Δημήτρης Γεωργιάδης
Αν μια χώρα αποφασίσει να δραστηριοποιηθεί σε έναν νέο (όχι για τους ανταγωνιστές της) τομέα, τότε, η επιβολή προστατευτικών δασμών κατά των εισαγόμενων προϊόντων έχει κάποια λογική βάση. Στα αρχικά τους στάδια οι νέοι παίχτες είναι αρχάριοι και κάνουν λάθη, έχουν δυσλειτουργίες, δεν έχουν την εμπιστοσύνη του παζαριού, είναι μικρού μεγέθους και δεν επωφελούνται από τις οικονομίες κλίμακας κ.ά. και έτσι οι προστατευτικοί δασμοί θα τους προσφέρουν κάποια κάλυψη μέχρι να ξεπεράσουν αυτά τα μειονεκτήματα. Αυτοί οι δασμοί όμως θα πρέπει να είναι στοχευμένοι και προσωρινοί.
Αν μια χώρα επιδοτεί μια βιομηχανία της και, άρα, ανταγωνίζεται «άνισα» τη βιομηχανία κάποιας άλλης χώρας, τότε, η επιβολή προστατευτικών δασμών από τη δεύτερη, ως μοχλού πίεσης στην πρώτη, για να τερματίσει τον προστατευτισμό έχει τη λογική της.
Αν μια οικονομικά ώριμη και ανταγωνιστική οικονομία επιλέξει να επιβάλει προστατευτικούς δασμούς απλά γιατί σε κάποια συγκεκριμένα προϊόντα ή υπηρεσίες εισάγει περισσότερα από ό,τι εξάγει, τότε, η επιβολή προστατευτικών δασμών έχει νόημα μόνο αν νιώθει πως είναι τόσο ισχυρή και δεν θα τολμήσουν οι άλλες χώρες να απαντήσουν… κάτι που θα δείξει η ιστορία.
Είναι γι' αυτόν τον λόγο που ο προστατευτισμός με τον τρόπο που τον προωθεί η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει οικονομική λογική. Βλέπει ένα εμπορικό έλλειμμα σε συγκεκριμένα προϊόντα ή γενικά σε προϊόντα και σκέφτηκε να το μηδενίσει με την επιβολή δασμών καθιστώντας τα εισαγόμενα προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά έναντι των εγχώρια παραγόμενων. Άφησε όμως έξω από την εξίσωση τομείς που οι ΗΠΑ έχουν μεγάλο πλεόνασμα, π.χ. σε υπηρεσίες ψηφιακής τεχνολογίας.
Ας πάμε όμως πίσω στα βασικά. Ένα χωριό των ΗΠΑ εκατό κατοίκων μπορεί να παράγει 500 μήλα ή 400 αχλάδια ή έναν συνδυασμό των δύο. Ένα χωριό εκατό κατοίκων της Γερμανίας μπορεί να παράγει το αντίστροφο 400 μήλα ή 500 αχλάδια. Οι δύο εμπορεύονται και οι πρώτοι καταλήγουν να παράγουν 400 μήλα και 80 αχλάδια και οι δεύτεροι το αντίστροφο. Με απλά λόγια έχουν να μοιραστούν 960 φρούτα, από 480 το κάθε χωριό. Αν ο Τραμπ προσπαθήσει να προστατέψει τους παραγωγούς αχλαδιών των ΗΠΑ και απαντήσουν οι Γερμανοί και τελικά κλείσουν τα εμπορικά σύνορα, τότε το κάθε χωριό θα παράγει 250+200, άρα 450 φρούτα, τα οποία θα καταναλώνει εσωτερικά… άρα θα παράγουν και θα καταναλώνουν από 30 λιγότερα.
Αγνοώ θέματα ποιότητας, οικονομίας κλίμακος, ασφάλειας και εμπορίου. Είναι γι' αυτόν τον απλό λόγο που τουλάχιστον με καθαρά οικονομικούς όρους ο προστατευτισμός δεν έχει νόημα.
Γιατί λοιπόν ο Τραμπ προχωρεί με μια πολιτική που πιθανόν θα πλήξει και τις ΗΠΑ; Πιθανότατα εκτιμά πως οι άλλοι δεν θα απαντήσουν ή και να απαντήσουν θα είναι απλά για την τιμή των όπλων. Είναι γι' αυτόν τον λόγο που η τοποθέτηση της Κριστίν Λαγκάρντ (επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) τον περασμένο Νοέμβριο ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Υπενθυμίζω ότι είχε καλέσει τους Ευρωπαίους (α) να αγοράζουν αμερικάνικα προϊόντα για να αποφευχθεί ένας εμπορικός πόλεμος και (β) να διαπραγματευτούν και όχι να ανταποδώσουν… με απλά λόγια κάλεσε τον Τραμπ να προχωρήσει. Τώρα οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να το παίξουν πιο σκληροί. Ας ελπίσουμε να συνεννοηθούν και να συντονιστούν.
