρή ολοκλήρωση του Σχεδίου Δράσης του, μεγιστοποιώντας τα έσοδά του, μειώνοντας τα λειτουργικά του έξοδα, ολοκληρώνοντας το επενδυτικό του πρόγραμμα και ενισχύοντας τα νοσηλευτήρια με σύγχρονα εργαλεία προς όφελος των ασθενών. Εμείς θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας ώστε να βελτιώσουμε την παροχή υπηρεσιών υγείας στους συμπολίτες μας. Από τη στιγμή που θα είσαι ο καλύτερος και η πρώτη επιλογή του ασθενή, αυτό σου δίνει το εισιτήριο για την αυτονόμηση.
