Οι Κύπριοι μαθητές βρίσκονται σταθερά στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης σε κρίσιμες δεξιότητες, σύμφωνα με την έκθεση Education and Training Monitor 2024 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η εικόνα αφορά, τόσο τις ψηφιακές και τεχνικές δεξιότητες όσο και τη συμμετοχή σε προγράμματα που προετοιμάζουν τους νέους για μια αγορά εργασίας που αλλάζει γρήγορα.
Η Κύπρος έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής στην επαγγελματική εκπαίδευση (VET) στην ΕΕ. Μόλις 17,9% των μαθητών της Ανώτερης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ακολουθούν τεχνική ή επαγγελματική κατεύθυνση, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης φτάνει το 52,4%. Η Κομισιόν αναφέρει ότι η μικρή αυτή συμμετοχή περιορίζει την ανάπτυξη πρακτικών και εργαστηριακών δεξιοτήτων, τις οποίες θεωρεί απαραίτητες για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Αντίστοιχα χαμηλό είναι και το ποσοστό νέων αποφοίτων που είχαν ουσιαστική εργαστηριακή ή πρακτική κατάρτιση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Στην Κύπρο, το εν λόγω ποσοστό πλησιάζει με το ζόρι το 40% (39,2%), ενώ στην ΕΕ το ποσοστό είναι περίπου 65%. Η Επιτροπή σημειώνει ότι η αδυναμία αυτή επηρεάζει άμεσα την απασχολησιμότητα των νέων.
Λίγοι στα STEM
Το πρόβλημα συνεχίζεται και στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Η Κύπρος, παρότι έχει πολύ υψηλό ποσοστό νέων με πανεπιστημιακό πτυχίο, δεν καταφέρνει να προσελκύσει αρκετούς φοιτητές σε προγράμματα STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά). Η συμμετοχή στα σχετικά προγράμματα παραμένει από τις χαμηλότερες στην ΕΕ, ενώ η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι αυτή η υστέρηση περιορίζει την ανάπτυξη τεχνολογικών και επιστημονικών δεξιοτήτων στη χώρα. Η έλλειψη ενδιαφέροντος για τεχνικά και επιστημονικά επαγγέλματα συνδέεται άμεσα, σύμφωνα με την έκθεση, με την πολύ περιορισμένη βάση τεχνικών δεξιοτήτων που χτίζεται στο σχολείο.
Ψηφιακό έλλειμμα
Οι ψηφιακές δεξιότητες αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της Κύπρου. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που χρησιμοποιεί η έκθεση, μόλις 49,5% του πληθυσμού διαθέτει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, έναντι 55,6% του μέσου όρου της ΕΕ. Η Κομισιόν περιγράφει την εικόνα ως «κενό» που δυσκολεύει τη μετάβαση της οικονομίας στη σύγχρονη ψηφιακή πραγματικότητα. Επισημαίνει, επίσης, ότι η χαμηλή επίδοση δεν αφορά μόνο τους ενήλικες αλλά και τους μαθητές, οι οποίοι δεν αποκομίζουν μέσα από το σχολείο τις ψηφιακές και τεχνολογικές δεξιότητες που σήμερα θεωρούνται βασικές.
Ένα διαρθρωτικό πρόβλημα
Ο συνδυασμός χαμηλής συμμετοχής στη VET, μικρού ενδιαφέροντος για τα STEM και χαμηλών ψηφιακών δεξιοτήτων, οδηγεί, κατά την Κομισιόν, σε ένα «διαρθρωτικό πρόβλημα δεξιοτήτων». Η χώρα, σύμφωνα με την έκθεση, υστερεί σε τομείς που συνδέονται με την παραγωγικότητα, την καινοτομία και τις ανάγκες της νέας αγοράς εργασίας. Το Υπουργείο Παιδείας, αναφέρεται στην έκθεση, αναγνωρίζει την ανάγκη ενίσχυσης της τεχνικής εκπαίδευσης και του ψηφιακού γραμματισμού και προχωρά σε σχετικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί παραμένει μεγάλη.
