Παθογένειες, με τις οποίες συνεχίζει να λειτουργεί μετά από οκτώ μήνες η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν φωτιστεί τα τελευταία εικοσιτετράωρα, αυτή τη φορά σε σχέση με τον θεσμό του αντιδημάρχου και ειδικότερα το ασαφές καθεστώς καθηκόντων. Οι 93 στο σύνολο αντιδήμαρχοι -ένας αριθμός που τρομάζει και προκαλεί, καθώς προέκυψε στο παρά πέντε της ψήφισης των νομοσχεδίων της μεταρρύθμισης, μετά από τα «παζάρια» των κομμάτων στη Βουλή- σε χθεσινή παγκύπρια σύσκεψη, αποφάσισαν τη σύσταση 12μελούς επιτροπής, η οποία θα αναλάβει να συναντηθεί με τον υπουργό Εσωτερικών, τα κόμματα και άλλους αρμόδιους φορείς, ώστε να προωθήσει τα αιτήματα σε σχέση με τις αρμοδιότητές τους στους δήμους. Μία εξέλιξη που σχετίζεται με την επικείμενη κατάθεση νομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών στη Βουλή, νομοσχέδιο το οποίο αποσκοπεί να συγκεκριμενοποιήσει τα καθήκοντά τους.
Τι θα διεκδικήσουν
Πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι οι αντιδήμαρχοι διαφωνούν με σημεία του νομοσχεδίου και ότι τις επόμενες ημέρες θα καταθέσουν τις δικές τους προτάσεις. Όπως σημειώνουν, στα αιτήματά τους θα περιλαμβάνεται η αντικατάσταση της λέξης «επίβλεψη» με τη φράση «άσκηση αρμοδιοτήτων», όσον αφορά ζητήματα καθαριότητας και καλής κατάστασης των υποδομών, πάρκων, χώρων πρασίνου, οδικού δικτύου, πεζοδρομίων, με το επιχείρημα ότι η λέξη «επίβλεψη» παραπέμπει σε επιστάτη και όχι σε πολιτικό προϊστάμενο. Επίσης θα ζητήσουν τη θεσμοθέτηση της συμμετοχής ενός αριθμού αντιδημάρχων στην Εκτελεστική Επιτροπή της Ένωσης Δήμων Κύπρου, ώστε να μην παραγκωνίζονται από τους δημάρχους, και της θέσης του αντιδημάρχου στο επίσημο πρωτόκολλο της Κυπριακής Δημοκρατίας (σήμερα σε εκδηλώσεις δεν παραχωρείται επίσημη θέση σε έναν αντιδήμαρχο). Η πλειοψηφία των ομιλητών εξέφρασε δυσαρέσκεια από τη μη ανάθεση καθηκόντων από τους δημάρχους. Για όσους είχαν αντίθετη στάση, μεταφέροντας την αγαστή συνεργασία τους με τον δήμαρχο, διαφάνηκε ότι ένας κύριος λόγος ήταν η κοινή κομματική ταυτότητα ή κομματικός συνδυασμός στήριξης της εκλογής του δημάρχου.
Τη σύσκεψη απασχόλησε και η απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Ιωάννου, να προχωρήσει στον διορισμό 209 κοινοταρχών σε δημαρχούμενες περιοχές, την ίδια ώρα που τα καθήκοντα αυτά θα μπορούσαν να τα ασκούν οι αντιδήμαρχοι. Όπως συμφωνήθηκε, πρόθεση είναι να ζητήσουν να αναλάβουν αυτά τα καθήκοντα μόνο οι αντιδήμαρχοι που εδρεύουν σε κοινότητες και όχι αυτοί των μεγάλων δημοτικών διαμερισμάτων.
«Στα μαχαίρια»
Οι νομοθετικές αλλαγές που δρομολόγησε του Υπουργείο Εσωτερικών, μετά από παράπονα εκ μέρους των αντιδημάρχων, έγκειται στο γεγονός ότι ο ρόλος και οι αρμοδιότητές τους δεν καθορίζονται επακριβώς και ξεκάθαρα από την υφιστάμενη νομοθεσία. Οι ίδιοι οι αντιδήμαρχοι εκφράζουν παράπονα ότι το θεσμικό κενό, το ασαφές καθεστώς και οι «γκρίζες ζώνες» που υπάρχουν δυσχεραίνουν το έργο τους, καθώς και την ομαλή λειτουργία των δημοτικών διαμερισμάτων. Μάλιστα αυτό το καθεστώς προκαλεί σε κάποιες περιπτώσεις δυσλειτουργία σε ορισμένους δήμους. Αρμόδια πηγή από το Υπουργείο Εσωτερικών ανέφερε στον «Π» ότι σε δήμους, όπως αυτός της Πόλεως Χρυσοχούς, όπου παραδόξως οι αντιδήμαρχοι είναι 14 και οι δημοτικοί σύμβουλοι 2, δεν έχουν οριστεί καθήκοντα, με αποτέλεσμα οι αιρετοί να βρίσκονται από την 1η Ιουλίου «στα μαχαίρια». Παράλληλα, τόνισε ότι οι δήμοι Πόλεως Χρυσοχούς και Νότιας Λευκωσίας–Ιδαλίου είναι τα δύο ακραία παραδείγματα σε επίπεδο αγροτικών δήμων, καθώς στην πρώτη περίπτωση δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι «βρίσκονται στα χαρακώματα» και στη δεύτερη συνεργάζονται και αποδίδουν. Επίσης, καταγράφεται ότι αρκετοί αντιδήμαρχοι που εδρεύουν σε μικρές κοινότητες ακόμη δεν έχουν αποβάλει την ιδιότητα του κοινοτάρχη, ώστε απομακρυνόμενοι από τα «σύνορα» του χωριού να δράσουν ως οντότητα του δήμου.
Η προβληματική εικόνα στους δήμους πηγάζει από το γεγονός ότι η πλειοψηφία των δημάρχων επιθυμεί να συγκεντρώνουν τις εξουσίες γύρω από το άτομό τους. Γι’ αυτό τον λόγο τους προηγούμενους μήνες ετοιμάστηκε κυβερνητικό τροποποιητικό νομοσχέδιο, ώστε, μετά από συζήτηση στη Βουλή, να γίνουν το συντομότερο δυνατό υποχρεωτικές ορισμένες εξουσίες των αντιδημάρχων, για επίτευξη συγχρόνως μίας γόνιμης ηρεμίας. Πρόκειται για προϊόν διαβουλεύσεων μεταξύ του υπουργείου Εσωτερικών και της Ένωσης Δήμων. Το νέο συμφωνημένο πλαίσιο αρμοδιοτήτων, αφαιρεί για μία σειρά ζητημάτων ως προαπαιτούμενο την απόφαση του δημάρχου. Συγχρόνως αφαιρούνται αρμοδιότητες από αντιδημάρχους, οι οποίες υπάρχουν σήμερα στον Νόμο, γεγονός που ήδη άρχισε να δημιουργεί αντιδράσεις, κυρίως από φωνές στα κόμματα τις αντιπολίτευσης, αντιδράσεις οι οποίες αναμένεται να εκδηλωθούν στη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή.
Σε καθαριότητα και επιτροπές
Σύμφωνα με το τροποποιητικό νομοσχέδιο, στους αντιδημάρχους παραχωρείται υποχρεωτικά και χωρίς την απόφαση του δημάρχου η επίβλεψη ζητημάτων καθαριότητας και καλής κατάστασης των υποδομών, πάρκων, χώρων πρασίνου, οδικού δικτύου, πεζοδρομίων και ενημέρωση της δημοτικής υπηρεσίας για σκοπούς λήψης των δεουσών ενεργειών. Το ζήτημα ρυθμίζεται μετά από παράπονα αντιδημάρχων ότι επικοινωνούν με την αρμόδια υπηρεσία του δήμου, για να ενημερώσουν γι’ αυτά τα ζητήματα και να ζητήσουν την επέμβασή της, όπως για καθαρισμούς οικοπέδων, ακαθαρσίες και ακλάδευτα δέντρα, όμως η απάντηση που τους δίνεται από τους υπαλλήλους είναι ότι λαμβάνουν οδηγίες μόνο από τη δημοτική γραμματεία. Πλέον, οι αντιδήμαρχοι θα έχουν το δικαίωμα να παρακολουθούν αυτά τα ζητήματα και να επικοινωνούν με τη δημοτική γραμματεία, για να ζητούν ενέργειες.
«Χειραφέτηση» των αντιδημάρχων από τους δημάρχους θα ισχύει και για τις εξής αρμοδιότητες, οι οποίες θα θεσμοθετηθούν:
- Συμμετοχή σε συνεδρίες που συγκαλεί ο δήμαρχος κατά τις οποίες συζητούνται θέματα του οικείου δημοτικού διαμερίσματος.
- Ενημέρωση σε σχέση με την αλληλογραφία που αφορά το οικείο δημοτικό διαμέρισμα.
- Επίβλεψη για την εγγραφή του οδικού δικτύου σε συνεργασία με τη δημοτική υπηρεσία εντός του οικείου δημοτικού διαμερίσματος.
- Επίβλεψη θεμάτων που εμπίπτουν στον τομέα κοινωνικής πρόνοιας και κοινωνικής συνοχής.
«Κούρεμα» αντιδημάρχων
Σε αντίθεση με τις αρμοδιότητες, οι οποίες θα ρυθμιστούν την τρέχουσα πενταετή θητεία, για τη μείωση του αριθμού των αντιδημάρχων το Υπουργείο Εσωτερικών σκοπεύει να καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση εντός του 2025, αλλά η αλλαγή θα επέλθει με την επόμενη πενταετία. Η θέση που εξέφρασε τον περασμένο Νοέμβριο ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, είναι ότι ο αριθμός των αντιδημάρχων πρέπει να μειωθεί δραστικά, ιδανικά σε έναν ανά δήμο, ωστόσο η Ένωση Δήμων έχει διαφορετική άποψη, συμφωνεί ότι πρέπει να γίνει μείωση, αλλά αυτή δεν θα πρέπει να αγγίξει δήμους με μεγάλα δημοτικά διαμερίσματα. Τα επιχειρήματα αναμένεται να ακουστούν στον διάλογο που θα αρχίσει τους προσεχείς μήνες.
Κόστος €2,6 εκατ.
Κλιμακωτές, ανάλογα με πληθυσμιακά κριτήρια, είναι οι αντιμισθίες για τους 93 αντιδημάρχους των 20 δήμων. Με βάση σχετικό πίνακα που έχει στη διάθεσή του ο «Π», η συντριπτική πλειονότητα των αντιδημάρχων των δήμων Λευκωσίας, Λακατάμειας, Στροβόλου, Λεμεσού, Ανατολικής Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου και Παραλιμνίου-Δερύνειας λαμβάνει ετησίως €41.904,04. Από εκεί και πέρα άλλος αριθμός αντιδημάρχων λαμβάνει αντιμισθία από €10.056,97 (5 από τους 7 αντιδημάρχους του Δήμου Λευκάρων) έως €33.523,23. Συνολικά €2.609.783,72 κοστίζει στο κράτος ετησίως η μισθοδοσία των 93 αντιδημάρχων από το συνολικό ποσό των €6.543.917,53 που είναι το ετήσιο σύνολο αντιμισθίας δημάρχων (€1.441.499,03), αντιδημάρχων και συμβούλων (€2.492.634,78). Το ετήσιο ποσοστό δαπάνης για τους αντιδημάρχους είναι 39,88%, ενώ για τους δημάρχους 22,02% και για τους συμβούλους 38,09%.
