Την ώρα που η Ευρώπη ποδηλατεί, η Λευκωσία μένει πίσω και σε αυτό τον τομέα. Ανυπαρξία στρατηγικής, κατακερματισμένα δίκτυα και δήμοι χωρίς διασύνδεση φρενάρουν την ποδηλατική μετακίνηση. Αν και όλο και περισσότερος κόσμος επιλέγει το ποδήλατο ως καθημερινό μέσο μεταφοράς στην Ευρώπη, η Κύπρος εξακολουθεί να ακολουθεί τον αντίθετο δρόμο: εκείνον της κυριαρχίας του αυτοκινήτου, της ασυντόνιστης πολεοδομίας και της έλλειψης πολιτικής βούλησης για ουσιαστική μεταρρύθμιση στον τομέα της βιώσιμης κινητικότητας. Το ποδήλατο, αντί να προσεγγίζεται ως βασικός πυλώνας σύγχρονου και ανθεκτικού αστικού σχεδιασμού, αντιμετωπίζεται ακόμα σαν περιθωριακή επιλογή αναψυχής.
Η επιστήμη της βιώσιμης κινητικότητας έχει εδώ και δεκαετίες τεκμηριώσει τις βασικές αρχές για τη δημιουργία λειτουργικών, ασφαλών και ελκυστικών ποδηλατικών υποδομών. Ένα σωστά σχεδιασμένο ποδηλατικό δίκτυο, αναφέρουν ειδικοί, πρέπει να βασίζεται σε έξι θεμελιώδεις αρχές: συνδεσιμότητα, συνοχή, ασφάλεια, άνεση, απευθείας διαδρομές και ελκυστικότητα. Πρέπει να συνδέει βασικούς προορισμούς – κατοικία, εργασία, σχολεία και εμπορικά κέντρα με τρόπο που να καθιστά το ποδήλατο αξιόπιστη εναλλακτική του αυτοκινήτου. Πρέπει να είναι συνεχές, να διασταυρώνεται με άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς, να διαχωρίζεται όπου χρειάζεται από την αυτοκίνηση, να προσφέρει άνεση, σκίαση, φωτισμό και να διασφαλίζει μια ομαλή και ευχάριστη εμπειρία χρήσης.
Καμιά σοβαρή πολιτική
Όμως, όλα αυτά, όπως επισημαίνει και ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, δεν εφαρμόζονται στην Κύπρο. «Δυστυχώς, καμιά κυβέρνηση μέχρι τώρα δεν έχει κάνει οτιδήποτε ουσιαστικό για να προωθήσει την ποδηλασία πέρα από τα διάσπαρτα χωρίς ουσία κομματάκια ποδηλατόδρομων», τονίζει. Όπως επισημαίνει, ακόμα και τα λεγόμενα «Σχέδια Βιώσιμης Κινητικότητας» που κατά καιρούς εκπονούνται δεν ενσωματώνουν συνολική θεώρηση για το ποδήλατο και καταλήγουν σε μακρινές εξαγγελίες. «Ο ποδηλατόδρομος που θα συνέδεε το Πανεπιστήμιο Κύπρου με το κέντρο της Λευκωσίας αποφασίστηκε πριν 15 χρόνια. Ακόμη τον αναφέρουν και είναι άγνωστο αν θα γίνει ποτέ». Σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, οι δήμοι χρησιμοποιούν ευρωπαϊκά κονδύλια, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης ή τα Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης, για να αναδιανείμουν τον δημόσιο χώρο υπέρ των ήπιων μορφών μετακίνησης. Στην Κύπρο, αντίθετα, η αστική εμπειρία παραμένει εγκλωβισμένη στην παντοκρατορία του ΙΧ. Ο κ. Θεοπέμπτου δηλώνει με νόημα: «Οι σχεδιασμοί γίνονται για να εξυπηρετούν τα αυτοκίνητα και οι ποδηλάτες είναι απλώς μια ενόχληση που πρέπει να χειριστούν». Επισημαίνει, επίσης, πως το κυκλοφοριακό πρόβλημα θα ενταθεί, ειδικά στις πόλεις με αυξανόμενη οικιστική και πληθυσμιακή πίεση. «Καμιά χώρα δεν έλυσε το κυκλοφοριακό κάνοντας δρόμους. Το ρητό λέει, 'όσους δρόμους και να κάνεις, πάντα θα γεμίζουν αυτοκίνητα'», σημειώνει. Η Λευκωσία αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα.
Η πόλη των 12 λεπτών
Ο κ. Θεοπέμπτου επανέρχεται στο θέμα της «πόλης των 12 λεπτών», μιας έννοιας που κερδίζει έδαφος σε πολλές ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Η ιδέα είναι ότι κάθε πολίτης θα πρέπει να μπορεί να καλύπτει βασικές ανάγκες, όπως εργασία, σχολείο, αγορά, ψυχαγωγία, μέσα σε 12 λεπτά με ποδήλατο ή με τα πόδια. «Για να φτάσουμε εκεί, πρέπει να συνεργαστούν τέσσερα υπουργεία: Ενέργειας, Μεταφορών, Εσωτερικών και Περιβάλλοντος. Αλλά η εμπειρία στην Κύπρο δείχνει ότι αυτό οδηγεί συνήθως σε αποτυχία λόγω ασυνεννοησίας και απουσίας ευθύνης υλοποίησης», εξηγεί ο βουλευτής. Τεχνικά εργαλεία υπάρχουν: αστικοί πράσινοι διάδρομοι, διαδημοτικοί άξονες χαμηλής ταχύτητας, περιοχές χαμηλών ρύπων, προτεραιότητα ποδηλατών στις διασταυρώσεις, φυτεύσεις δέντρων για σκίαση. Η Ολλανδία εφαρμόζει εδώ και δεκαετίες το σύστημα Woonerf, όπου οι γειτονιές σχεδιάζονται για τους πεζούς και τα παιδιά, με τα αυτοκίνητα να είναι σχεδόν… επισκέπτες. Αλλά, όπως τονίζει ο κ. Θεοπέμπτου, «στην Κύπρο απλώς δεν θέλουμε». Και προσθέτει με ειρωνική διάθεση: «Μας λένε ότι δεν είναι στην κουλτούρα μας ή ότι έχει ζέστη. Δεν πειράζει – ας ποδηλατούμε 9 μήνες και τους άλλους 3 ας παίρνουμε το αυτοκίνητο!» Ο σχεδιασμός αστικής κινητικότητας χωρίς το ποδήλατο είναι πλέον ξεπερασμένος. Οι πόλεις που δεν προσαρμόζονται στις ανάγκες των ανθρώπων, και ειδικά των ευάλωτων ομάδων, θα συνεχίσουν να πνίγονται στο καυσαέριο, στη συμφόρηση και στην ασχήμια. Η Λευκωσία έχει όλες τις προϋποθέσεις να αλλάξει. Εκείνο που λείπει είναι η απόφαση να μετακινηθούμε, επιτέλους. προς την κατεύθυνση της λογικής.
Ποδηλατόδρομος Λατσιών–Γερίου
Από την άλλη, στο εν εξελίξει έργο επί της λεωφόρου Καλαμών που εκτείνεται σε μια απόσταση 3 χιλιομέτρων, ο δήμαρχος Λατσιών – Γερίου, Χρήστος Πιτταράς, χαρακτήρισε την κατασκευή του ποδηλατόδρομου και του πεζόδρομου ως «ιστορική στιγμή». Όπως δήλωσε στον «Π», «το έργο διευκολύνει την καθημερινότητα των πολιτών, προάγει την ασφαλή μετακίνηση πεζών και ποδηλατιστών και ενισχύει τον δημόσιο χώρο με σύγχρονες υποδομές και αισθητική αναβάθμιση».
Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή ποδηλατόδρομου και πεζόδρομου μήκους 2,9 χιλιομέτρων στη βόρεια πλευρά της λεωφόρου Καλαμών / Γλαύκου Κληρίδη. Η διαδρομή ξεκινά από το σημείο όπου η λεωφόρος συναντά τον δρόμο που οδηγεί στο Εθνικό Πάρκο Αθαλάσσας και καταλήγει στη διασταύρωσή της με τη λεωφόρο Αθαλάσσης που οδηγεί στο Γέρι.
Στο πλαίσιο του έργου θα κατασκευαστούν επίσης:
* Λωρίδες πεζών και ποδηλάτων
* Διάβαση και πεζοδρόμιο στην οδό Καντάρας (απέναντι από το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα)
* Οδικός φωτισμός σε όλο το μήκος της διαδρομής
* Νέα οριζόντια και κάθετη σήμανση
* Σύστημα διαχείρισης όμβριων υδάτων
* Εργασίες για Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας
Το έργο διαθέτει πλήρεις πρόνοιες για την προσβασιμότητα ΑμεΑ, με ράμπες, ειδικές διαβάσεις, σημεία ανάπαυσης και άλλα στοιχεία αστικού εξοπλισμού, ενώ στοχεύει γενικότερα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και την ενίσχυση της ενεργούς μετακίνησης.
Στόχος η διασύνδεση
Παράλληλα με την υλοποίηση του έργου στη λεωφόρο Καλαμών–Γλαύκου Κληρίδη, συνεχίζονται οι ενέργειες για τον σχεδιασμό ενός νέου ποδηλατόδρομου που θα ενώνει το Γέρι με την Αγλαντζιά και το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα των δημοτικών Αρχών και των τοπικών φορέων, που θεωρούν ζωτικής σημασίας την αστική διασύνδεση των περιοχών μέσω ήπιας μετακίνησης. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», η διαδικασία υλοποίησης του ποδηλατόδρομου Γέρι–Αγλαντζιά θα ξεκινήσει μόλις ολοκληρωθεί το τρέχον έργο στα Λατσιά και τελικος στόχος είναι η διασύνδεση του έργου με τη Λευκωσία (λεωφόρο Μακαρίου). Ήδη, στο πλαίσιο των σχετικών προετοιμασιών έχει επιλυθεί το ζήτημα που εμπόδιζε την κατασκευή, με τη μετακίνηση πυλώνα της ΑΗΚ εντός περιφραγμένου χώρου.
Πού να ποδηλατήσεις
Η Λευκωσία διαθέτει κάποιες υποδομές, όπως τον ποδηλατόδρομο στη λεωφόρο Μακαρίου, στο Πάρκο Αθαλάσσας και το Γραμμικό Πάρκο του Πεδιαίου, καθώς και νέα έργα στα Λατσιά και στο Γέρι. είναι όμως αρκετά; Επί της ουσίας, πρόκειται για αποσπασματικά τμήματα που δεν συνδέονται μεταξύ τους, συχνά είναι κοινής χρήσης με πεζούς και δεν παρέχουν την ασφάλεια και συνέχεια που απαιτείται. Δεν υπάρχει κεντρικός φορέας συντονισμού, ούτε πολιτική κατεύθυνση για διαδημοτική συνδεσιμότητα. Ο Δήμος Στροβόλου διαθέτει κάποια τμήματα ποδηλατοδρόμων σε δρόμους όπως η Δημήτρη Βικέλα, η Καλαμών, η λεωφόρος Λεμεσού και τα δύο αργάκια – της Μάντισσας και των Κοκκίνων. Οι ποδηλατικές διαδρομές εκτείνονται και στη λεωφόρο Αρχαγγέλου, καθώς και στην Πατριάρχου Πέτρου και στην Αγίου Γενναδίου. Ωστόσο, και εδώ η εικόνα είναι κατακερματισμένη.
