Το χάος που επικρατεί στην αγορά εισαγόμενων μεταχειρισμένων οχημάτων στην Κύπρο λόγω της απουσίας εποπτικού ελέγχου, αποκαλύφθηκε σε όλο του το μεγαλείο με το σκάνδαλο των ανακλήσεων και συγκεκριμένα με τους αερόσακους Takata.
Με βάση τα ισχύοντα, ακόμη και οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των εισαγόμενων μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες δεν υπέχουν καμία νομική ευθύνη έναντι των πελατών τους όσον αφορά τις ανακλήσεις των οχημάτων που πωλούν, είτε αυτές είναι επικίνδυνες είτε όχι. Συνεπώς, όσοι αγόρασαν και αγοράζουν εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες, τα πλείστα προέρχονται από την Ιαπωνία, θα πρέπει να έχουν οι ίδιοι έγνοια για τυχόν επικίνδυνες ανακλήσεις στα οχήματά τους.
Οι αντιπροσωπείες των κατασκευαστών στην Κύπρο, δηλαδή οι εισαγωγείς των καινούργιων οχημάτων έχουν εξαιρεθεί από την ευθύνη της πληροφόρησης για τον λόγο ότι φέρουν ευθύνη μόνο για τα οχήματα που εισάγουν οι ίδιοι και που, παρεμπιπτόντως, πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφαλείας. Από την άλλη, η ευθύνη όσων εισάγουν και πωλούν στην Κύπρο τα μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες, η νομική τους ευθύνη και υποχρέωση εξαντλείται σήμερα, με βάση νομοθεσία που ψηφίστηκε μόλις πριν από έναν χρόνο -προηγουμένως δεν είχαν καμία υποχρέωση- στην προσκόμιση μιας βεβαίωσης ότι το όχημα δεν τελεί υπό ανάκληση κατά την εγγραφή του στα αρχεία του ΤΟΜ ή όταν αλλάζει ιδιοκτήτης κατόπιν αγοραπωλησίας. Αυτή η βεβαίωση εξασφαλίζεται καταχωρίζοντας τον αριθμό πλαισίου σε ιστοσελίδες των κατασκευαστών στην Ιαπωνία. Ωστόσο, για όση διάρκεια τα οχήματα από τρίτες χώρες κυκλοφορούν στους κυπριακούς δρόμους, ουδείς αρμόδιος έχει την ευθύνη της ενημέρωσης των ιδιοκτητών αυτών των οχημάτων για τυχόν ανακλήσεις. Αντίθετα, η ευθύνη ανήκει στους ιδιοκτήτες των οχημάτων, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν διαρκώς έγνοια για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Βασικά, αυτοί που έχουν σήμερα το κεφάλι τους ήσυχο σε ό,τι αφορά το θέμα των ανακλήσεων επικίνδυνων ή ελαττωματικών εξαρτημάτων είναι οι ιδιοκτήτες που αγόρασαν τα οχήματά τους από τις αντιπροσωπείες των κατασκευαστών στην Κύπρο. Και αυτό, διότι, οι αντιπροσωπείες είναι υποχρεωμένες διά νόμου να ενημερώνουν τους πελάτες τους.
Τέλος στις αρπαχτές
Αυτοί που κυνηγούν το εύκολο κέρδος και επιδίδονται σε αρπαχτές συνήθως είτε πουλάνε ακίνητα παριστάνοντας τους κτηματομεσίτες είτε εισάγουν ένα με δύο αυτοκίνητα από το εξωτερικό (Αγγλία και Ιαπωνία) κάθε τόσο και τα πουλάνε μέσω διαδικτύου. Γρήγορο και εύκολο κέρδος, και, προπαντός, μαύρα! Το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας, υπό την προεδρία του υπουργού Μεταφορών Αλέξη Βαφεάδη, αποφάσισε στην τελευταία του συνεδρία, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα, μια σειρά μέτρων με στόχο να τεθεί σε νέα, ορθότερη βάση ο έλεγχος των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων που εισάγονται από τρίτες χώρες.
Με τα μέτρα που προωθούνται θα παραμείνουν στον χώρο των εισαγωγών μόνο οι επαγγελματίες, συνεπώς τέλος οι αρπαχτές, οι οποίοι θα λειτουργούν με αυστηρά κριτήρια και στα πρότυπα των αντιπροσωπειών καινούργιων οχημάτων.
Θα δημιουργηθεί επίσημο μητρώο εισαγωγέων και εξουσιοδοτημένων διανομέων βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων. Όσοι εγγράφονται σε αυτό το μητρώο, εφόσον θα πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, θα δικαιούνται να εισάγουν μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες, αναλαμβάνοντας όμως και τις ίδιες υποχρεώσεις που έχουν σήμερα οι αντιπρόσωποι καινούργιων οχημάτων έναντι των πελατών τους, μεταξύ αυτών, και την υποχρέωση ενημέρωσης για ανακλήσεις.
Ο καθένας το συμφέρον του…
Ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων & Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΕΜΗΟ), στον οποίο συμμετέχουν οι αντιπροσωπείες καινούργιων οχημάτων, προτείνει ως λύση τον δραστικό περιορισμό των εθνικών επί μέρους εγκρίσεων. Εν ολίγοις, ζητεί να απαγορευθεί η εισαγωγή και εγγραφή μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες με τρεις εξαιρέσεις: Τέτοιες εγκρίσεις να χορηγούνται μόνο για ασθενοφόρα, οχήματα για αναπηρίες και οχήματα που εισάγονται στη Δημοκρατία από επαναπατριζόμενους.
Όπως σχολιάζει στο πόρισμά της η Ερευνητική Επιτροπή για τους αερόσακους Takata, η λύση αυτή θεωρείται εξαιρετικά δραστική και εκτός του γράμματος και του πνεύματος του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/858, ο οποίος επιτρέπει τη χορήγηση τέτοιων εγκρίσεων και για λόγους υγιούς ανταγωνισμού και παροχής δυνατότητας στους Ευρωπαίους πολίτες να αποκτούν όχημα με βάση την οικονομική τους κατάσταση.
Αντίθετα, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Εμπόρων Αυτοκινήτων (ΠΑΣΕΑ), τα μέλη του οποίου εισάγουν και πωλούν στην Κύπρο μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες και κυρίως από Ιαπωνία, προτείνει να αναλάβουν την ευθύνη τόσο για τα καινούργια όσο και για τα μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες, οι κατασκευαστές και κατ’ επέκταση οι αντιπροσωπείες των καινούργιων οχημάτων στην Κύπρο.
Σύμφωνα με την Ερευνητική Επιτροπή, ούτε αυτή η λύση είναι αποδεκτή. Διότι, αφενός, ο ΠΑΣΕΑ παραβλέπει ότι τα οχήματα που εμπορεύονται τα μέλη του κατασκευάστηκαν με τεχνικές προδιαγραφές τρίτων χωρών και όχι της ΕΕ και αφετέρου, ο Κανονισμός (ΕΕ) 2018/858 συνδέει την ευθύνη του κατασκευαστή και των αντιπροσωπειών στην Κύπρο μόνο με την ευρωπαϊκή έγκριση τύπου. Τα οχήματα που εισάγονται είτε καινούργια είτε μεταχειρισμένα από τρίτες χώρες δεν διαθέτουν ευρωπαϊκή έγκριση τύπου.
Οι αποφάσεις που λήφθηκαν
Στη συνεδρία του Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα υπό την προεδρία του υπουργού Μεταφορών, Αλέξη Βαφεάδη, εξετάστηκαν εκτενώς οι εισηγήσεις της ειδικής ομάδας εργασίας. Η ομάδα μελέτησε εις βάθος την έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής για τους αερόσακους Takata και πρότεινε λύσεις για να μην επαναληφθούν παρόμοια περιστατικά, που στοίχισαν δύο ανθρώπινες ζωές.
Οι προτάσεις της ομάδας υιοθετήθηκαν πλήρως από το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας και πλέον διαμορφώνουν έναν ξεκάθαρο οδικό χάρτη. Αυτός αφορά τόσο την επανεξέταση του τρόπου ελέγχου των αυτοκινήτων που εισάγονται από τρίτες χώρες, όσο και τη συνολική θωράκιση της οδικής ασφάλειας.
Κεντρικό στοιχείο των αποφάσεων αποτελεί η επαναλειτουργία της Μονάδας Οδικής Ασφάλειας, ενός θεσμού που αφέθηκε να ατονήσει τα τελευταία χρόνια. Η ατονία αυτή δημιούργησε επικίνδυνα κενά στον συντονισμό, την ενημέρωση και την πρόληψη, με αποτέλεσμα να χαθεί ένας μηχανισμός που στήριζε διαχρονικά την προσπάθεια για ασφαλέστερους δρόμους. Η απόφαση για επαναλειτουργία της μονάδας θεωρείται κρίσιμη, καθώς εξασφαλίζει έναν κεντρικό κόμβο πληροφόρησης και δράσης, ενισχύοντας τον συντονισμό, στηρίζοντας τον σχεδιασμό πολιτικής και επιτρέποντας πιο άμεσες και τεκμηριωμένες παρεμβάσεις.
Όπως δήλωσε στον «Π» ο κ. Βαφεάδης: «Η επανασύσταση της Μονάδας Οδικής Ασφάλειας σηματοδοτεί την επανεκκίνηση της κρατικής παρουσίας σε έναν τομέα που απαιτεί συνέργεια, διαφάνεια και σταθερή προσήλωση».
Ειδικότερα, οι εισηγήσεις της ομάδας εργασίας που υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας είναι οι εξής:
1. Επαναλειτουργία της Μονάδας Οδικής Ασφάλειας ως κεντρικού κόμβου ενημέρωσης και συντονισμού.
2. Θέσπιση εφαρμοστικών διατάξεων και κανονισμών που θα διασφαλίζουν την ακεραιότητα της πληροφορίας σε όλη την αλυσίδα, με σαφή ευθύνη στους οικονομικούς φορείς για άμεση κοινοποίηση ελαττωμάτων και διορθωτικών ενεργειών. Παράλληλα, θα συμβάλλουν στην αποκατάσταση της αλυσίδας ενημέρωσης και στην ενίσχυση της διαφάνειας και της έγκαιρης ενημέρωσης για την ασφάλεια των καταναλωτών και της αγοράς.
3. Δημιουργία θεσμοθετημένου μηχανισμού αλληλοενημέρωσης μεταξύ των συναρμόδιων υπηρεσιών, με υπεύθυνους λειτουργούς ανά φορέα και ειδική υποομάδα για ελέγχους και πραγματογνωμοσύνες τροχαίων ατυχημάτων.
4. Ανάπτυξη εργαλείου εκτίμησης κινδύνου που θα επιτρέπει αξιολόγηση των ανακλήσεων και θα υποστηρίζει στοχευμένους ελέγχους σε δεδομένα του εφόρου Μηχανοκίνητων Οχημάτων.
5. Καθιέρωση νομοθετικής ρύθμισης για εισαγωγείς οχημάτων και εξουσιοδοτημένους διανομείς από τρίτες χώρες, με δημιουργία επίσημου μητρώου βάσει κριτηρίων, στο πλαίσιο θεσμικής αναβάθμισης και διαφάνειας της αγοράς.
6. Εκσυγχρονισμός της διαδικασίας εθνικής έγκρισης μεμονωμένων οχημάτων (NIVA), με πλήρη εναρμόνιση στα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας και περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, διασφαλίζοντας υψηλότερα πρότυπα για τα εισαγόμενα οχήματα.
7. Υποχρεωτικός έλεγχος ανακλήσεων μέσω του αριθμού πλαισίου (VIN) πριν από κάθε εισαγωγή, δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας (VIN portal) και εφαρμογή διαδικασίας τεχνικού ελέγχου πριν την παράδοση.
8. Εκπαίδευση προσωπικού εποπτείας αγοράς, με ενίσχυση συνεργασίας και ανταλλαγής τεχνογνωσίας ανάμεσα στις αρμόδιες υπηρεσίες.
9. Εξειδικευμένη κατάρτιση λειτουργών στη διερεύνηση τροχαίων ατυχημάτων και στη σύνταξη εκθέσεων με στόχο τη διατήρηση σταθερού ανθρώπινου δυναμικού σε αυτές τις κρίσιμες αρμοδιότητες.
Αλέξης Βαφεάδης:
«Δεν θα επιτρέψουμε την επανάληψη λαθών»
Ο υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης, δήλωσε στον «Π» ότι η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει σε θεσμικές τομές και νομοθετικές ρυθμίσεις που θα καλύψουν τα κενά του παρελθόντος, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς κάθε εμπλεκόμενο φορέα: «Δεν θα επιτρέψουμε την επανάληψη λαθών. Το κράτος αναλαμβάνει τον ρόλο που του αναλογεί, με ευθύνη, συνέχεια και αποφασιστικότητα».
Σύμφωνα με τον υπουργό, η υιοθέτηση των παραπάνω εισηγήσεων δεν αφορά απλώς τεχνικές διαδικασίες, αλλά συνδέεται άμεσα με την προστασία της ανθρώπινης ζωής και με την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα.
