Τ η διαδικασία απευθείας ανάθεσης του έργου για τις ηλεκτρονικές ταυτότητες χωρίς να προηγηθεί απευθείας διαγωνισμός και τη σχέση του υφυπουργού Καινοτομίας με την ανάδοχο εταιρεία αναδεικνύει η Ελεγκτική Υπηρεσία σε έκθεσή της που δόθηκε στη δημοσιότητα.
Η έκθεση αφορά αποκλειστικά στα ευρήματα του ελέγχου που έγινε για την απευθείας ανάθεση από το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής για την έκδοση 100.000 ηλεκτρονικών ταυτοτήτων από ιδιωτική εταιρεία. Από τον έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας προκύπτουν δύο σοβαρά ζητήματα:
Πρώτο: Τον Οκτώβριο 2024, το Συμβούλιο Προσφορών ενέκρινε την ανάθεση του έργου στην εν λόγω ιδιωτική εταιρεία με εκτίμηση κόστους €3,85εκατ., χωρίς να προηγηθεί ανοικτή διαδικασία προσφορών. Κατά την απευθείας διαπραγμάτευση, η εταιρεία υπέβαλε προσφορά με ποσό όσο και το ποσό της εκτίμησης δαπάνης, ήτοι €3,9 εκατ. Η διαπραγμάτευση με την εταιρεία είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά €0,5 ανά ηΤαυτότητα, δηλαδή μείωση συνολικά €50.000, και τελικό ποσό σύμβασης τα €3,85 εκατ.
Το υφυπουργείο αιτιολόγησε την απόφασή του υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχαν άλλοι οικονομικοί φορείς με την απαιτούμενη πιστοποίηση. Σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, παρόλο που όντως τη δεδομένη στιγμή φαίνεται ότι δεν υπήρχε άλλος οικονομικός φορέας στην Κυπριακή Δημοκρατία, δεν είναι ξεκάθαρο ότι άλλοι οικονομικοί φορείς από την ΕΕ δεν θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε μια ανοιχτή προσφορά, ειδικά αν δινόταν επαρκής χρόνος, με δεδομένο ότι η σχετική νομοθεσία ψηφίστηκε το 2021. Η Ελεγκτική Υπηρεσία τονίζει ότι, πιθανή συμμετοχή και άλλων φορέων, ίσως να διασφάλιζε πιο ανταγωνιστική τιμή. Σε ό,τι αφορά στο επείγον της διαδικασίας που επικαλέστηκε το υφυπουργείο, η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει: «Η ανάγκη για τις ηΤαυτότητες ήταν γνωστή στο υφυπουργείο πριν την ψήφιση της σχετικής νομοθεσίας, οπότε οποιαδήποτε επίκληση του «επείγοντος» δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή».
Δεύτερο: Η απευθείας ανάθεση του έργου για δημιουργία των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων έγινε στην εταιρεία στην οποία απασχολείτο ο υφυπουργός πριν τον διορισμό του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στη θέση του υφυπουργού. Πρόκειται για μια σημαντική παράμετρο, η οποία προφανώς για σκοπούς αξιοκρατίας θα έπρεπε να είχε ληφθεί σοβαρά υπόψη, χωρίς να σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι προκύπτει οτιδήποτε μεμπτό, είτε για τον υφυπουργό είτε για την εταιρεία. Για το συγκεκριμένο ζήτημα, η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει: «Δεδομένης της ιδιάζουσας σχέσης που είχε ο υφυπουργός με τη συγκεκριμένη εταιρεία (ήταν ο εκτελεστικός διευθυντής της εταιρείας πριν διοριστεί ως υφυπουργός), το υφυπουργείο θα έπρεπε, κατά την άποψή μας, να ακολουθήσει τουλάχιστον τη διαδικασία «Εκούσιας Προκήρυξης».
Σημειώνεται ότι, η εφαρμογή του έργου έχει ξεκινήσει στις 20.01.2025, και σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία μέχρι σήμερα ο αριθμός έκδοσης ηΤαυτοτήτων δεν έχει ξεπεράσει τις 10.000, παρόλο μάλιστα που η αίτηση για τις πρώτες 30.000 είναι δωρεάν.
Διαφωνεί το υφυπουργείο
Άμεση ήταν η αντίδραση του υφυπουργείου για το περιεχόμενο της έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το υφυπουργείο ενήργησε σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και υλοποίησης του έργου με πλήρη διαφάνεια, νομιμότητα και σεβασμό στις αρχές του υγιούς ανταγωνισμού.
Ως προς τη διαδικασία που ακολουθήθηκε και τον ισχυρισμό ότι το υφυπουργείο δεν έδωσε την ευκαιρία υποβολής προσφοράς και σε άλλους Οικονομικούς Φορείς (ΟΦ) με έδρα είτε στην Κυπριακή Δημοκρατία είτε σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), το υφυπουργείο εκφράζει τη λύπη του γιατί, όπως αναφέρει, η Ελεγκτική Υπηρεσία όφειλε να γνωρίζει ότι το Κανονιστικό και Νομικό Πλαίσιο για τις Εθνικές Ηλεκτρονικές Ταυτότητες δεν επιτρέπει σε φορείς που δεν έχουν υποδομές στην Κυπριακή Δημοκρατία και δεν έχουν αδειοδοτηθεί αρμοδίως, να συμμετάσχουν, ως εκ τούτου η αναφορά σε άλλους φορείς της ΕΕ είναι παραπλανητική».
Ως προς την αναφορά για ιδιάζουσα σχέση του υφυπουργού με την ανάδοχο εταιρεία, το υφυπουργείο σημειώνει ότι αναφορές περί «ιδιάζουσας σχέσης» κρίνονται ατυχείς, καθώς ενέχουν τον κίνδυνο δημιουργίας εσφαλμένων εντυπώσεων και αγνοούν το ιστορικό βάθος του έργου. Προσθέτει ότι το έργο σχεδιάστηκε και εξελίχθηκε από το 2017 -υπό την εποπτεία τριών διαδοχικών κυβερνητικών σχημάτων- και ολοκληρώθηκε το 2025, και ότι η ολοκλήρωση των διαδικασιών κατά τη θητεία του νυν υφυπουργού αποτελεί φυσική συνέχεια μιας πολυετούς θεσμικής πορείας και σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται με προσωπικές σχέσεις ή σκοπιμότητες. Στη βάση των πιο πάνω, δεν υιοθετούμε, ούτε αποδεχόμαστε ισχυρισμούς που αφήνουν ερωτηματικά ή υπονοούμενα ως προς τη νομιμότητα και τη διαφάνεια της διαδικασίας, καταλήγει η ανακοίνωση.
