Νέα εποχή στα ταξίδια; Τα δεδομένα και οι εναλλακτικές που εξετάζονται

Τέλη του 2019, αρχές του 2020. Ο κόσμος βρισκόταν εγκλωβισμένος στη ρουτίνα του, στην καθημερινότητά του. Ετοίμαζε τα πλάνα των διακοπών του, με δημοφιλή προορισμό την Ιαπωνία και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Παράλληλα, ακτιβιστές συνέχιζαν τις προειδοποιήσεις τους για την κλιματική καταστροφή και τον ρόλο που έπαιζαν οι ταξιδιώτες. Ωστόσο το αίσθημα που επικρατούσε ήταν πως «δεν μπορούσαμε να αφήσουμε προβλήματα όπως οι εκπομπές και ο υπερτουρισμός να μας κρατήσουν στο σπίτι». Άλλωστε, είχαμε έναν ολόκληρο κόσμο να δούμε το 2020. Την ίδια στιγμή όμως, ένας μυστηριώδης ιός άρχισε να κάνει την εμφάνισή του στην Κίνα. Ένας ιός που μαζί του ο κόσμος μας και η ταξιδιωτική βιομηχανία επρόκειτο να ανατραπούν.

Το δίλημμα

Οι Ολυμπιακοί αναβλήθηκαν, χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους, τα αεροδρόμια και τα λιμάνια έκλεισαν, ενώ πολλές πόλεις που ανέκαθεν αποτελούσαν πόλο έλξης τουριστών ξαφνικά... άδειασαν. Η ξαφνική πτώση των ταξιδιών παγκοσμίως είχε πραγματικά ένα απροσδόκητο όφελος για το περιβάλλον, με μείωση των ρύπων, καθαρότερα νερά και αέρα. Υπάρχουν όμως τρόποι, μετά την επιστροφή στην κανονικότητα, να διατηρήσουμε τα οφέλη και να είμαστε καλύτεροι διαχειριστές του πλανήτη μας; Όπως με όλα τα άλλα που αφορούν την πανδημία, οι απαντήσεις είναι σκληρές και περίπλοκες. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ και του Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ τον Μάιο του 2018, η «συνεισφορά» του τουριστικού τομέα στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ήταν στο 8%. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι η ταχεία αύξηση της τουριστικής ζήτησης ξεπέρασε τις τεχνολογικές βελτιώσεις που έκανε η βιομηχανία προς τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, με τους ειδικούς να εκτιμούν μάλιστα ότι ο τουρισμός θα αποτελέσει ένα αυξανόμενο μέρος των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Από την άλλη ωστόσο, η παύση των ταξιδιών προκάλεσε τεράστιο οικονομικό πρόβλημα στην τουριστική βιομηχανία, αλλά και σε χώρες που η οικονομία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους τουρίστες. Χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχασαν τις δουλειές τους, ενώ άλλοι είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται. Τότε δημιουργήθηκε το εξής δίλημμα: Πρέπει να σώσουμε τον τουρισμό και τις θέσεις εργασίας, ή το περιβάλλον και την υγεία μας; Ή μπορούμε και τα δύο;

Νέες τεχνολογίες

Ήδη πολλές αεροπορικές εταιρείς μελετούν τρόπους μείωσης των ρύπων με τη χρήση νέων τεχνολογιών και πρακτικών. Για παράδειγμα, μελέτη από το Imperial College του Λονδίνου εξετάζει κατά πόσο η αλλαγή του υψομέτρου στο οποίο πετούν τα αεροπλάνα θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξάλειψη των εκπομπών. Αεροπορικές, όπως η Delta Airlines, σκοπεύουν να καταστούν ουδέτερες ως προς τον άνθρακα την επόμενη δεκαετία αγοράζοντας αντισταθμίσεις και επενδύοντας σε προγράμματα δεντροφυτεύσεων. Όπως αναφέρουν ειδικοί όμως, αν και τα αεροσκάφη γίνονται πιο ενεργειακά αποδοτικά, εντούτοις εκτελούν περισσότερα δρομολόγια. Μία λύση που προτείνουν οι ειδικοί στον κόσμο είναι, για τις μικρές τουλάχιστον αποστάσεις, να χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους ή τα τρένα, όπου φυσικά αυτό είναι εφικτό. Ωστόσο, όπως αναφέρουν, ο κόσμος τείνει να δείχνει ενδιαφέρον για μακρινά ταξίδια, που υποχρεωτικά θα χρησιμοποιήσει το αεροπλάνο. Η προσοχή στρέφεται επίσης και στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία των κρουαζιέρων. Τα πλοία είναι ιδαίτερα ρυπογόνα, ωστόσο ήδη εταιρείες έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία αλλαγών. Για παράδειγμα η Carnival Corporation, ανανεώνει τον στόλο της με πλοία που τροφοδοτούνται από υγροποιημένο φυσικό αέριο τόσο στη θάλασσα, όσο και στο λιμάνι. Ακόμη, η νορβηγική εταιρεία Hurtigruten δήλωσε ότι θα πραγματοποιεί υβριδικές κρουαζιέρες, με στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η Διεθνής Ένωση Κρουαζιερόπλοιων δήλωσε ότι το 2019 η βιομηχανία επενδύει σε εργοστάσια επεξεργασίας λυμάτων και επιστρώσεις κύτους υψηλής τεχνολογίας και σχεδιασμό για τη μείωση της αντοχής στο νερό και την εξοικονόμηση καυσίμων.

O υπερτουρισμός

Όπως καταδεικνύουν έρευνες, ο υπερτουρισμός αποτελεί βασική αιτία για τις εκπομπές και τη ρύπανση. Για χρόνια οι περιβαλλοντικές οργανώσεις φώναζαν για τις επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού, φτάνοντας σήμερα στο σημείο να μιλάμε για υπερτουρισμό. Πόλεις όπως το Άμστερνταμ, άρχισαν να εξετάζουν λύσεις για να περιορίσουν το φαινόμενο αυτό, αλλά παράλληλα να μην χάσουν τα έσοδά τους από τον τουρισμό. Ορισμένες από τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί είναι η αύξηση των προγραμμάτων ανταλλαγής νέων και φοιτητών, τα οποία τείνουν να έχουν χαμηλό αντίκτυπο, αλλά και η ενθάρρυνση των μόνιμων κατοίκων για ολιγοήμερες αποδράσεις εντός της χώρας. Ακόμη, αρκετοί είναι αυτοί που προτείνουν στους ταξιδώτες να διαμένουν σε μικρά, οικογενειακά ξενοδοχεία αντί σε αυτά των μεγάλων αλυσίδων, και αντί για all-inclusive, να στηρίζουν τα τοπικά εστιατόρια. Είναι ξεκάθαρο ότι η πανδημία έχει φέρει τον παγκόσμιο τουρισμό σε ένα σταυροδρόμι ευκαιριών, όπου υπάρχει η δυνατότητα για τους πολίτες να ακολουθήσουν τον δρόμο που ευνοεί το περιβάλλον και δεν τον καταστρέφει.