Οι παθογόνοι μύκητες, υπεύθυνοι για εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, αναμένεται να επεκτείνουν την παρουσία τους σε νέες γεωγραφικές περιοχές εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη, σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές έρευνες.
Οι μύκητες είναι πανταχού παρόντες – από το έδαφος και το νερό μέχρι το κομπόστ και την ατμόσφαιρα. Παρότι παίζουν καθοριστικό ρόλο στα οικοσυστήματα, ορισμένοι από αυτούς είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία, αναφέρει το CNN.
Εκτιμάται ότι οι μυκητιασικές λοιμώξεις προκαλούν περίπου 2,5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, ενώ οι περιορισμένες διαθέσιμες πληροφορίες αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ο πραγματικός αριθμός να είναι ακόμη μεγαλύτερος.
Η κατανόησή μας για το πώς οι μύκητες θα εξελιχθούν υπό την πίεση της κλιματικής αλλαγής είναι ακόμα περιορισμένη. Πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ αξιοποίησε προγνωστικά μοντέλα και μετεωρολογικά δεδομένα για να προβλέψει τη μελλοντική εξάπλωση του γένους Aspergillus, ενός ευρέως διαδεδομένου μύκητα που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές πνευμονικές λοιμώξεις, γνωστές ως ασπεργίλλωση.
Σύμφωνα με τη μελέτη, ορισμένα είδη Aspergillus θα επεκταθούν σε περιοχές της Ευρώπης, της Κίνας, της Ρωσίας και της Βόρειας Αμερικής καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη επιταχύνεται.
Η επιτυχία της τηλεοπτικής σειράς «The Last of Us», αν και φανταστική, συνέβαλε στην ανάδειξη της σημασίας του ζητήματος. Ο βαν Ράιν ελπίζει ότι η δημόσια ευαισθητοποίηση για τους μύκητες θα αυξηθεί, καθώς πρόκειται για απειλές που ήδη στοιχίζουν εκατομμύρια ζωές.
Ο Aspergillus απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες μικροσκοπικών σπορίων στον αέρα. Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι τα εισπνέουν καθημερινά χωρίς πρόβλημα, εκείνοι με ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα –όπως ασθενείς με καρκίνο, αναπνευστικά νοσήματα ή πρόσφατα νοσήσαντες από Covid-19– διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής λοίμωξης.Όταν ο οργανισμός δεν καταφέρει να καταπολεμήσει τα σπόρια, ο μύκητας μπορεί να εξαπλωθεί στο σώμα και να προκαλέσει σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες επιπλοκές.
Η ασπεργίλλωση έχει υψηλά ποσοστά θνησιμότητας (20–40%) και δύσκολη διάγνωση, καθώς τα συμπτώματά της μοιάζουν με εκείνα πολλών άλλων ασθενειών. Επιπλέον, η θεραπεία είναι περίπλοκη, λόγω της αυξανόμενης αντοχής των μυκήτων στα διαθέσιμα φάρμακα. Υπάρχουν μόλις τέσσερις βασικές κατηγορίες αντιμυκητιασικών, και η αντίσταση σε αυτές εντείνεται.
Η μελέτη προειδοποιεί ότι το είδος Aspergillus flavus, το οποίο ευδοκιμεί σε θερμά κλίματα, μπορεί να επεκτείνει την παρουσία του κατά 16% αν δεν μειωθούν οι εκπομπές ρύπων.
Το συγκεκριμένο είδος είναι ανθεκτικό στη θεραπεία και αποτελεί απειλή και για τις γεωργικές καλλιέργειες, επηρεάζοντας την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τον ενέταξε στην υψηλότερη κατηγορία επικινδυνότητας.
Το Aspergillus fumigatus, που ευδοκιμεί σε εύκρατα κλίματα, φαίνεται να μετακινείται βορειότερα, και υπολογίζεται ότι έως το 2100 θα μπορούσε να αυξήσει την εξάπλωσή του κατά 77,5%, απειλώντας επιπλέον 9 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη.
Αντίθετα, κάποιες περιοχές, όπως η υποσαχάρια Αφρική, ενδέχεται να γίνουν τόσο θερμές ώστε να μην είναι πλέον φιλόξενες ούτε για τους ίδιους τους μύκητες, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία στα οικοσυστήματα.
Επιπλέον, η αυξανόμενη θερμοκρασία του πλανήτη πιθανόν να ενισχύσει την ικανότητα των μυκήτων να αντέχουν τη θερμότητα, διευκολύνοντας την επιβίωσή τους στο ανθρώπινο σώμα.
Παράλληλα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καύσωνες και πλημμύρες, συμβάλλουν στη μαζική διασπορά των σπορίων. Παράδειγμα αποτελεί η έξαρση μυκητιασικών λοιμώξεων που σημειώθηκε μετά τον ανεμοστρόβιλο του 2011 στο Μισούρι των ΗΠΑ.
Η καθηγήτρια Έλεϊν Μπίγκνελ από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ, σχολιάζοντας τη νέα μελέτη, υπογράμμισε τη σημασία της έρευνας, αλλά σημείωσε ότι η επιστημονική γνώση για το φαινόμενο είναι ακόμη ελλιπής και χρειάζεται σημαντική ενίσχυση.
Ο ερευνητής Νόρμαν βαν Ράιν, συν-συγγραφέας της μελέτης, προειδοποιεί ότι οι παθογόνοι μύκητες ενδέχεται να επηρεάσουν σχεδόν κάθε περιοχή του κόσμου στο μέλλον, παρότι η επιστημονική κοινότητα δεν τους έχει μελετήσει επαρκώς σε σύγκριση με άλλους παθογόνους παράγοντες, όπως οι ιοί.
Την ίδια ανησυχία εξέφρασε και ο Τζάστιν Ριμέις, καθηγητής περιβαλλοντικής υγείας στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, ο οποίος ανέφερε ότι στην ανάλυση του για την περίοδο 2013–2023 καταγράφηκαν πάνω από 20.000 περιπτώσεις ασπεργίλλωσης στις ΗΠΑ, με τον αριθμό να αυξάνεται ετησίως κατά 5%.
Οι μυκητιασικές λοιμώξεις δεν έχουν την ίδια προβολή με τις ασθένειες που προκαλούν βακτήρια και ιοί, αλλά η αυξημένη θνησιμότητά τους καταδεικνύει την ανάγκη για άμεση επιστημονική και πολιτική κινητοποίηση.
