Αρχίζει σήμερα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό του θεσμού του Γενικού Ελεγκτή. Η μεταρρύθμιση κρίθηκε επιβεβλημένη μετά τη θητεία του Οδυσσέα Μιχαηλίδη στη θέση του Γενικού Ελεγκτή, η οποία έληξε άδοξα με την παύση του.
Με βάση το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, δεν πρόκειται να υπάρξει ξανά Γενικός Ελεγκτής χωρίς εποπτεία - έλεγχο. Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο προβλέπει την ίδρυση Ελεγκτικού Συμβουλίου, το οποίο, με τις εξουσίες που του παρέχονται, θα είναι σε θέση να εποπτεύει τον Γενικό Ελεγκτή, καθώς και τις εκθέσεις του. Τα μέλη του Ελεγκτικού Συμβουλίου θα διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα έχουν τη δυνατότητα να εξετάζουν, και συνεπώς να αμφισβητούν, τα ευρήματα του Γενικού Ελεγκτή.
Ο νυν και ο τέως
Πριν από έναν χρόνο, και συγκεκριμένα στις 4/9/2024, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε τη μεταρρύθμιση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας με την ίδρυση Ελεγκτικού Συμβουλίου. Την αμέσως επόμενη ημέρα, η Ελεγκτική Υπηρεσία, υπό τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση, που «μιλά» από μόνη της: «Η χθεσινή απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου προφανώς αποτελεί προσπάθεια φίμωσης του Γενικού Ελεγκτή. Η λέξη εκσυγχρονισμός χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση για επικοινωνιακούς λόγους. Εκσυγχρονίζω, σημαίνει κάνω κάτι παλιό να είναι σύγχρονο. Το μοντέλο της Κύπρου είναι παγκόσμια το πιο διαδεδομένο και πετυχημένο και το ακολουθούν οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, αλλά και άλλες χώρες με πολύ μακρά παράδοση στον εξωτερικό έλεγχο των κυβερνήσεων, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ, και δεκάδες άλλες. Η Σουηδία είχε Ελεγκτικό Συμβούλιο και το 2020 το άλλαξε σε μοντέλο όπως της Κύπρου. Άρα, αυτό που επιχειρείται δεν είναι εκσυγχρονισμός αλλά οπισθοδρόμηση με στόχο την ποδηγέτηση (σ.σ. του Γενικού Ελεγκτή και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας)».
Τις ίδιες ανησυχίες με τον προκάτοχό του φαίνεται να διατηρεί και ο νυν Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, ο οποίος θεωρεί ότι με το μοντέλο που προωθεί η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, δηλαδή με την ίδρυση Ελεγκτικού Συμβουλίου και τις εξουσίες που προτείνεται να του δοθούν, αμφισβητούνται ευθέως οι εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή και η ανεξαρτησία του. Αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η τοποθέτησή του κ. Παπακωνσταντίνου σήμερα στη Βουλή.
Συμφώνησε με τη μεταρρύθμιση...
Δέον να σημειωθεί, ότι σε δηλώσεις του μετά την τελετή διαβεβαίωσής του, στις 2/10/2024, ο Γενικός Ελεγκτής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου τάχθηκε υπέρ της μεταρρύθμισης στην Ελεγκτική Υπηρεσία, χωρίς, όμως, να πλήττεται η ανεξαρτησία του Γενικού Ελεγκτή και της υπηρεσίας. Συγκεκριμένα, δήλωσε τα εξής: «Συμφωνήσαμε με τον Πρόεδρο ότι πρέπει να εκσυγχρονιστεί και η Ελεγκτική Υπηρεσία, να βοηθήσουμε τους συναδέλφους να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. (...) Η Ελεγκτική Υπηρεσία πρέπει να παραμείνει ανεξάρτητη και να ενδυναμωθεί η ανεξαρτησία της, να έχει φωνή και πρόσβαση στα στοιχεία, ώστε να μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά της». Με την ίδρυση του Ελεγκτικού Συμβουλίου, κάθε άλλο παρά ενισχύεται η ανεξαρτησία του Γενικού Ελεγκτή. Αντίθετα, του διορίζουν επόπτες!
Θα διορίζονται από το Υπουργικό
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το Ελεγκτικό Συμβούλιο θα αποτελείται από τρία μέλη, τα οποία θα διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο, κατόπιν εισήγησης του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου. Τα μέλη θα πρέπει να είναι πολίτες της Δημοκρατίας, ανώτατου ηθικού επιπέδου. Τα δύο από τα τρία μέλη θα πρέπει να διαθέτουν αναγνωρισμένη επιστημονική κατάρτιση ή/και εμπειρία στον οικονομικό, λογιστικό, ελεγκτικό ή άλλο συναφή τομέα. Το τρίτο μέλος θα πρέπει να είναι δικηγόρος που πληροί τα προσόντα για διορισμό στη θέση δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Κάθε μέλος θα διορίζεται για περίοδο πέντε ετών, χωρίς δικαίωμα επαναδιορισμού. Η αντιμισθία και οι λοιποί όροι υπηρεσίας των μελών θα καθορίζονται στο έγγραφο διορισμού τους για ολόκληρη την πενταετή θητεία τους. Τα μέλη θα ασκούν τα καθήκοντά τους επί πλήρους βάσεως και απασχόλησης και δεν θα αναλαμβάνουν οποιαδήποτε άλλη εργασία, επάγγελμα ή δραστηριότητα, είτε με είτε χωρίς αμοιβή.
Σύμφωνα, πάντα, με το νομοσχέδιο, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο θα εισηγείται στο Υπουργικό Συμβούλιο πέντε πρόσωπα προς διορισμό στο Ελεγκτικό Συμβούλιο και θα απαρτίζεται από τον γενικό διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών, τον πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου και τον πρόεδρο του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών.
Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου
Το Ελεγκτικό Συμβούλιο θα έχει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
- Υποβολή σχεδίων και μέτρων στον Γενικό Ελεγκτή προς έγκριση, τα οποία, κατά την κρίση του Συμβουλίου, είναι αναγκαία για την υλοποίηση του ετήσιου προγράμματος και της πολιτικής της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
- Παρακολούθηση της υλοποίησης του ετήσιου προγράμματος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, για σκοπούς υποβολής σχετικών εισηγήσεων.
- Υποβολή εισηγήσεων στον Γενικό Ελεγκτή για την ετοιμασία ενδιάμεσων εκθέσεων.
- Εξέταση του προσχεδίου ενδιάμεσης έκθεσης ή του προσχεδίου ετήσιας έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή και διατύπωση εισηγήσεων επ’ αυτών.
- Αίτηση παροχής εγγράφων και στοιχείων από τον Γενικό Ελεγκτή για σκοπούς άσκησης των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου, εφόσον αυτά κατέχονται αρμοδίως από τον Γενικό Ελεγκτή.
- Κατάρτιση ετήσιου απολογισμού σε σχέση με την άσκηση των αρμοδιοτήτων του. Ο απολογισμός δύναται να δημοσιεύεται, κατόπιν διαβούλευσης με τον Γενικό Ελεγκτή.
- Ενημέρωση του Γενικού Ελεγκτή για τα θέματα που τίθενται ενώπιον του Συμβουλίου. Ο Γενικός Ελεγκτής δύναται να παρίσταται σε συνεδρίες, χωρίς δικαίωμα ψήφου. Οι αποφάσεις στο Ελεγκτικό Συμβούλιο θα λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία των παρόντων μελών.
Θητεία οκτώ χρόνων
Από το μεταρρυθμιστικό νομοσχέδιο ξεχωρίζουν και οι ακόλουθες πρόνοιες:
1 Καθιερώνεται η οικονομική ανεξαρτησία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, με τη σύνταξη του ετήσιου προϋπολογισμού της χωρίς την εμπλοκή της εκτελεστικής εξουσίας.
2 Καθορίζεται οκταετής θητεία στο αξίωμα του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Ελεγκτή χωρίς δυνατότητα επαναδιορισμού, εκτός αν συμπληρώσουν την ηλικία των 68 ετών πριν από τη λήξη της οκταετούς θητείας. Σε αυτή την περίπτωση, αφυπηρετούν με τη συμπλήρωση του 68ου έτους της ηλικίας τους. Ο τρόπος παύσης των δύο αξιωματούχων θα είναι αντίστοιχος με εκείνον των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
3Περιλαμβάνεται πρόνοια σύμφωνα με την οποία, πρόσωπο που κατέχει κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου το αξίωμα του Γενικού ή του Βοηθού Γενικού Ελεγκτή, συνεχίζει να το κατέχει υπό τους ίδιους όρους διορισμού του.
