Στη χαρτογράφηση όλων των εσπεριδοειδών της Κύπρου με την αξιοποίηση προηγμένων τεχνολογιών παρατήρησης της Γης και μεθόδους μηχανικής μάθησης προχωρά το Κέντρο Αριστείας Ερατοσθένης του ΤΕΠΑΚ σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Η ακριβής χαρτογράφηση είναι κρίσιμη, ιδιαίτερα με την εισβολή και εξάπλωση σε όλη την έκταση του νησιού της Ασιατικής Ψύλλας των Εσπεριδοειδών (ACP, Diaphorina citri), ενός επιβλαβούς εντόμου, που μπορεί να μεταδώσει την καταστροφική βακτηριακή ασθένεια του κίτρινου δράκου των εσπεριδοειδών ή huanglongbing (HLB). Αν και η HLB δεν έχει ακόμη εντοπιστεί στην Κύπρο, αλλά σύμφωνα με ξένους ειδικούς αυτό είναι θέμα χρόνου, η προληπτική παρακολούθηση και η λεπτομερής χαρτογράφηση των δένδρων εσπεριδοειδών, ιδιαίτερα των απομονωμένων δένδρων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πιθανές εστίες της ασθένειας, είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική ετοιμότητα και διαχείριση. Η ολοκληρωμένη χαρτογράφηση των δένδρων εσπεριδοειδών θα αφορά ποικίλα τοπία της Κύπρου, συμπεριλαμβανομένων εγκαταλελειμμένων εκτάσεων, μικτών οπωρώνων, αστικών κήπων και ημιαστικών περιοχών.
Αξίζει να τονιστεί ότι μέχρι στιγμής το έντομο-φορέας της ασθένειας, η οποία θα μπορούσε να αφανίσει τις φυτείες των εσπεριδοειδών στην Κύπρο, δεν έχει ανιχνευθεί σε κανένα άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά μόνο στην Κύπρο, με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να παρακολουθούν το θέμα στενά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος Γεωργίας, η πλησιέστερη στην Κύπρο χώρα με εντοπισμό HLB είναι η Σαουδική Αραβία.
Διαβάστε επίσης:
- Οχύρωση για τον δράκο των εσπεριδοειδών: Συνεργασία με εξωτερικό και κατεχόμενα
- Ενίσχυση από το εξωτερικό για τον κίτρινο δράκο των εσπεριδοειδών (εικόνες)
- Ε/κ και Τ/κ απέναντι στον κίτρινο δράκο: Στην πρώτη γραμμή των υπό επεξεργασία πράσινων ΜΟΕ μετά τη Γενεύη
Οδηγός η Καλιφόρνια
Την περασμένη Παρασκευή στην παρουσίαση του έργου της χαρτογράφησης, το οποίο θα τεθεί άμεσα σε ισχύ και θα έχει διάρκεια ενάμιση χρόνου, ο αναπληρωτής καθηγητής και ερευνητής στο Κέντρο Αριστείας Ερατοσθένης του ΤΕΠΑΚ, Μενέλαος Σταυρινίδης, τόνισε ότι είναι θέμα χρόνου να εμφανιστεί το επιβλαβες βακτήριο HLB στην Κύπρο και ότι ο στόχος είναι, όταν γίνει αυτό, να καταφέρουν να κρατήσουν περιορισμένα τα κρούσματα και την επέκταση, ακολουθώντας το παράδειγμα της πολιτείας της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ. Αντιθέτως, στη Φλόριδα, όπου δεν έδρασαν προληπτικά και έγκαιρα, η ασθένεια οδήγησε σε μείωση της παραγωγής κατά 60%. Ξεριζώθηκαν τεράστιες εκτάσεις δέντρων σε μία πολιτεία πολύ γνωστή για τα εσπεριδοειδή της (ακόμα και στις πινακίδες των αυτοκινήτων οι κάτοικοι έχουν ως έμβλημα καρπούς εσπεριδοειδών).
Επιστήμονες πιστεύουν ότι το βλαβερό έντομο Ασιατική Ψύλλα των Εσπεριδοειδών (ACP, Diaphorina citri) εισήλθε μέσω φυτικού υλικού που μεταφέρθηκε στις αποσκευές ταξιδιωτών. Εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου να εισέλθει και η ασθένεια HLB, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Πηγή φωτογραφιών: Τμήμα Γεωργίας.
Υπενθυμίζεται ότι από το 2023, όταν εντοπίστηκε για πρώτη φορά η Ασιατική Ψύλλα στην Κύπρο (Φασούρι Λεμεσού), ο Κλάδος Φυτοϋγείας και το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Κύπρου του Υπουργείου Γεωργίας έχουν προχωρήσει σε σειρά μέτρων. Επίσης ζητήθηκε και υπάρχει στήριξη από ξένους εμπειρογνώμονες (Ισπανία και ΗΠΑ), ενώ μέσω της Δικοινοτικής Τεχνικής Περιβάλλοντος έχει αρχίσει η συνεργασία μεταξύ Ελληνοκοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων (βρίσκεται και στα κατεχόμενα το έντομο), διότι, όπως είναι γνωστό, οι φυτικές ασθένειες δεν γνωρίζουν διαχωριστικές γραμμές και απαιτούνται συντονισμένες ενέργειες σε όλη την έκταση του νησιού.
«Στην Κύπρο προσπαθούμε πρώτον, να δούμε πώς μειώνουμε τους πληθυσμούς της ψύλλας. Το πρώτο που έγινε είναι η εισαγωγή από το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Κύπρου ενός ωφέλιμου παρασιτοειδούς από την Καλιφόρνια, το οποίο γεννά τα αβγά του μέσα στην ψύλλα και τελικά τη σκοτώνει. Εξαπολύθηκε το έντομο στην Κύπρο. Με Ισπανούς ερευνητές που ήρθαν στο νησί, εντοπίσαμε και ένα ενδημικό ωφέλιμο παρασιτοειδές, το οποίο μελετάμε περισσότερο, για να το καταλάβουμε καλύτερα», σημείωσε ο Δρ. Σταυρινίδης.
Δεν γνωρίζουμε πού είναι όλα τα εσπεριδοειδή
Εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους είναι χρήσιμο εργαλείο η χαρτογράφηση όλων των εσπεριδοειδών στο νησί, αναφέρθηκε στο επιτυχές μοντέλο της Καλιφόρνιας, όπου, μπορεί να υπάρχει η ασθένεια, όμως εντοπίζουν έγκαιρα τις προσβεβλημένες περιοχές και καθυστερούν την εξάπλωσή της με μέτρα όπως οι ψεκασμοί και οι εκριζώσεις δέντρων. «Έχουν πάρα πολλά χρόνια το έντομο. Κατάφεραν όμως να έχουν μειωμένα κρούσματα και επέκταση της ασθένειας. Πώς το πετυχαίνουν αυτό; Στους οπωρώνες που διαχειρίζονται οι γεωργοί γίνονται ψεκασμοί και μειώνονται οι πληθυσμοί του εντόμου, αλλά το πρόβλημα είναι τα δέντρα εκτός των γεωργικών περιοχών, όπως σε αυλές σπιτιών, οι οποίες αποτελούν πηγή της ασθένειας. Στην Κύπρο έχουμε πάρα πολλά περιβόλια, τα οποία έχουν ανάμικτα και εσπεριδοειδή και άλλα είδη δέντρων, χωρίς ουσιαστικά να τα έχουμε καταμετρημένα ως τέτοια. Άρα, επειδή, σήμερα δεν γνωρίζουμε πού είναι τα εσπεριδοειδή, δεν έχουμε τρόπο να ελέγχουμε αυτά τα δέντρα με έναν συστηματικό τρόπο και να μάθουμε έγκαιρα εάν έφτασε η ασθένεια και χτύπησε μία συγκεκριμένη περιοχή - γιατί πρέπει να εκριζώνονται τα προσβεβλημένα δέντρα. Άρα αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να καθυστερούμε την εξάπλωση. Η Καλιφόρνια το πέτυχε», είπε.
Η χρήση δορυφορικών δεδομένων υψηλής ανάλυσης, σε συνδυασμό με παρατηρήσεις από drones και μετρήσεις πεδίου, προσφέρει έναν αποδοτικό, οικονομικό και εύκολο στη διεύρυνση τρόπο χαρτογράφησης, σε σύγκριση με τις παραδοσιακές χειρωνακτικές μεθόδους, όπως ανέφερε από την πλευρά της η ερευνήτρια στο «Ερατοσθένης», Ελένη Λουλλή. Επίσης σημείωσε ότι η πλατφόρμα που θα συγκεντρώσει τα δεδομένα, θα μπορεί στο μέλλον να αξιοποιηθεί και για άλλες ασθένειες των εσπεριδοειδών.
Τα βακτήρια που εξαπλώνει το HLB δρουν σαν σιωπηλός δολοφόνος των δέντρων, μπλοκάροντας τη ροή θρεπτικών συστατικών. Τα φύλλα αναπτύσσουν κίτρινο μοτίβο, οι καρποί γίνονται πικροί και παραμορφωμένοι, και μέσα σε 5-8 χρόνια, το δέντρο πεθαίνει.
Η εικόνα των προσβεβλημένων από την ασθένεια δέντρων στη Φλόριδα των ΗΠΑ, όπου λόγω της μη έγκαιρης εφαρμογής μέτρων, η ασθένεια μείωσε την παραγωγή εσπεριδοειδών κατά 60%.
Χρήσιμες πληροφορίες
Πληροφορίες, οι οποίες θα βοηθήσουν τους συμμετέχοντες στο έργο της χαρτογράφησης και για αυτόν τον σκοπό οι ερευνητές του «Ερατοσθένη» έχουν αρχίσει να απευθύνονται σε διάφορους φορείς, είναι οι εξής:
- Δεδομένα πεδίου – Σημεία GPS δέντρων εσπεριδοειδών, είδος και κατάσταση δένδρου (υγιές, υπό στρες, νοσούν, εγκαταλελειμμένο).
- Δεδομένα αρχείου – Τοπικές πηγές δεδομένων, όπως μητρώα οπωρώνων και αναφορές παρακολούθησης εντόμων, για την επικύρωση των αποτελεσμάτων της τηλεπισκόπησης.
- Πληροφορίες για έντομα και ασθένειες – Αναφορές εντοπισμού Ασιατικής Ψύλλας των Εσπεριδοειδών (ACP) ή άλλα δεδομένα παρακολούθησης εχθρών και ασθενειών εσπεριδοειδών.
- Εγκαταλελειμμένοι ή μη διαχειριζόμενοι οπωρώνες – Πληροφορίες για δένδρα ή οπωρώνες που δεν φροντίζονται ενεργά, ιδιαίτερα σε αστικές ή ημιαστικές περιοχές.
