Το κρατικό μπάχαλο σε όλο του το μεγαλείο αναδεικνύεται μέσα από νέες, σοβαρές πτυχές της περιβόητης απόφασης για διορισμό του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέα Γρηγορίου, ως συντονιστή για τις πυρκαγιές.
Όπως προκύπτει από πρακτικά ευρείας σύσκεψης εμπλεκομένων σε θέματα πυρκαγιάς στο Υπουργείο Γεωργίας, αναγνωρίστηκε πολύ έγκαιρα ότι επρόκειτο για λανθασμένη απόφαση και αποφασίστηκε να γίνει νέα πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο που να διορθώνει την αρχική λανθασμένη απόφαση. Προς αυτή την κατεύθυνση ετοιμάστηκε και προσχέδιο πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο, στο οποίο τονιζόταν ότι η επιχειρησιακή ευθύνη διαχείρισης των πυρκαγιών δεν μπορεί να ανατίθεται σε άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση. Αυτή η πρόταση όμως δεν υποβλήθηκε ποτέ. Ούτε από τον πρώην υπουργό Γεωργίας Πέτρο Ξενοφώντος, επί υπουργίας του οποίου έγινε ο διορισμός και η σύσκεψη, ούτε από τη νυν υπουργό, Μαρία Παναγιώτου, η οποία ανέλαβε καθήκοντα τον Ιανουάριο του 2024.
Παραθέτουμε τα στοιχεία χρονολογικά για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της ασυνεννοησίας που έχει άμεσο αντίκτυπο στην αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και δυστυχώς αναδεικνύεται με τον χειρότερο τρόπο.
Στις 12 Απριλίου 2023, δηλαδή ενάμιση μήνα αφότου ανέλαβε καθήκοντα η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στον διορισμό του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Ανδρέα Γρηγορίου, ως υπεύθυνου συντονιστή, ο οποίος θα αναλάβει την άμεση ενεργοποίηση των μηχανισμών που υπάρχουν για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών υπαίθρου και δασών και θα έχει την αρμοδιότητα να κινητοποιεί το σύστημα κατάσβεσης πυρκαγιών και ειδικότερα:
α) Θα έχει τη δυνατότητα να κινητοποιεί τα πτητικά μέσα, με βάση τα εθνικά σχέδια διαχείρισης κρίσεων, ανεξαρτήτως Υπηρεσίας που ανήκουν.
β) Θα έχει το γενικό πρόσταγμα σε ό,τι αφορά τη διασπορά, τις μετακινήσεις και τη διάταξη δυνάμεων κατά τη διάρκεια της πυρόσβεσης, ανεξαρτήτως Υπηρεσίας στην οποία ανήκουν.
γ) Θα υποδεικνύει το χρονικό σημείο, λαμβάνοντας υπόψη πληροφορίες, στο οποίο πρέπει να ενεργοποιηθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας, μέσω του Υπουργείου Εσωτερικών, ή οι διακρατικές συμφωνίες, μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών.
δ) Θα έχει το επιχειρησιακό πρόσταγμα, σε περίπτωση που επεισόδιο πυρκαγιάς απαιτήσει τη δημιουργία επιτελείου διαχείρισης κρίσης, είτε τοπικά είτε κεντρικά.
ε) Θα έχει την ευθύνη σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη για κυκλοφοριακές ρυθμίσεις ή εκκένωση κοινοτήτων να το υποδεικνύει στις αρμόδιες Υπηρεσίες.
Σύσκεψη για τον συντονιστή
Έναν μήνα αργότερα και συγκεκριμένα στις 11 Μαΐου 2023, συγκαλείται στο Υπουργείο Γεωργίας η 1η συντονιστική σύσκεψη με θέμα: μηχανισμός πρόληψης και αντιμετώπισης πυρκαγιών υπαίθρου και δασών.
Στη σύσκεψη, σύμφωνα με το πρακτικό που εξασφάλισε ο «Π», παρόντες ήταν ο τότε υπουργός Γεωργίας, Πέτρος Ξενοφώντος, ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου, Ανδρέας Γρηγορίου, και εκπρόσωποι από τα ακόλουθα τμήματα και υπουργεία: Τμήμα Δασών, Τμήμα Μετεωρολογίας, Υπουργείο Εξωτερικών, Υπουργείο Εσωτερικών, Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, Πολιτική Άμυνα, Υπουργείο Δικαιοσύνης, Αστυνομία, Πυροσβεστική, Υπουργείο Άμυνας και Εθνική Φρουρά.
Στην εν λόγω υπηρεσιακή σύσκεψη, σύμφωνα με τα πρακτικά, «ο γενικός διευθυντής έθεσε το θέμα του τρόπου υλοποίησης της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου ημ. 12/04/2023, με την οποία ορίστηκε ως υπεύθυνος συντονιστής για την άμεση ενεργοποίηση των μηχανισμών που υπάρχουν για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Ο εκπρόσωπος του Τμήματος Δασών εισηγήθηκε όπως ο υπεύθυνος συντονιστής (γενικός διευθυντής Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος) συμμετέχει ενεργά στη Διατμηματική Επιτροπή Πυρκαγιών, η οποία αξιολογείται ως αποτελεσματικό εργαλείο συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών στο έργο της πρόληψης και διαχείρισης πυρκαγιών και πρότεινε όπως ο υπεύθυνος συντονιστής λαμβάνει πληροφόρηση για τυχόν σημαντικά επεισόδια πυρκαγιών. Σημείωσε επίσης ότι βάσει της σχετικής νομοθεσίας μόνο οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν την αρμοδιότητα και τεχνογνωσία για την ορθή κινητοποίηση δυνάμεων και πρόσθεσε η εν λόγω απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου χρήζει τροποποίησης. Με την πιο πάνω θέση συμφώνησαν και οι υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες.
Ο γενικός διευθυντής διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει πρόθεση για παραμερισμό των υπηρεσιακών και συμφώνησε ότι η επιχειρησιακή κατάρτιση δεν μπορεί να υποκατασταθεί. Ζήτησε επίσης όπως ετοιμαστεί άμεσα από το Τμήμα Δασών νέα πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για αναδιατύπωση του διατακτικού της προηγούμενης απόφασης, με σκοπό την ορθότερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή.
Η πρόταση δεν υποβλήθηκε ποτέ
Ως αποτέλεσμα της πιο πάνω σύσκεψης ετοιμάστηκε προσχέδιο πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Η πρόταση ετοιμάστηκε τον Ιούνιο του 2023 και στο προσχέδιό της αναφέρεται:
«Στις 11 Μαΐου 2023, πραγματοποιήθηκε συντονιστική σύσκεψη με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών υπό τον γενικό διευθυντή του ΥΓΑΑΠ, με θέμα «Μηχανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Πυρκαγιών Υπαίθρου και Δασών». Στη σύσκεψη παρευρέθη και ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Πέτρος Ξενοφώντος. Στην πιο πάνω σύσκεψη, ανάμεσα σε άλλα θέματα, συζητήθηκε και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για ορισμό του γενικού διευθυντή ως υπεύθυνου συντονιστή. Από τη συζήτηση συνάχθηκαν τα πιο κάτω συμπεράσματα:
α. Η εν λόγω απόφαση δεν συνάδει με τις πρόνοιες των πιο κάτω νομοθεσιών/θεσμικών κειμένων, αναφορικά με τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών και των πυρκαγιών υπαίθρου:
i. με τον περί Δασών Νόμο του 2012 [Ν.25(Ι)/2012], ο οποίος ορίζει ως αρμόδιο για την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών τον διευθυντή του Τμήματος Δασών,
ii. με τον περί Προλήψεως Πυρκαγιών στην Ύπαιθρο Νόμο του 1988 (Ν.220/1988), ο οποίος ορίζει ως αρμόδιο για την πρόληψη των πυρκαγιών στην ύπαιθρο τον οικείο έπαρχο.
III. με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, με την οποία εκχωρήθηκε η επιχειρησιακή ευθύνη για κατάσβεση των πυρκαγιών υπαίθρου από το Υπουργείο Εσωτερικών (έπαρχος) στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Κύπρου.
β. Η εν λόγω απόφαση καταργεί τις πρόνοιες των επιχειρησιακών σχεδίων και δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα στην υλοποίηση των υφιστάμενων σχεδιασμών αντιμετώπισης των πυρκαγιών.
γ. Η επιχειρησιακή ευθύνη διαχείρισης των πυρκαγιών δεν μπορεί να ανατίθεται σε άτομα που δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση.
Ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, σε αντικατάσταση της απόφασης, καλείται να ζητήσει από το Υπουργικό όπως εγκρίνει την πιο κάτω πρόταση:
Το Συμβούλιο αποφάσισε να ορίσει τον γενικό διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος να έχει συντονιστικό ρόλο αναφορικά με τα θέματα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών και των πυρκαγιών υπαίθρου ως ακολούθως:
α. της συνεχούς παρακολούθησης των εργασιών της Μόνιμης Διατμηματικής Επιτροπής Πυρκαγιών και κατ' αυτόν τον τρόπο την παρακολούθηση και υποστήριξη του συστήματος διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών και των πυρκαγιών υπαίθρου.
β. της ενημέρωσης της διυπουργικής επιτροπής που αποτελείται από τους υπουργούς της Υπουργικής Ομάδας Χειρισμού Κρίσεων, στην αρχή κάθε αντιπυρικής περιόδου και όποτε απαιτείται, για θέματα που αφορούν την ετοιμότητα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών και των πυρκαγιών υπαίθρου.
γ. της ενημέρωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας, όποτε απαιτείται, για θέματα που αφορούν τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών και των πυρκαγιών υπαίθρου.
Η πρόταση ωστόσο εκείνη έμεινε τελικά στα συρτάρια αφού δεν προωθήθηκε ούτε από τον τότε υπουργό κ. Ξενοφώντος ούτε από τη διάδοχό του κ. Παναγιώτου, με αποτέλεσμα η αρχική απόφαση του Υπουργικού να μην αλλάξε και να καταλήξουμε στο μπάχαλο που προκάλεσε η απουσία του συντονιστή κ. Γρηγορίου στην Αυστραλία κατά τη διάρκεια της φονικής πυρκαγιάς στην ορεινή Λεμεσό, με το γνωστό καταστροφικό αποτέλεσμα.
