Τα μέτρα της κυβέρνησης για αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος, παρουσίασε την Τετάρτη ενώπιον της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, η υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην αύξηση της παραγωγής αφαλατωμένου νερού και στην αντιμετώπιση των απωλειών νερού. Παράλληλα τόνισε ότι τις επόμενες μέρες θα έχει στα χέρια της τη μελέτη αναθεώρησης της υδατικής πολιτικής της Κύπρου, με ορίζοντα τις ανάγκες έως το 2050.
Αρχικά τόνισε ότι μέχρι τον Ιανουάριο του 2026, τίθενται σε πλήρη λειτουργία και τα τέσσερα έργα κινητών μονάδων αφαλάτωσης που εξαγγέλθηκαν τον Μάρτιο του 2025 (Μονή, Λιμάνι, Κισσόνεργα, Γαρύλλης), συμπεριλαμβανομένων και αυτών που παραλήφθηκαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τέθηκαν σε λειτουργία σε χρόνο ρεκόρ, σε μόλις τρεις μήνες. «Οι μονάδες αυτές θα προσθέσουν στο σύστημα ημερήσιες ποσότητες νερού ύψους τουλάχιστον 47,000 κυβικών μέτρων ημερησίως», σημείωσε.
Προστίθεται στο σύστημα η λειτουργία τουλάχιστον ακόμα τριών κινητών μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες θα εγκατασταθούν στην Επισκοπή, το Βασιλικό και την ελεύθερη Αμμόχωστο. Με την πλήρη λειτουργία και των μονάδων αυτών (Κισσόνεργα, Γαρύλλης, Μονή, Λιμάνι, Επισκοπή, Βασιλικό, Ελεύθερη Αμμόχωστο), θα προστεθούν στο σύστημα συνολικά, τουλάχιστον 77 χιλιάδες κυβικά μέτρα ημερησίως, ποσότητα που υπερβαίνει τη συνολική παραγωγή των δύο μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης του Βασιλικού και της Πάφου. «Με αυτές τις ποσότητες, λοιπόν, αυξάνουμε πέραν του 32% την παραγωγή αφαλατωμένου νερού, επιτυγχάνοντας μέσα σε λίγους μήνες, σημαντική αύξηση της παραγωγής ασφαλτωμένου νερού, το οποίο είναι απαραίτητο για την κάλυψη της ύδρευσης», υπογράμμισε η κα Παναγιώτου.
«Πέραν των πιο πάνω, φέτος για πρώτη φορά, στις προτάσεις του Προϋπολογισμού για το 2026 έχουν συμπεριληφθεί πέραν των €140 εκ. για αγορά αφαλατωμένου νερού. Υλοποιούνται έργα υποδομής ύδατος συνολικής αξίας 200 εκατομμυρίων ευρώ — το μεγαλύτερο ποσό που έχει διατεθεί ποτέ για συντηρήσεις και έργα για μείωση των απωλειών, βελτίωση της ύδρευσης και αντικατάσταση του πολύ πεπαλαιωμένου δικτύου που παραλάβαμε», πρόσθεσε. Σε παρατήρηση του βουλευτή του ΑΚΕΛ, Νίκου Κέττηρου, ότι το νερό αφαλάτωσης στην Κύπρο είναι ακριβό, η κα Παναγιώτου αναφέρθηκε στην καύση του μαζούτ από την ΑΗΚ, για να σημειώσει ότι το Υπουργείο θα μειώσει το κόστος με την αξιοποίηση ΑΠΕ στις νέες μονάδες.
Την ίδια ώρα, είναι σε εξέλιξη 31 έργα για την ενίσχυση της υδατοπρομήθειας κοινοτήτων, με στόχο την ολοκλήρωσή τους έως το 2026. Έχουν ανορυχθεί και θωρακιστεί μέχρι στιγμής 13 επιτυχείς γεωτρήσεις από το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, ενώ το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων έχει ολοκληρώσει 23 έργα αξιοποίησης νέων ή υφιστάμενων γεωτρήσεων προωθώντας παράλληλα τη μελέτη ακόμη 11 έργων.
Διαβάστε επίσης: Διπλάσια η τιμή αφαλατωμένου νερού: Αλλού οι μονάδες αφαλάτωσης καίνε ρεύμα από ΑΠΕ, στην Κύπρο από μαζούτ
Οι απώλειες
Η κα Παναγιώτου ανέλυσε περαιτέρω το σοβαρό πρόβλημα των απωλειών νερού, κάνοντας αναφορά στις προσπάθειες διαχείρισης σε δύο επίπεδα:
Πρώτον, το Υπουργείο Γεωργίας ζήτησε από τους ΕΟΑ την κοστολόγηση και καταγραφή των απαραίτητων έργων για μείωση των απωλειών των δικτύων που ήταν υπό την ευθύνη των Συμβουλίων Υδατοπρομήθειας. «Για το 2025 εγκρίθηκαν αρχικά τα έργα μείωσης απωλειών και αντικατάστασης αγωγών, συνολικού ύψους €10,5 εκατομμυρίων που μπορούσαν να ολοκληρωθούν εντός ενός έτους και είχαν τη μεγαλύτερη θετική επίπτωση στο υδατικό ισοζύγιο. Το ίδιο έγινε και με έργα €1 εκ. για Κοινότητες. Στόχος μας είναι η δράση αυτή να συνεχιστεί», είπε.
Δεύτερον, πέραν από την οικονομική ενίσχυση των ΕΟΑ, από τον Ιούλιο 2025 βρίσκεται σε εξέλιξη η υλοποίηση της πρώτης, όπως τόνισε, εμπεριστατωμένης μελέτης, που θα καταδείξει τις πραγματικές απώλειες και το σύνολο των διορθώσεων που χρειάζεται να γίνουν ώστε να διορθωθεί μόνιμα το πρόβλημα στη βάση ενός σταθερού προγραμματισμού.
Οι ανάγκες έως το 2050
Την ίδια ώρα η υπουργός σημείωσε ότι τον Οκτώβριο του 2024 ξεκίνησε η μελέτη αναθεώρησης της υδατικής πολιτικής της Κύπρου, με ορίζοντα τις ανάγκες έως το 2050, η οποία θα επαναπροσδιορίσει τον εθνικό προγραμματισμό και θα εξισορροπήσει το υδατικό ισοζύγιο μακροπρόθεσμα. «Ως εκ τούτου τις επόμενες μέρες θα ξέρουμε ποια έργα χρειάζεται να γίνουν, επιπλέον όσων έχουμε ήδη σχεδιάσει, ώστε να μην ζήσουν και οι επόμενοι αυτό που βιώνουμε εμείς αυτή την περίοδο», εξήγησε. Σε ερώτημα του βουλευτή του ΔΗΚΟ, Χρύσανθου Σαββίδη, για το πότε σχεδιάζεται η εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης και στο διαμέρισμα Χρυσοχούς, η κα Παναγιώτου εξήγησε ότι οι μονάδες αφαλάτωσης θα αυξηθούν μετά από τα αποτελέσματα που θα δείξει η μελέτη και εδώ εντάσσονται, είπε, και οι σχεδιασμοί για την περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς. «Σε εξέλιξη βρίσκεται και μελέτη του Πανεπιστημίου Κύπρου για τις στρατηγικές καλλιέργειες στις οποίες πρέπει να επενδύσουμε, αναπροσαρμόζοντας την πολιτική μας απέναντι στις υδροβόρες καλλιέργειες», πρόσθεσε.
Ανακτημένο νερό
Περαιτέρω, για σκοπούς ενίσχυσης των ποσοτήτων του νερού άρδευσης, το ΤΑΥ αξιοποιεί το ανακτημένο νερό από εννέα Σταθμούς Επεξεργασίας Λυμάτων, είτε μέσω συστημάτων άρδευσης είτε μέσω εμπλουτισμού υπόγειων υδροφορέων. Βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης, είπε, σημαντικά έργα χρήσης ανακτημένου νερού όπως:
- Το Έργο Χρήσης Ανακτημένου Νερού Λάρνακας - Φράγμα Τερσεφάνου (2022, 2025 - αγωγός και 2027 - αγωγός)
- Το Έργο Χρήσης Ανακτημένου Νερού Δυτικής Λευκωσίας (Ανθούπολης) και αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες μέρες (2013 - τμήμα δυτικής Λευκωσίας)
- Ολοκλήρωση εργασιών φράγματος Αραδίππου για κάλυψη αρδευτικών αναγκών αναδασμού της περιοχής.
- Συνέχιση εργασιών για την ολοκλήρωση των αρδευτικών δικτύων στο Αρδευτικό Έργο Σολέας.
- Εργασίες αναβάθμισης υφιστάμενων Αρδευτικών Έργων του ΤΑΥ όπως των δικτύων στα Κοκκκινοχώρια, στο Ακρωτήρι, στη Γερμασόγεια και στην Πάφο.
- Το Αρδευτικό Έργο στην Κοιλάδα Διαρίζου.
- Αρδευτικά έργα για ικανοποίηση αναγκών στη Δυτική Λευκωσία.
