Κάτω του 50% είναι το ποσοστό των εργαζομένων με συλλογικές συμβάσεις εργασίας, με τις συντεχνίες να απαιτούν τη διεύρυνση της κάλυψης, αξιοποιώντας και την οδηγία της ΕΕ για την επάρκεια των μισθών, προκειμένου να καλυφθεί το σύνολο των εργαζομένων. Παράλληλα, οι συντεχνίες αναμένουν από τον υπουργό Εργασίας, Γιάννη Παναγιώτου, την κατάθεση του νομοσχεδίου για ενσωμάτωση της οδηγίας της ΕΕ στο κυπριακό δίκαιο.
Πολιτική διάβρωσης και υπόσκαψης
Η γ.γ. της ΠΕΟ, Σωτηρούλα Χαραλάμπους, ανέφερε στον «Π» ότι ιστορικά η ρύθμιση των όρων απασχόλησης των εργαζομένων στην Κύπρο γινόταν μέσω συλλογικών συμβάσεων μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών.
«Τα τελευταία χρόνια, με αποκορύφωμα την οικονομική κρίση, δυστυχώς πολλοί εργοδότες εφαρμόζουν πολιτική διάβρωσης και υπόσκαψης των συλλογικών συμβάσεων», τονίζει κάνοντας λόγο για μη εφαρμογή των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων σε αρκετούς τομείς όπως είναι ο κατασκευαστικός τομέας, τα ξενοδοχεία και τα κέντρα αναψυχής. Αυτό, πρόσθεσε, οδήγησε και στη διάλυση του Παγκύπριου Συνδέσμου Κατασκευαστών Έτοιμου Σκυροδέματος.
Σύμφωνα με την κ. Χαραλάμπους, οι πολιτικές των κυβερνήσεων δεν είναι προς την κατεύθυνση της στήριξης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, τονίζοντας ότι η κυβέρνηση αξιοποιώντας την οδηγία της ΕΕ, θα πρέπει να προχωρήσει με θεσμικά μέτρα προκειμένου το αποτέλεσμα των συλλογικών συμβάσεων και οι βασικοί όροι των συμβάσεων, να εφαρμόζονται από όλους τους εργοδότες.
Παράλληλα, υπέδειξε, «πρέπει να δούμε και το πώς η Πολιτεία στηρίζει το δικαίωμα των εργαζομένων να συνδικαλίζονται», σημειώνοντας ότι βασική παράμετρος στα κριτήρια παραχώρησης εγκρίσεων για απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες, πρέπει να είναι η εφαρμογή συλλογικών συμβάσεων.
Την ίδια ώρα, η γ.γ. της ΠΕΟ σημείωσε ότι όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις και χορηγίες, όρος για να δίνονται πρέπει να είναι η εφαρμογή συλλογικών συμβάσεων και «όχι να τιμωρούνται» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, εταιρείες που εφαρμόζουν τις συμβάσεις.
Προστασία εργαζομένων και ρύθμιση αγοράς
O γ.γ. της ΣΕΚ, Ανδρέας Μάτσας, ανέφερε στον «Π» ότι ο στόχος μέσα και από την αξιοποίηση της οδηγίας της ΕΕ για επαρκείς μισθούς, είναι να αυξηθεί το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων με συλλογικές συμβάσεις για προστασία τόσο των εργαζομένων αλλά και ρύθμισης της αγοράς εργασίας. Στόχος, σημείωσε, είναι επίσης η προστασία των εργαζομένων αλλά και των ίδιων των επιχειρήσεων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
«Αναμένουμε από τον υπουργό Εργασίας να καταθέσει στη Βουλή το νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της οδηγίας της ΕΕ στο κυπριακό δίκαιο και να ξεκινήσει η συζήτηση ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους η οποία θα οδηγήσει στον σχεδιασμό της στρατηγικής η οποία θα μπορέσει να υλοποιήσει αυτόν τον στόχο», σημείωσε.
Πυρά για νεοφιλελεύθερες πολιτικές
Ο πρόεδρος της ΔΕΟΚ, Στέλιος Χριστοδούλου, υποστήριξε μιλώντας στον «Π» ότι τα τελευταία χρόνια τόσο στην Κύπρο όσο και στην ΕΕ, λόγω των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που αναπτύχθηκαν, λόγω της ευκολίας διακίνησης των εργαζομένων, σε συνάρτηση με την ευκολία με την οποία κάποιος εργοδότης μπορεί να εξασφαλίσει άδειες απασχόλησης εργαζομένων από τρίτες χώρες, οι εργαζόμενοι έχουν απολέσει μεγάλο μέρος των εισοδημάτων και των μισθών τους.
Παράλληλα, σημείωσε ότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές έχουν απορρυθμίσει σε μεγάλο βαθμό τις εργασιακές σχέσεις και τις συλλογικές συμβάσεις και ως εκ τούτου ο παραγόμενος πλούτος δεν μοιράζεται δίκαια μεταξύ των συντελεστών παραγωγής του.
«Το μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου πλούτου καταλήγει στους εργοδότες και το περιθώριο που πρέπει να καταλήγει στους εργαζομένους συρρικνώνεται με το πέρασμα των χρόνων», τονίζει.
Σύμφωνα με τον κ. Χριστοδούλου, το κλειδί για να υπάρχει δικαιότερη κατανομή του εθνικού εισοδήματος, είναι να υπάρχουν σωστές εργασιακές σχέσεις και δίκαιες συλλογικές συμβάσεις για όλους τους εργαζόμενους.
«Η ευρωπαϊκή οδηγία στην ουσία έρχεται να αναχαιτίσει αυτήν την νεοφιλελεύθερη και αντιεργατική πολιτική των τελευταίων ετών», επισημαίνει σημειώνοντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, έπρεπε μέχρι τον Νοέμβριο του 2024, να συμφωνήσει στον οδικό χάρτη για την εφαρμογή της οδηγίας. «Δυστυχώς η κυβέρνηση παρά τις πολλές πιέσεις που έχουμε ασκήσει, δεν έχει προχωρήσει», αναφέρει.
Πτώση στο ποσοστό κάλυψης
Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), δραματική πτώση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και του ποσοστού κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας παρατηρείται στις πλείστες χώρες της Ευρώπης.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της οργάνωσης, μόνο 12 χώρες, κυρίως της Δυτικής και της Βόρειας Ευρώπης, παρουσιάζουν ποσοστά κάλυψης των εργαζομένων υψηλότερα του 50%.
Tο 2000 οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας κάλυπταν σε επίπεδο ΕΕ κατά μέσο όρο το 66% των εργαζομένων, ενώ το 2018 το ποσοστό αυτό είχε υποχωρήσει στο 56%, δηλαδή κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες.
Για τον λόγο αυτό, στην υπό έγκριση ευρωπαϊκή οδηγία «επαρκείς κατώτατοι μισθοί» σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει διάταξη σύμφωνα με την οποία «οι συλλογικές διαπραγματεύσεις θα πρέπει να ενισχυθούν σε όλες τις χώρες, ώστε να καλύπτουν τουλάχιστον το 80% των εργαζομένων».
Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία, τα κράτη μέλη στα οποία λιγότερο από το 80% του εργατικού δυναμικού προστατεύεται από συλλογική σύμβαση, θα πρέπει να καταρτίσουν σχέδιο δράσης για τη σταδιακή αύξηση της κάλυψης αυτής.
Σύμφωνα με έρευνα της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ), εκτός από δύο χώρες, (Φιλανδία, Δανία), σε όλες τις υπόλοιπες χώρες είναι εμφανής η μείωση του ποσοστού κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Στην Κύπρο, το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας υπολογίζεται στο 44% καταγράφοντας μείωση 19% από το 2000. Εκτιμάται ότι 180 χιλιάδες εργαζόμενοι καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις ενώ 229 χιλιάδες δεν καλύπτονται.
Λόγοι για τη μεγάλη μείωση του ποσοστού κάλυψης, σύμφωνα με την κ. Χαραλάμπους είναι η ένταξη στην ΕΕ που οδήγησε στην εργοδότηση κοινοτικών με προσωπικά συμβόλαια, η ανάγκη του κόσμου για εργασία κυρίως μετά την πανδημία αλλά και η άρνηση των εργοδοτών να εφαρμόζουν συλλογικές συμβάσεις.
Στα συμπεράσματα της τελευταίας έκθεσης του ILO (2022), υπογραμμίζεται ότι οι συλλογικές διαπραγματεύσεις συμβάλλουν στην οικονομική, στην κοινωνική σταθερότητα και στη μείωση της ανισότητας των αποδοχών, προωθώντας την ισότητα των φύλων και τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών των γυναικών, των νέων, των μεταναστών και άλλων ευάλωτων κατηγοριών εργαζομένων, παρέχοντας περισσότερες ευκαιρίες για αξιοπρεπή εργασία.
Καταπατούνται δικαιώματα
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), καταδικάζει έντονα τα σχέδια αποδυνάμωσης των δικαιωμάτων των εργαζομένων που περιέχονται στη στρατηγική της ΕΕ για τις νεοφυείς επιχειρήσεις που παρουσιάστηκε την Τετάρτη.
Όπως υποστηρίζεται, η στρατηγική, περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός «28ου καθεστώτος», το οποίο επιτρέπει σε ορισμένες εταιρείες να εξαιρεθούν από την εθνική εργατική νομοθεσία και να λειτουργούν με χαμηλότερα κριτήρια σε επίπεδο ΕΕ.
Σημειώνεται ότι η νέα στρατηγική εναντιώνεται στις συλλογικές διαπραγματεύσεις κατηγορώντας τις ότι «προκαλούν αβεβαιότητα στους ιδρυτές startups και στους διασυνοριακούς επενδυτές» και περιορίζουν την απόδοση των επιχειρήσεων.
«Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η οδηγία για τον κατώτατο μισθό αναφέρει: «Οι τομεακές και διακλαδικές συλλογικές διαπραγματεύσεις αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα για την επίτευξη επαρκούς προστασίας του κατώτατου μισθού και ως εκ τούτου πρέπει να προωθηθούν και να ενισχυθούν», υποδεικνύεται εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων.
Η ETUC καλεί εκ νέου την επιτροπή να εξαιρέσει το εργατικό δίκαιο από οποιαδήποτε πρόταση για ένα «28ο καθεστώς» και να ευθυγραμμίσει τη στρατηγική της για τις νεοφυείς επιχειρήσεις με τη δική της οδηγία για τον κατώτατο μισθό.
Η Δανία αξιώνει κατάργηση οδηγίας για συμβάσεις
Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση της Δανίας έχει καταγγείλει τη σχετική οδηγία της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αξιώνει την κατάργησή της.
Στην προσφυγή της η κυβέρνηση της Δανίας υποστηρίζει ότι η εν λόγω οδηγία αποτελεί παρέμβαση στον τρόπο καθορισμού των μισθών και συνιστά παρέμβαση στα εσωτερικά κάθε κράτους για το πώς θα καθορίζει το πλαίσιο των απολαβών.
Άμεσα στην προσφυγή της Δανίας, αντέδρασε η ETUC με αντιγνωμοδότηση και αναμένεται η απόφαση της ΕΕ επί αυτής τον Ιούνιο. Συνολικά τρεις χώρες της ΕΕ, δεν έχουν εφαρμόσει ακόμη την οδηγία της ΕΕ, η Δανία, η Σουηδία και η Κύπρος.
