Με ζητούμενο να ξεκαθαρίσουν ουσιώδεις πτυχές μίας συγκεχυμένης εικόνας γύρω από τα γεγονότα της μεγάλης πυρκαγιάς στη Λεμεσό, αύριο Τρίτη τα βλέμματα θα στραφούν στην κοινή συνεδρίαση τριών κοινοβουλευτικών επιτροπών. Τέσσερις αρμόδιοι υπουργοί, Δικαιοσύνης, Γεωργίας, Εσωτερικών και Άμυνας, αναμένεται να βρεθούν στη μέγκενη σκληρού κοινοβουλευτικού ελέγχου των Επιτροπών Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, τόσο για τους λόγους που δεν απέδωσε στον βαθμό που θα έπρεπε ο κρατικός μηχανισμός πρόληψης και αντιμετώπισης πυρκαγιών όσο και για το ζήτημα της ανάληψης ευθυνών, των ιδίων αλλά και αρμόδιων στις υπηρεσίες που προϊστανται.
Αναπάντητα ερωτήματα
Κάτω από ποιον συντονισμό τα πτητικά μέσα καθυστέρησαν να φτάσουν στα πρώτα στάδια της πυρκαγιάς; Ποιος αποφάσισε να στείλει τον γενικό συντονιστή για τις πυρκαγιές στην Αυστραλία και ποιος τον αναπλήρωνε; Πώς έγινε ο συντονισμός της Πολιτικής Άμυνας και των υπηρεσιών πυρόσβεσης; Γιατί δεν λειτούργησε όπως θα έπρεπε το σύστημα εκκένωσης των κοινοτήτων; Γιατί σε επίπεδο πρόληψης οι κοινότητες αφέθηκαν έρμαια των κινδύνων από πυρκαγιές; Αυτές είναι ορισμένες από τις βασανιστικές απορίες των πυρόπληκτων της περιοχής αλλά και των πολιτών της υπόλοιπης Κύπρου, για τα οποία δεν δόθηκαν ακόμα πειστικές απαντήσεις από επίσημα χείλη, ώστε να διαλυθεί η ασάφεια που πρυτανεύει.
Εκμαίευση λαθών και παραλείψεων
Αναμένεται ότι αφόρμηση των ερωτημάτων που θα θέσουν οι βουλευτές θα είναι οι εκθέσεις γεγονότων των εμπλεκόμενων Τμημάτων, οι οποίες, αφού υποβλήθηκαν την περασμένη Πέμπτη στους αρμόδιους υπουργούς, παραδόθηκαν την Παρασκευή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Όπως διέρρευσε από την αρχή -και ήταν αναμενόμενο- οι υπηρεσίες επικεντρώθηκαν σε ελλείψεις και αδυναμίες αλλά όχι σε λάθη και παραλείψεις, με τους βουλευτές να καλούνται πλέον να αναλάβουν τον ρόλο εκμαίευσης αυτών των δεδομένων κατά τον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Ένα καίριο ερώτημα είναι σε ποιον βαθμό θα ασκήσουν πίεση για τη σύσταση μίας ανεξάρτητης ειδικής επιτροπής, η οποία θα αγγίξει και το πεδίο των πολιτικών ευθυνών. Ένα άλλο, εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι μήπως χαθεί η ουσία της έκτακτης συνεδρίασης, εάν η συζήτηση αναλωθεί σε πεντάλεπτες και δεκάλεπτες τοποθετήσεις όλων των βουλευτών, κάτι που δεν είναι σπάνιο.
«Στον αυτόματο πιλότο»
Κύρια δεξαμενή για τα ερωτήματα που συγκεντρώνουν αυτές τις μέρες οι βουλευτές, ώστε να τα θέσουν ενώπιον των αρμοδίων, είναι οι κάτοικοι των πυρόπληκτων περιοχών. Συνομιλώντας με κατοίκους, αντιδημάρχους και κοινοτάρχες, σε επίσκεψη στην περιοχή την περασμένη Τετάρτη, ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Γεωργίας, Γιαννάκης Γαβριήλ (ΑΚΕΛ), αποκόμισε την κυρίαρχη πεποίθησή τους ότι ο κρατικός μηχανισμός ήταν στον «αυτόματο πιλότο».
«Δεν υπήρχε συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών, δεν υπήρχε συντονισμός στην εκκένωση των χωριών, δεν υπήρχε συντονισμός στην κατάσβεση της πυρκαγιάς. Στα αρχικά της στάδια, όπου έπρεπε να επικεντρωθούν, ήταν θεατές», είπε στον «Π». Για αυτόν τον λόγο, πρόσθεσε, θα εγείρουν ενώπιον των υπουργών το ζήτημα ανάληψης ευθύνης. «Θα ζητήσουμε να μάθουμε από τους ίδιους τι έκαναν και τι δεν έκαναν, ενώ έπρεπε», πρόσθεσε.
Κληθείς να σχολιάσει τους φόβους μήπως χαθεί η ουσία της συνεδρίασης λόγω του μεγάλου αριθμού βουλευτών και προσκεκλημένων (119 συνολικά), ανέφερε ότι η συνεδρίαση δεν θα ολοκληρωθεί την Τρίτη αλλά θα έχει συνέχεια, ώστε να απαντηθούν πλήρως όλα τα ερωτήματα. Επίσης σημείωσε ότι εκείνοι που θα έχουν τον πρώτο λόγο θα είναι οι κοινοτάρχες της περιοχής, οι οποίοι, τόνισε, «αν δεν ενεργούσαν αυτόβουλα, ίσως να θρηνούσαμε πολύ περισσότερα θύματα».
Η απουσία στην Αυστραλία -στην καρδιά της περιόδου πυρκαγιών- του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας και συντονιστή των πυρκαγιών, Ανδρέα Γρηγορίου, για τις εκδηλώσεις καταδίκης του πραξικοπήματος και της εισβολής, αναμένεται να έχει κυρίαρχη θέση στη συνεδρίαση. Σε δηλώσεις του στον «Π», ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος (Οικολόγοι), Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, είπε ότι θα ζητήσουν από την επίσημη κυβερνητική πλευρά να ξεκαθαρίσει ποιος είναι ο συντονιστής για τις μεγάλες πυρκαγιές και πώς οργανώνεται η πρώτη αντίδραση του κρατικού μηχανισμού όταν αυτός απουσιάζει.
Η πρόληψη
Όσον αφορά τον πυλώνα της πρόληψης, ο οποίος θα απασχολήσει επίσης σε μεγάλο βαθμό τη συζήτηση, ο κ. Θεοπέμπτου σκοπεύει να θέσει το ζήτημα των ευθυνών της επαρχιακής διοίκησης Λεμεσού για τη μεγάλη πυρκαγιά στα κρασοχώρια αλλά και κάθε επαρχιακής διοίκησης για τις περιοχές ευθύνης της. «Είναι ο έπαρχος που είχε ευθύνη να πάρει όλα τα προληπτικά μέτρα, να κάνει μελέτη για να δει στις διάφορες κοινότητες ποιος είναι ο κίνδυνος και τι ενέργειες πρέπει να κάνει για να τον μειώσει», ανέφερε. Για αυτόν τον λόγο, πρόσθεσε, αφού εντόπισε κενό στην υφιστάμενη νομοθεσία, έχει κινήσει διαδικασίες, ώστε με το άνοιγμα της Βουλής των Αντιπροσώπων τον Σεπτέμβριο να καταθέσει πρόταση νόμου για τροποποίηση του νόμου, για να φαίνεται ξεκάθαρα σε αυτόν η ευθύνη του επάρχου για την πρόληψη των πυρκαγιών σε αγροτικές περιοχές. Σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου, η Βουλή ψήφισε μία νομοθεσία για τις πυρκαγιές σε αγροτικές περιοχές χωρίς να περιλαμβάνονται τα μέτρα πρόληψης και η ευθύνη του επάρχου γι' αυτά.
Παράλληλα, τόνισε, το ζητούμενο είναι να ενημερώσουν όλοι οι αρμόδιοι ποια προληπτικά μέτρα θα πάρουν, για να μην επαναληφθούν τα γεγονότα της καταστροφικής πυρκαγιάς. Επίσης στο ίδιο πλαίσιο θα εντάξει και την αδράνεια στο να απομακρύνονται οι παράνομοι σκυβαλότοποι, καθώς αποτελούν σοβαρή αιτία πρόκλησης πυρκαγιών. Έναν χρόνο μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στην Πάφο (11 – 12 Ιουνίου 2024), η οποία ξέσπασε από παράνομο σκυβαλότοπο, το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται σε υψηλά επίπεδα, παρά τις κυβερνητικές διακηρύξεις και την εκστρατεία καθαρισμού του Υπουργείου Γεωργίας. Ως τραγική ειρωνεία ανήμερα της εκδήλωσης της φονικής πυρκαγιάς στη Λεμεσό, ο «Π» αποκάλυψε, υπό τον τίτλο «Με ρυθμούς χελώνας η απομάκρυνση παράνομων σκυβαλότοπων», τη σοβαρή καθυστέρηση από πλευράς τοπικών Αρχών να τους απομακρύνουν, μετά από έγκρισή τους για οικονομική στήριξη, μέσω της δεύτερης και φετινής φάσης για την παγκύπρια εκστρατεία καθαρισμού με προτεραιότητα σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρουσίασε ο «Π», μέχρι στιγμής ούτε κατά το ήμισυ δεν έχει υλοποιηθεί ο αρχικός στόχος, ο οποίος ήθελε τον καθαρισμό περίπου 300 σημείων παράνομης απόρριψης από 76 τοπικές Αρχές (δήμοι και συμπλέγματα κοινοτήτων), μέχρι τα μέσα Ιουνίου. Συγκεκριμένα, μόνο για το 36% των πιο πάνω σημείων είναι σε εξέλιξη οι εργασίες ή έχουν ολοκληρωθεί.
«Τρομάζουν οι ακυρώσεις κρατήσεων»
Η επόμενη μέρα για την οικονομική επιβίωση των πυρόπληκτων και όσων επηρεάζονται έμμεσα από την καταστροφή δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από την ατζέντα. Σύμφωνα με τον κ. Γαβριήλ, θα πρέπει να στηριχθούν οικονομικά και όσοι υπέστησαν ζημιές και όσοι θα δουν απώλειες εισοδημάτων στη συνέχεια. Για τη δεύτερη κατηγορία, εξήγησε ότι, όπως πληροφορήθηκε, στην περιοχή καταγράφεται ένας σοβαρός αριθμός εστιατορίων και ξενώνων, τα οποία μπορεί να μην καταστράφηκαν ή να υπέστησαν ζημιές από την πυρκαγιά, ωστόσο οι ακυρώσεις που άρχισαν να γίνονται από πελάτες τους κινούνται σε τρομακτικά επίπεδα.
Ένα δεύτερο ζήτημα, πρόσθεσε, είναι η άμεση καταβολή αποζημιώσεων σε όσους έχουν υποστεί ζημιές. Ενδεικτικά αναφέρθηκε σε κτηνοτρόφους των πυρόπληκτων περιοχών, οι οποίοι εφαρμόζουν την ελευθέρα βοσκή για τα ζώα τους. Μπορεί κάποιος από αυτούς να γλύτωσε τη φάρμα του, όμως πλέον δεν μπορεί να βρει άμεσα τροφή για τα ζώα. Τρίτον, τόνισε την ανάγκη πλήρους αποκατάστασης των ζημιών στην ηλεκτροδότηση, την υδροδότηση και τις τηλεπικοινωνίες.
