Μπορεί να προκαλεί αηδία, φόβο ή και υστερία, όμως η κατσαρίδα παραμένει ένας από τους πιο ανθεκτικούς —και παραγνωρισμένους— «συγκατοίκους» του αστικού περιβάλλοντος. Μια πρόσφατη επιστημονική μελέτη αποκαλύπτει την παγκόσμια πορεία της γερμανικής κατσαρίδας από την Ασία στα σπίτια μας, ενώ ειδικός στην Κύπρο μιλά στο politis.com.cy για την οικολογική της προσαρμοστικότητα και τους σωστούς τρόπους αντιμετώπισης. Την ίδια ώρα, ένα τραγικό περιστατικό στη Νότια Κορέα υπενθυμίζει ότι η αλόγιστη καταπολέμησή της μπορεί να γίνει θανατηφόρα.
Νεκρή γυναίκα στη Ν. Κορέα στην προσπάθεια να σκοτωθεί... μια κατσαρίδα
Μια 20χρονη γυναίκα στην πόλη Οσάν της Νότιας Κορέας προκάλεσε πυρκαγιά στο διαμέρισμά της, προσπαθώντας να σκοτώσει μια κατσαρίδα με αυτοσχέδιο φλογοβόλο. Η φωτιά εξαπλώθηκε γρήγορα και οδήγησε στον θάνατο μιας 30χρονης γειτόνισσάς της, η οποία έπεσε από το παράθυρο προσπαθώντας να διαφύγει από τον καπνό.
Η πρακτική του να καίγονται κατσαρίδες με φλόγιστρα ή εύφλεκτα σπρέι έχει γίνει επικίνδυνα δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω βίντεο στα social media.
Δεν είναι απειλή, αλλά ούτε και ευπρόσδεκτη — Tι λέει καθηγητής του Πανεπιστήμιου Κύπρου
Ο καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Σπύρος Σφενδουράκης, εξηγεί στο politis.com.cy ότι οι κατσαρίδες εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη δραστηριότητα και βρίσκουν καταφύγιο σε θερμά και υγρά περιβάλλοντα, ακόμη και σε σπήλαια, όπου έχει καταγραφεί ότι τρέφονται με περιττώματα νυχτερίδων.
«Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να μεταφέρουν παθογόνα όπως η σαλμονέλα ή εντεροβακτήρια, αλλά γενικά δεν προκαλούν σοβαρή βλάβη. Η ενόχληση είναι κυρίως αισθητική», σημειώνει.
Πέρα από το σπρέι — Η κατσαρίδα ως εργάτης του οικοσυστήματος
Παρότι συχνά τις ταυτίζουμε με τη βρωμιά και τις επιδρομές στην κουζίνα, οι περισσότερες από τις 4.600 γνωστές κατσαρίδες στον κόσμο δεν είναι παράσιτα. Ζουν σε φυσικά περιβάλλοντα και παίζουν κρίσιμο ρόλο στην οικολογική ισορροπία.
· Ανακύκλωση αζώτου: Τρέφονται με οργανικά απορρίμματα πλούσια σε άζωτο. Μέσω των περιττωμάτων τους, το άζωτο επιστρέφει στο έδαφος και γίνεται διαθέσιμο για τα φυτά. Η διαδικασία υποστηρίζεται από συμβιωτικά βακτήρια (π.χ. Blattabacterium) στο έντερό τους.
· Blatticomposting: Έτσι ονομάζεται η μετατροπή οργανικών αποβλήτων σε πλούσιο λίπασμα μέσω των κατσαρίδων και των εντερικών τους μικροβίων. Ένα φυσικό εργοστάσιο κομποστοποίησης!
· Διάσπαση κυτταρίνης: Ορισμένα είδη μπορούν να διασπούν το ξύλο και τα φύλλα χάρη σε ειδικά ένζυμα, διευκολύνοντας τη γενικότερη αποσύνθεση στο οικοσύστημα.
· Αερισμός και λίπανση εδάφους: Είδη όπως η γιγάντια κατσαρίδα της Αυστραλίας σκάβουν λαγούμια που αερίζουν το έδαφος, ενώ τα περιττώματά τους δρουν ως φυσικό λίπασμα.
· Τροφή για άλλα είδη: Πολλά ζώα —πουλιά, ερπετά, αρθρόποδα— εξαρτώνται από τις κατσαρίδες ως τροφή. Η εξαφάνισή τους θα αποσυντόνιζε τροφικές αλυσίδες.
· Έλεγχος άλλων παρασίτων: Ως παμφάγες, καταναλώνουν και άλλα έντομα, βοηθώντας έμμεσα στη ρύθμιση πληθυσμών παρασίτων.
Βέβαια, ο καθηγητής Σφενδουράκης διευκρίνισε ότι δεν είναι απαραίτητες οι κατσαρίδες για όλα τα πιο πάνω, μιας και κάθε χώρα έχει τα δικά της ενδημικά έντομα που πραγματοποιούν αυτές τις ενέργειες, υπενθυμίζοντας ότι η κατσαρίδα είναι εισαγόμενο είδος.
Αντιμετώπιση χωρίς υπερβολές και … χωρίς φωτιές
Ο καθηγητής Σφενδουράκης τονίζει ότι η αλόγιστη χρήση εντομοκτόνων ή επικίνδυνων μεθόδων μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει.
Προτείνει πρακτικά μέτρα:
- Καθαριότητα και μόνωση στο σπίτι
- Στεγανοποίηση αποχετεύσεων
- Αποφυγή αποθήκευσης τροφίμων σε προσβάσιμα σημεία
- Στοχευμένες απεντομώσεις σε κρίσιμους χώρους όπως νοσοκομεία και κουζίνες.
Σημειώνει δε ότι η Πολιτεία από την πλευρά της, οφείλει να εξασφαλίζει υγειονομικά επαρκή αποχετευτικά δίκτυα.
Από τη Νοτιοανατολική Ασία σε κάθε γωνιά του πλανήτη
Η γερμανική κατσαρίδα (Blattella germanica) δεν έχει καμία σχέση με τη Γερμανία. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PNAS, κατάγεται από τη Νοτιοανατολική Ασία και εξαπλώθηκε παγκοσμίως ακολουθώντας το εμπόριο, τις ανθρώπινες μετακινήσεις και την ανάπτυξη των πόλεων.
Η κατσαρίδα ως καθρέφτης της αστικής ζωής
Από τη βαθιά γη της Ασίας, μέχρι τους υπόνομους, τις πολυκατοικίες και τις σπηλιές, η κατσαρίδα καθρεφτίζει την ανθρώπινη παρουσία και επίδραση στο περιβάλλον. Είναι ένα αναγκαίο κακό ή ένας παρεξηγημένος σύμμαχος του οικοσυστήματος;
Όπως καταλήγουν οι επιστήμονες, το πρόβλημα δεν είναι η κατσαρίδα: είναι ο τρόπος που επιλέγουμε να την αντιμετωπίσουμε.
