Μετά τους κατάδικους, το δικαίωμα να κρατούνται στις οικίες τους υπό όρους με ηλεκτρονικό βραχιολάκι αντί να παραμένουν στις φυλακές αποκτούν και οι υπόδικοι, δηλαδή οι κατηγορούμενοι που τελούν υπό κράτηση μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής τους, με βάση δύο προτάσεις νόμου που συνυπογράφουν όλοι οι βουλευτές μέλη της Επιτροπής Νομικών που προέρχονται από τα κόμματα ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΛΑΜ και Kίνημα Οικολόγων. Οι κατηγορούμενοι θα εποπτεύονται από την Επιτροπή Κατάταξης των Φυλακών με ηλεκτρονικό βραχιολάκι που θα φέρουν σε ένα από τα άκρα τους. Το ηλεκτρονικό βραχιολάκι πολύ δύσκολα παραβιάζεται και σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, τότε, αμέσως σημαίνει συναγερμός στις Κεντρικές Φυλακές.
Με βάση την κείμενη νομοθεσία, η φυλάκιση ενός υπόδικου επιβάλλεται από τα δικαστήρια όταν υπάρχει κίνδυνος να μην εμφανιστεί για να δικαστεί ενώπιον δικαστηρίου και επηρεασμού μαρτύρων.
Οι βασικές πρόνοιες
Με τις δύο προτάσεις νόμου των βουλευτών της Επιτροπής Νομικών παρέχεται η δυνατότητα στο δικαστήριο να επιβάλλει τον κατ' οίκον περιορισμό υπόδικου - κατηγορούμενου σε ποινική υπόθεση ως εναλλακτικό μέτρο κράτησης με στόχο, αφενός, να αμβλυνθεί το πρόβλημα του υπερπληθυσμού στις Κεντρικές Φυλακές και αφετέρου, να προστατευθούν οι ελευθερίες των κατηγορούμενων με την προσθήκη εναλλακτικού μέτρου κράτησης, η οποία, είναι λιγότερο επαχθής από την κράτησή τους στις Κεντρικές Φυλακές. Στην πρόταση νόμου που αφορά τον περί Ποινικής Δικονομίας Νόμο η εισήγηση αφορά τροποποίηση του άρθρου 48 με προσθήκη της φράσης «συμπεριλαμβανομένου του κατ' οίκον περιορισμού και της τοποθέτησης ειδικής ηλεκτρονικής συσκευής» αλλά και του άρθρου 117 (2) με τρόπο τέτοιο ώστε σε περίπτωση καταδίκης, ο χρόνος που ο κατηγορούμενος τελούσε υπό κατ' οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση να προσμετράται και η έκτιση της ποινής φυλάκισης να μειώνεται κατ' αυτό το χρονικό διάστημα εκτός αν το δικαστήριο διατάξει διαφορετικά.
Την ευθύνη της ηλεκτρονικής παρακολούθησης των υπόδικων που θα τίθενται σε κατ' οίκον περιορισμό με ηλεκτρονικό βραχιολάκι θα πρέπει να έχει, σύμφωνα με τους βουλευτές, το Τμήμα Φυλακών για τους εξής λόγους:
1 Δεν είναι ορθό να ανατεθεί η εφαρμογή του εν λόγω μέτρου στην Αστυνομία καθώς ο ρόλος της είναι διωκτικός σε σχέση με τους κατηγορούμενους.
2 Το εν λόγω μέτρο αποτελεί μέτρο στερητικό της ελευθερίας και εφαρμόζεται ήδη από τις αρχές του Τμήματος Φυλακών σε κατάδικους. Συνεπώς, το προσωπικό του Τμήματος Φυλακών διαθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση και τον απαραίτητο εξοπλισμό (ηλεκτρονικά βραχιολάκια).
Σημειώνεται ότι, το μέτρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης σε υπόδικους συμπεριλαμβάνεται στις εισηγήσεις της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Ποινικά Ζητήματα του 2017.
Οι επιφυλάξεις της επιτρόπου
Με σημείωμά της προς τη Βουλή η επίτροπος Νομοθεσίας κ. Λουΐζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου εκφράζει τη διαφωνία της ως προς τις δρομολογούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, προτάσσοντας τα ακόλουθα:
Η εφαρμογή του μέτρου του κατ' οίκον περιορισμού των υποδίκων με ηλεκτρονική παρακολούθηση αυξάνει τον προϋπολογισμό του κράτους. Συνεπώς, οι επίμαχες προτάσεις νόμου είναι αντισυνταγματικές εκτός στην περίπτωση που δώσει τη συγκατάθεσή της η εκτελεστική εξουσία.
Δεν καθορίζονται κριτήρια/ προϋποθέσεις στην εφαρμογή του κατ' οίκον περιορισμού όπως για παράδειγμα, απαγόρευση εφαρμογής του μέτρου της ηλεκτρονικής παρακολούθησης σε κατηγορούμενους που δικάζονται για τη διάπραξη πολύ σοβαρών ποινικών αδικημάτων. Επομένως, υποδεικνύει η κ. Ζαννέτου, υπάρχει ο κίνδυνος να μένουν εκτός φυλακής άτομα επικίνδυνα προς την κοινωνία όπως κατηγορούμενοι για βιασμό, σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, φόνο, εμπόριο ναρκωτικών κ.ά. «Θεωρώ ότι με την εν λόγω τροποποίηση, τα ίδια τα θύματα αλλά και η ίδια η κοινωνία θέτονται σε δεύτερη μοίρα. Η εν λόγω τροποποίηση στην προσπάθειά της να δημιουργήσει ένα πιο φιλικό προς τον υπόδικο σύστημα ξεχνά την προστασία του θύματος, της κοινωνίας αλλά πρωτίστως επηρεάζει τη δίκαιη διεξαγωγή της δίκης αν λάβουμε υπόψη μας το πόσο εύκολα θα μπορεί ο υπόδικος που διαμένει στο σπίτι του χωρίς 24ωρη παρακολούθηση να επηρεάσει ή να εκφοβίσει τους μάρτυρες ή ακόμη και το ίδιο το θύμα», τονίζει στο σημείωμά της η επίτροπος Νομοθεσίας.
Οι διαβεβαιώσεις Τορναρίτη
Κληθείς από τον «Π» να σχολιάσει τις ανησυχίες που εκφράζονται από την επίτροπο Νομοθεσίας ο πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών της Βουλής κ. Νίκος Τορναρίτης δήλωσε χθες στον «Π» ότι στις προτάσεις νόμου θα περιληφθούν εξαιρέσεις ώστε το μέτρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης στο σπίτι να μην τυγχάνει εφαρμογής σε άτομα που κατηγορούνται για τη διάπραξη πολύ σοβαρών ποινικών αδικημάτων όπως είναι η παιδιεραστία, ο βιασμός, ο φόνος κοκ.
Τι ισχύει στην ΕΕ
Με οδηγίες των βουλευτών της Επιτροπής Νομικών, οι υπηρεσίες της Βουλής διενήργησαν έρευνα για να διαπιστωθεί τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το ερωτηματολόγιο της Βουλής απάντησαν 20 Κοινοβούλια κρατών μελών. Από τις απαντήσεις προκύπτουν τα ακόλουθα:
Σε 14 κράτη μέλη παρέχεται η δυνατότητα εφαρμογής του μέτρου της ηλεκτρονικής παρακολούθησης σε υπόδικους και συγκεκριμένα σε Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Τσεχία και Φινλανδία. Στα υπόλοιπα έξι κράτη μέλη, ήτοι Κροατία, Λετονία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σουηδία το εν λόγω μέτρο δεν εφαρμόζεται σε υπόδικους.
Στις απαντήσεις εννέα κρατών που εφαρμόζεται η ηλεκτρονική παρακολούθηση σε υπόδικους (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Ελλάδα, Εσθονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πορτογαλία και Φινλανδία) αναφέρεται ότι η απόφαση επιβολής του μέτρου λαμβάνεται από το δικαστήριο, σε τέσσερεις εκ των οποίων αναφέρεται ειδικότερα ότι η απόφαση αυτή εκδίδεται είτε αυτεπάγγελτα από το δικαστήριο, είτε μετά από αίτημα της Κατηγορούσας Αρχής είτε μετά από αίτημα του κατηγορούμενου (Αυστρία, Ελλάδα, Εσθονία και Πορτογαλία).
Όσον αφορά την επιμέτρηση του χρόνου που ο κατηγορούμενος τελεί υπό ηλεκτρονική παρακολούθηση ως μέρος της επιβληθείσας από το δικαστήριο ποινής σε περίπτωση καταδίκης του, αυτό φαίνεται να συνδέεται με τον κατ' οίκον περιορισμό του κατηγορούμενου. Σε πέντε κράτη (Εσθονία, Λιθουανία, Σλοβακία, Τσεχία και Φινλανδία) η χρήση μέσων ηλεκτρονικής παρακολούθησης δεν συνεπάγεται κατ' οίκον περιορισμό του κατηγορούμενου. Εκ των κρατών αυτών, μόνο η Φινλανδία προσμετρά τον χρόνο αυτό στον χρόνο κράτησης του κατηγορούμενου σε περίπτωση καταδίκης του σε φυλάκιση.
Από τα οκτώ κράτη (Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Ουγγαρία και Πορτογαλία) στα οποία η επιβολή μέτρων ηλεκτρονικής παρακολούθησης συνεπάγεται κατ' οίκον περιορισμό του κατηγορουμένου, στα έξι (Αυστρία, Βουλγαρία, Γαλλία, Ισπανία, Ουγγαρία και Πορτογαλία) ο χρόνος αυτός προσμετράται στον χρόνο κράτησης του κατηγορούμενου σε περίπτωση καταδίκης του σε φυλάκιση ενώ στην Ελλάδα δεν προσμετράται. Στις απαντήσεις της Βουλγαρίας και της Φινλανδίας διευκρινίζεται περαιτέρω ότι κατά τον υπολογισμό του χρόνου χρησιμοποιείται αναλογία 2 προς 1, ήτοι δύο ημέρες επιβολής μέτρων ηλεκτρονικής παρακολούθησης υπολογίζονται ως μια ημέρα φυλάκισης ενώ στην περίπτωση της Γαλλίας παρέχεται το δικαίωμα της αποζημίωσης για την περίοδο κατ' οίκον περιορισμού σε περίπτωση που ο κατηγορούμενος τελικά αθωωθεί.
