Πίσω από τις κλειστές πόρτες σπιτιών εκτυλίσσονται καθημερινά σκηνές βίας, σιωπής και τρόμου. Η σωματική, η σεξουαλική και η ψυχολογική κακοποίηση σε βάρος γυναικών και παιδιών είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή Κύπρο. Τα στατιστικά στοιχεία που κοινοποίησε στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης, κατόπιν ερωτήσεων των βουλευτών Νίκου Γεωργίου (ΔΗΣΥ) και Μαρίνας Νικολάου (ΑΚΕΛ), καταμαρτυρούν μια σκληρή και ντροπιαστική αλήθεια. Από το 2021, που συστάθηκαν τα Επαρχιακά Κλιμάκια Βίας στην Οικογένεια στα ΤΑΕ, μέχρι τον Απρίλιο του 2025, δηλαδή σε μια περίοδο τεσσεράμισι χρόνων, καταχωρίστηκαν συνολικά 3.230 ποινικές υποθέσεις για βία στην οικογένεια με θύματα γυναίκες και παιδιά. Συγκεκριμένα:
- Έτος 2021: Αριθμός ποινικών υποθέσεων – 1.298. Αριθμός υποθέσεων που καταχωρίσθηκαν στα δικαστήρια – 819.
- Έτος 2022: Αριθμός ποινικών υποθέσεων – 1.304. Αριθμός υποθέσεων που καταχωρίσθηκαν στα δικαστήρια – 755.
- Έτος 2023: Αριθμός ποινικών υποθέσεων – 1.250. Αριθμός υποθέσεων που καταχωρίσθηκαν στα δικαστήρια – 670.
- Έτος 2024: Αριθμός ποινικών υποθέσεων – 1.300. Αριθμός υποθέσεων που καταχωρίσθηκαν στα δικαστήρια – 703.
- Έτος 2025 (01/01/2025-30/04/2025): Αριθμός ποινικών υποθέσεων – 386. Αριθμός υποθέσεων που καταχωρίσθηκαν στα δικαστήρια – 283.
Δέον να σημειωθεί ότι μέσα σε μια δεκαετία, από το 2014 έως το 2024, διαπράχθηκαν 41 γυναικοκτονίες.
Τονίζεται ότι οι πιο πάνω αριθμοί είναι μεταβλητοί, αυξάνονται κατά διαστήματα καθότι υποθέσεις, για τις οποίες σχηματίστηκε ποινικός φάκελος αλλά βρίσκονται υπό διερεύνηση, ολοκληρώνονται εφόσον στοιχειοθετούνται τα αδικήματα και στη συνέχεια παραπέμπονται στα δικαστήρια για εκδίκαση.
Η Αστυνομία σε αρκετές περιπτώσεις, όταν το θύμα δεν επιθυμεί η υπόθεση να προχωρήσει για ποινική δίωξη του δράστη, συνεχίζει τη διερεύνηση αυτεπάγγελτα και με την ολοκλήρωση του ποινικού φακέλου η υπόθεση προωθείται στη Νομική Υπηρεσία για τελικές οδηγίες. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις τα θύματα δεν δίνουν μαρτυρία στο δικαστήριο και ζητούν ενόρκως τη μη ποινική δίωξη των δραστών που στις πλείστες των περιπτώσεων είναι οι σύζυγοί τους.
Καταγγέλλουν πιο εύκολα
Η αύξηση των καταγγελιών δεν σημαίνει στην περίπτωση της βίας στην οικογένεια και κατ’ ανάγκη αύξηση του εγκλήματος αλλά ακριβώς αύξηση των ατόμων τα οποία, πλέον, βγάζουν στο φως αυτό το σκοτεινό έγκλημα, σχολιάζει στην επιστολή του προς τη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης. Προσθέτοντας ότι τα μέτρα που έλαβε η Αστυνομία τα τελευταία χρόνια «έχουν αποδώσει καρπούς με τη δημιουργία ενός φιλικού περιβάλλοντος ώστε τα θύματα να προβαίνουν με περισσότερη ευκολία σε καταγγελίες στην Αστυνομία, γεγονός που καταδεικνύει και την εμπιστοσύνη του κοινού προς την Αστυνομία».
Οι εμπλεκόμενοι στη διερεύνηση
Πέραν της Αστυνομίας, κατά τη διερεύνηση των υποθέσεων βίας στην οικογένεια, ενημερώνεται, πάντοτε, το Επαρχιακό Γραφείο Ευημερίας το οποίο σε πολλές περιπτώσεις ενεργεί παράλληλα με τη διερεύνηση της υπόθεσης, τόσο για σκοπούς προστασίας των θυμάτων όσο και εξέτασης άλλων προβλημάτων της οικογένειας. Ανάλογα με το υπό διερεύνηση αδίκημα/καταγγελία, γίνεται παραπομπή των θυμάτων στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας για ψυχολογική αξιολόγηση και θεραπεία, καθώς και στο Γενικό Νοσοκομείο για ιατρικές εξετάσεις εάν επιβάλλεται. Ενημερώνεται, αμέσως, και ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ) στις περιπτώσεις που το θύμα χρειάζεται να προστατευθεί και να φιλοξενηθεί σε στέγη, καθώς και το Σπίτι της Γυναίκας, εάν υπάρχει συγκατάθεση του θύματος. Σε περίπτωση ανηλίκου που κακοποιήθηκε σεξουαλικά, η διερεύνηση της υπόθεσης γίνεται από τον Κλάδο Διερεύνησης Αδικημάτων Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων με τη βοήθεια κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων από το Σπίτι του Παιδιού.
Η εκπαίδευση των αστυνομικών
Όπως ενημέρωσε τη Βουλή ο κ. Χαρτσιώτης, η Αστυνομία μεριμνά για τη συνεχή εκπαίδευση των μελών της σε θέματα βίας κατά γυναικών, ενδοοικογενειακής βίας, έμφυλης βίας και άλλα σχετικά αδικήματα, με στόχο την επιμόρφωση και κατάρτισή τους για να μπορούν να επιτελούν τα καθήκοντά τους με αποτελεσματικότητα και να διαχειρίζονται τα περιστατικά με επαγγελματισμό. Οι εκπαιδεύσεις γίνονται σε όλες τις βαθμίδες της Αστυνομίας, ενώ σε εξειδικευμένες εκπαιδεύσεις δίδεται προτεραιότητα σε μέλη που εργάζονται σε τμήματα πρώτης γραμμής, όπως ανακριτές σε ΤΑΕ, στα Επαρχιακά Κλιμάκια Βίας στην Οικογένεια κ.λπ.
Εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα για τη βία στην οικογένεια
Αναμένεται, προσεχώς, να τεθεί επίσημα σε λειτουργία η εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα «ΕLPIS». Πρόκειται για μια εύχρηστη και ασφαλή εφαρμογή που επιτρέπει στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας να αναφέρουν αμέσως περιστατικά στην Αστυνομία χωρίς να απαιτείται τηλεφωνική επικοινωνία ή φυσική παρουσία σε αστυνομικό σταθμό. Μέσω αυτής της ψηφιακής πλατφόρμας, τα θύματα θα μπορούν να ζητήσουν άμεση και διακριτική βοήθεια, ακόμα και όταν το περιβάλλον τους τα κρατά σιωπηλά. Αυτή η δυνατότητα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη σε περιπτώσεις όπου το θύμα αδυνατεί να επικοινωνήσει με την Αστυνομία λόγω της παρουσίας του δράστη στον ίδιο χώρο.
Η διαδικασία χρήσης της εφαρμογής είναι απλή, καθώς το θύμα θα μπορεί να στείλει μήνυμα ανάγκης μέσω του κουμπιού «SOS» προκειμένου να ειδοποιήσει την Αστυνομία και να λάβει την απαιτούμενη βοήθεια.
Αν και η εφαρμογή εντοπίζεται στα app stores, η χρήση της προορίζεται αποκλειστικά για θύματα ενδοοικογενειακής βίας και ο μοναδικός τρόπος εγγραφής σε αυτήν είναι μέσω της δημιουργίας λογαριασμού από την Αστυνομία.
Με την πλήρη λειτουργία της εφαρμογής, τα θύματα βίας στην οικογένεια θα κληθούν να δώσουν τη συγκατάθεσή τους στην Αστυνομία για την εγκατάσταση της εφαρμογής «ELPIS» στα κινητά τους τηλέφωνα και δημιουργίας λογαριασμού. Σε περίπτωση που το θύμα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και δεν έχει άλλον τρόπο επικοινωνίας με την Αστυνομία, θα μπορεί να ενεργοποιεί το κουμπί έκτακτης ανάγκης «SOS», το οποίο θα βρίσκεται στην αρχική οθόνη της εφαρμογής «ELPIS». Με την ενεργοποίηση του κουμπιού, θα γίνεται αυτόματη δημιουργία ενός «ticket» (αιτήματος), το οποίο θα αποστέλλεται στον αξιωματικό Υπηρεσίας του ΚΕΜ Αρχηγείου. To «ticket» θα περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:
- Στοιχεία χρήστη: Όνομα, email, αριθμός κινητού τηλεφώνου.
- Τοποθεσία χρήστη: Γεωγραφικό μήκος και πλάτος.
- Περιγραφή τοποθεσίας: Μικρό λεκτικό με επιπλέον στοιχεία που καταχώρισε ο χρήστης για να διευκρινίσει την τοποθεσία (π.χ. «Διαμ. 201, μπάνιο κυρίως δωματίου»).
Ο αξιωματικός υπηρεσίας του Αρχηγείου Αστυνομίας θα ενημερώνει αμέσως τον αξιωματικό υπηρεσίας της επαρχίας, ανάλογα με την εδαφική αρμοδιότητα του περιστατικού, για την άμεση ανταπόκριση μελών της Αστυνομίας και μετάβασή τους στην τοποθεσία που λαμβάνει χώρα το περιστατικό βίας στην οικογένεια.
