Όλοι έχουμε παρατηρήσει αυτά τα χαμόγελα που δεν φτάνουν μέχρι τα μάτια. Από τις αμήχανες οικογενειακές φωτογραφίες μέχρι τις προσποιητές ευγένειες στο χώρο εργασίας, ο εγκέφαλός μας συχνά ανιχνεύει ότι κάτι δεν πάει καλά πολύ πριν συνειδητοποιήσουμε το γιατί.
Αλλά τι είναι αυτό που κάνει ένα χαμόγελο να φαίνεται ειλικρινές ή ψεύτικο; Η απάντηση βρίσκεται σε έναν εκπληκτικό συνδυασμό ανατομίας του προσώπου, νευρολογίας και αυθεντικότητας των συναισθημάτων, αναφέρει το The Conversation.
Δεν είναι όλα τα χαμόγελα ίδια και, από ανατομική άποψη, υπάρχουν τουλάχιστον δύο διαφορετικά είδη: το χαμόγελο Ντισέν, που αντανακλά γνήσια ευτυχία, και το χαμόγελο μη-Ντισέν, που τείνει να είναι πιο κοινωνικό ή «στρατηγικό».
Πώς «παράγεται» ένα χαμόγελο
Το χαμόγελο Ντισέν, που πήρε το όνομά του από τον Γάλλο νευρολόγο του 19ου αιώνα Γκιγιόμ Ντισέν ντε Μπουλόν, ενεργοποιεί δύο βασικές ομάδες μυών. Η πρώτη σχετίζεται με τις γωνίες του στόματος – όπου, για παράδειγμα, ο γελαστήριος μυς τραβά τις γωνίες προς τα έξω και ο μείζων ζυγωματικός τις ανυψώνει.
Ο μείζων ζυγωματικός μυς (με κόκκινο), που ανυψώνει τις γωνίες του στόματος για να χαμογελάσουμε / Anatomography/Wikimedia Commons
Η δεύτερη έχει να κάνει με τον σφιγκτήρα των ματιών, ο οποίος σφίγγει τους μυς γύρω από τα μάτια, δημιουργώντας τις ρυτίδες που είναι γνωστές ως «πόδι της χήνας» και το απαλό στένεμα των ματιών που συνδέουμε με τη ζεστασιά και τη χαρά.
Τα ψεύτικα ή ευγενικά χαμόγελα, από την άλλη πλευρά, συνήθως εμπλέκουν μόνο τους μύες του στόματος. Τα μάτια παραμένουν ανοιχτά ή αδιάφορα και το χαμόγελο φαίνεται περισσότερο μηχανικό παρά ουσιαστικό – ένα είδος συναισθηματικού καμουφλάζ.
Τόσο τα αληθινά όσο και τα ψεύτικα χαμόγελα εξαρτώνται από το κρανιακό νεύρο VII, το αποκαλούμενο προσωπικό νεύρο, το οποίο στέλνει σήματα από τον εγκέφαλο στους μύες που δίνουν έκφραση στο πρόσωπο. Ωστόσο, υπάρχει μια βασική νευρολογική διαφορά: τα χαμόγελα Ντισέν τείνουν να δημιουργούνται από το μεταιχμιακό σύστημα, τον συναισθηματικό πυρήνα του εγκεφάλου – ιδιαίτερα από την αμυγδαλή, μια ομάδα νευρώνων που επεξεργάζεται τη συναισθηματική σημασία των ερεθισμάτων. Αντίθετα, τα χαμόγελα μη-Ντισέν ελέγχονται συνειδητά από τον κινητικό φλοιό του εγκεφάλου.
Αυτός ο διαχωρισμός σημαίνει ότι τα αυθεντικά, συναισθηματικά χαμόγελα είναι ακούσια. Δεν μπορούμε εύκολα να αναγκάσουμε τον σφιγκτήρα γύρω από τα μάτια να συσπαστεί πειστικά, εκτός αν βιώνουμε πραγματικά το συναίσθημα πίσω από την έκφραση. Ακόμη και οι επαγγελματίες ηθοποιοί καταφεύγουν σε ειδικές τεχνικές ή ανακαλούν αναμνήσεις για να χαμογελάσουν πειστικά.
Πώς ο εγκέφαλός μας εντοπίζει τη διαφορά
Οι άνθρωποι είναι εξαιρετικά καλοί στο να ανιχνεύουν την αυθεντικότητα των συναισθημάτων. Μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και βρέφη ηλικίας μόλις δέκα μηνών μπορούν να διακρίνουν τα αληθινά από τα ψεύτικα χαμόγελα.
Από εξελικτική άποψη, αυτή η ικανότητα πιθανόν μας βοήθησε να αξιολογούμε την αξιοπιστία των άλλων, να αναγνωρίζουμε τους αληθινούς συμμάχους και να αποφεύγουμε την εξαπάτηση. Η ατρακτοειδής έλικα, ένα τμήμα του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην αναγνώριση των προσώπων, συνεργάζεται στενά με την άνω κροταφική αύλακα για να αποκωδικοποιεί τις εκφράσεις, βοηθώντας μας να εκτιμήσουμε τόσο το συναίσθημα όσο και την πρόθεση.
Χρειάζονται και τα ψεύτικα χαμόγελα…
Τα ψεύτικα χαμόγελα δεν είναι απαραίτητα κακόβουλα. Στην πραγματικότητα, επιτελούν σημαντικές κοινωνικές λειτουργίες: εξομαλύνουν τις αμήχανες αλληλεπιδράσεις, δείχνουν ευγένεια, εκτονώνουν τις συγκρούσεις και εκφράζουν σεβασμό. Αποτελούν ζωτικό μέρος αυτού που οι κοινωνιολόγοι αποκαλούν «συναισθηματική εργασία» – τη διαχείριση των εκφράσεων του ατόμου για να ανταποκριθεί στις κοινωνικές ή επαγγελματικές προσδοκίες.
Ωστόσο, αυτό το είδος χαμόγελου, όταν διατηρείται για μεγάλες περιόδους, μπορεί να είναι συναισθηματικά εξαντλητικό. Μελέτες σχετικά με τη συναισθηματική εργασία υποδηλώνουν ότι η υποχρέωση να χαμογελάς χωρίς να το νιώθεις πραγματικά – ειδικά σε επαγγέλματα εξυπηρέτησης – συνδέεται με αυξημένο στρες, εξουθένωση και ακόμη και καρδιαγγειακή καταπόνηση.
Πηγή: cnn.gr
