Όλα τα τεχνικά ζητήματα που σχετίζονται με τον έλεγχο επιβατών για ταξίδια από την Κύπρο προς τις ΗΠΑ έχουν πλέον επιλυθεί, με το μόνο που απομένει για την ένταξη της χώρας μας στο Πρόγραμμα Απαλλαγής από Βίζα (Visa Waiver Programme) να είναι η λήψη πολιτικής απόφασης, η οποία θα επιτρέψει στους Κύπριους πολίτες να ταξιδεύουν στις ΗΠΑ χωρίς την ανάγκη θεώρησης εισόδου. Αντί αυτού, οι Κύπριοι που θα ταξιδεύουν στις ΗΠΑ για τουριστικούς ή επαγγελματικούς σκοπούς για περίοδο μέχρι 90 ημέρες θα συμπληρώνουν απλά μια ηλεκτρονική αίτηση με ελάχιστο οικονομικό κόστος και η απάντηση επί της αιτήσεως θα δίδεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν θα χρειάζεται να κάνουν τίποτα περισσότερο. To Πρόγραμμα Απαλλαγής από Βίζα δεν καλύπτει ταξίδια για εργασία, σπουδές ή για μόνιμη εγκατάσταση. Για αυτά απαιτείται η έκδοση βίζας.
Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, οι Αρχές της Δημοκρατίας είναι έτοιμες να ενταχθούν στο Πρόγραμμα Απαλλαγής από Βίζα, αρκεί να ανάψει το πράσινο φως η Ουάσινγκτον.
Η υφυπουργός παρά τω Προέδρω και συντονίστρια των προσπαθειών για την ένταξη της Κύπρου στο Πρόγραμμα Απαλλαγής από Βίζα (Visa Waiver Programme), Ειρήνη Πική, μετέβη στις 10/06/2025 στις ΗΠΑ, συνοδευόμενη από ομάδα τεχνοκρατών του Υπουργείου Εξωτερικών και της Αστυνομίας, με σκοπό την ολοκλήρωση των τεχνικών πτυχών του εγχειρήματος. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι ΗΠΑ παραχώρησαν δωρεάν στη Δημοκρατία το σχετικό λογισμικό σύστημα/πλατφόρμα για τη συλλογή και ανάλυση των στοιχείων των επιβατών.
Το λογισμικό και τα προσωπικά δεδομένα
Μέσω του λογισμικού θα γίνεται ανταλλαγή των ταξιδιωτικών πληροφοριών με σκοπό την ανάπτυξη αξιολογήσεων κινδύνων για την ταυτοποίηση συγκεκριμένων προσώπων που ταξιδεύουν διεθνώς και τα οποία ενδεχομένως να αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια της χώρας οποιουδήποτε εκ των συμβαλλόμενων μερών.
Προς αποφυγή καταχρήσεων με τα προσωπικά δεδομένα των επιβατών που θα συγκεντρώνονται και θα τυγχάνουν επεξεργασίας, η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κυπριακής Δημοκρατίας τέθηκε κάτω από το μικροσκόπιο της αρμόδιας επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Ειρήνης Λοϊζίδου Νικολαΐδου. Όλες οι εισηγήσεις της επιτρόπου έγιναν αποδεκτές και ενσωματώθηκαν στη συμφωνία που κύρωσε η ολομέλεια της Βουλής, με την ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου, πριν από έναν χρόνο.
Να σημειωθε ότι το ΑΚΕΛ δεν ψήφισε το νομοσχέδιο αλλά τήρησε αποχή, εκφράζοντας έντονες ανησυχίες ως προς τη διαχείριση που θα τυγχάνουν τα προσωπικά δεδομένα των Κύπριων επιβατών που θα ταξιδεύουν στις ΗΠΑ. Όπως εξήγησε ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Κουκουμάς, το κόμμα του τήρησε αποχή όχι γιατί διαφωνεί με την ένταξη της Κύπρου στο Πρόγραμμα Απαλλαγής από Βίζα που θα διευκολύνει τους πολίτες, όπως είπε, αλλά λόγω της συμφωνίας για ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και ΗΠΑ που απαίτησε η αμερικανική πλευρά, καθώς και του τρόπου με τον οποίο θα συλλέγουν, θα αποθηκεύουν και θα επεξεργάζονται αυτά τα προσωπικά δεδομένα οι ΗΠΑ. Επεσήμανε δε την ανησυχία που εκφράστηκε από πλευράς δικαστηρίων και άλλων ευρωπαϊκών θεσμών για τη σχετική συμφωνία-ομπρέλα της ΕΕ και των ΗΠΑ όσον αφορά τη συμβατότητά της με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ο κ. Κουκουμάς αναφέρθηκε, επίσης, στον διαφορετικό ορισμό που οι ΗΠΑ και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν για την τρομοκρατία και έφερε ως παράδειγμα την υπόθεση του Κούρδου Κενάν Αγιάζ που εκδώσαμε, τελικά, στη Γερμανία προκειμένου να δικαστεί για τρομοκρατία.
Για τους ίδιους λόγους, ο ανεξάρτητος βουλευτής Κωστής Ευσταθίου καταψήφισε το νομοσχέδιο που κυρώνει την επίμαχη συμφωνία. Καταγγέλλοντας, παράλληλα, ότι η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας σε θέματα τρομοκρατίας είναι τέτοια ώστε να δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος επέμβασης και καταπίεσης αγωνιζόμενων λαών όπως είναι οι Κούρδοι.
Τι κερδίζει η Κύπρος
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της κυβέρνησης των ΗΠΑ για συνεργασία τον τομέα της χρήσης ταξιδιωτικών πληροφοριών υπογράφτηκε στην Ουάσινγκτον στις 17/06/2024 και κυρώθηκε από τη Βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 11/07/2024. Η υλοποίησή της θα αποτελέσει άλλο ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση των σχέσεων των δύο χωρών.
Όπως μας αναφέρθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, που ορίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ως η αρμόδια Αρχή για να εφαρμόσει τη συμφωνία με τις ΗΠΑ:
1.Τα οφέλη της Δημοκρατίας από την εν λόγω συμφωνία αφορούν, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της κρατικής ασφάλειας από την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα, τη χρήση υψηλής τεχνογνωσίας και λογισμικών και τη διευκόλυνση όσων πολιτών ταξιδεύουν στις ΗΠΑ για διάφορους λόγους.
2.Όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εξαίρεση τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, έχουν υπογράψει παρόμοια συμφωνία με την κυβέρνηση των ΗΠΑ με στόχο την ένταξη στο Πρόγραμμα Απαλλαγής Θεωρήσεων.
3. Η συμφωνία διασφαλίζει μεγαλύτερη δυνατότητα για την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διερεύνηση και τη δίωξη του οργανωμένου εγκλήματος διεθνικού χαρακτήρα, ώστε αυτή να συνάδει με τη «Συμφωνία-Ομπρέλα μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και Ευρωπαϊκής Ένωσης» σχετικά με την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για την πρόληψη, διερεύνηση, ανίχνευση και δίωξη ποινικών αδικημάτων, η οποία υπεγράφη στις Βρυξέλλες στις 02/06/2016 μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ.
4. Η συνεργασία μεταξύ των δύο μερών περιλαμβάνει διαβίβαση ταξιδιωτικών πληροφοριών μεταξύ τους στον βαθμό που επιτρέπεται από τις υπάρχουσες συνθήκες και ισχύουσες πολιτικές. Οι πληροφορίες αυτές είναι εμπιστευτικές και δύναται να χρησιμοποιηθούν μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς, ήτοι για την παροχή αρωγής για ταυτοποίηση άγνωστων κινδύνων ασφάλειας ή απειλών, για την ανίχνευση/εντοπισμό διεθνικών εγκληματικών δικτύων και δραστηριοτήτων και άλλων απειλών κατά της ασφάλειας των συνόρων ή/και για ταυτοποίηση προσώπων τα οποία ενδεχομένως να αποτελούν απειλή για την ασφάλεια των δύο κρατών.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε ιστορική τη συμφωνία, αναφέροντας ότι θα βοηθήσει στη συνεργασία των δύο χωρών σε διάφορους τομείς, όπως στους τομείς της ενέργειας, των επενδύσεων, των εμπορικών σχέσεων κ.ά. Η συμφωνία αποτελεί, σύμφωνα με τον Πρόεδρο, και μια αναγνώριση του ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής ως ένας προβλέψιμος, σταθερός, αξιόπιστος εταίρος. «Και θεωρώ ότι είναι κάτι που ενισχύει ακόμη περισσότερο την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας», υπέδειξε.
Ποιοι θα την εφαρμόζουν και πώς
Η συμφωνία θεσπίζει το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Κυπριακής Δημοκρατίας για την αξιολόγηση, επανεξέταση και ανταλλαγή ταξιδιωτικών πληροφοριών, καθώς και την ανάπτυξη αξιολογήσεων κινδύνων για την ταυτοποίηση συγκεκριμένων προσώπων που ταξιδεύουν διεθνώς και τα οποία ενδεχομένως να αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια των συμβαλλόμενων μερών. Μια τέτοια συνεργασία παρέχει στα δυο μέρη μεγαλύτερη δυνατότητα για την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διερεύνηση και τη δίωξη του εγκλήματος και διευκολύνει τα νόμιμα ταξίδια.
Ως υπεύθυνες για την εφαρμογή της συμφωνίας καθορίστηκαν οι ακόλουθες υπηρεσίες:
Για τις ΗΠΑ το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας μέσω της Υπηρεσίας Τελωνείων και Προστασίας Συνόρων («DHS/CBP»).
Για την Κυπριακή Δημοκρατία το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως, μέσω της Κυπριακής Μονάδας Στοιχείων Επιβατών. Η εν λόγω Μονάδα συστάθηκε δυνάμει ευρωπαϊκής οδηγίας με σκοπό τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων των επιβατών για σκοπούς πρόληψης, ανίχνευσης, διερεύνησης και δίωξης τρομοκρατικών και άλλων σοβαρών εγκλημάτων.
Βάσει της συμφωνίας, η Κυπριακή Δημοκρατία και οι ΗΠΑ θα ανταλλάζουν ταξιδιωτικές πληροφορίες σε σχεδόν πραγματικό χρόνο μέσω της κατάλληλης οδού και στον βαθμό που επιτρέπεται από τις ισχύουσες νομοθεσίες και πολιτικές, μόνο για τους ακόλουθους σκοπούς:
Παροχή αρωγής για την ταυτοποίηση αγνώστων κινδύνων ασφαλείας ή απειλών.
Ανίχνευση ή εντοπισμό εγκληματικών δικτύων, δραστηριοτήτων και άλλων απειλών κατά της ασφάλειας των συνόρων.
Ταυτοποίηση και απαγόρευση εγκληματιών και άλλων απειλών κατά τη διέλευση των συνόρων.
Ταυτοποίηση προσώπων που ενδεχομένως να αποτελούν απειλή για την ασφάλεια των ΗΠΑ και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ταξιδιωτική άδεια αντί βίζα
Στο πρόγραμμα κατάργησης βίζας των ΗΠΑ είναι ενταγμένες όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, πλην της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας. Οι υπήκοοι των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών ταξιδεύουν στις ΗΠΑ με την επίδειξη της ηλεκτρονικής ταξιδιωτικής άδειας ESTA. Η ESTA (Electronic System for Travel Authorization) είναι η συντομογραφία της φράσης «Ηλεκτρονικό Σύστημα Ταξιδιωτικής Άδειας». Πρόκειται για ένα διαδικτυακό σύστημα αίτησης που ανέπτυξε η κυβέρνηση των ΗΠΑ για να ελέγχει μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας τους ταξιδιώτες του προγράμματος κατάργησης βίζας πριν τους επιτραπεί να εισέλθουν στις ΗΠΑ είτε αεροπορικώς είτε ακτοπλοϊκώς. Χωρίς αυτό το έγγραφο δεν τους επιτρέπεται η είσοδος. Η ηλεκτρονική αίτηση για την ταξιδιωτική άδεια πρέπει να υποβάλλεται το αργότερο 72 ώρες πριν από την αναχώρηση. Η ταξιδιωτική άδεια ισχύει για δύο χρόνια και πολλαπλές εισόδους. Απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση της ταξιδιωτικής άδειας είναι ο αιτητής να διαθέτει βιομετρικό διαβατήριο (ηλεκτρονικού τύπου).
