Η νέα έκθεση της MONEYVAL, την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την Κύπρο καταγράφει περαιτέρω πρόοδο στο θεσμικό πλαίσιο και τις πρακτικές για την πρόληψη του ξεπλύματος χρήματος και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (AML/CFT).
Συνολικά, από τις 40 συστάσεις, η Κύπρος αξιολογείται ως «συμμορφούμενη» σε 16 συστάσεις, ώς «σε μεγάλο βαθμό συμμορφούμενη» σε 22 συστάσεις και ως «μερικώς συμμορφούμενη» σε δύο συστάσεις. Σε καμία από τις συστάσεις η Κύπρος δεν αξιολογείται ως μη συμμορφούμενη. Η έκθεση, η οποία αποτελεί την Τέταρτη Ενισχυμένη Έκθεση Παρακολούθησης και Επανεκτίμησης Τεχνικής Συμμόρφωσης, αξιολογεί τις προσπάθειες της Κύπρου να διορθώσει τεχνικές αδυναμίες που είχαν εντοπιστεί στην αρχική αξιολόγηση του 2019 και στις επόμενες εκθέσεις παρακολούθησης.
Σημεία προόδου
Από τα σημεία προόδου ξεχωρίζει η βελτίωση στη «Σύσταση 13 – Τραπεζικές Σχέσεις Ανταποκριτών (Correspondent Banking). Η Κύπρος πέτυχε αναβάθμιση της συμμόρφωσής της από «μερικώς συμμορφούμενη» (PC) σε «σε μεγάλο βαθμό συμμορφούμενη» (LC). Η πρόοδος αυτή οφείλεται:
α) Στην τροποποίηση του Νόμου 98(I)/2023, που εξάλειψε τη διάκριση μεταξύ τραπεζικών σχέσεων με ιδρύματα εντός και εκτός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), επιβάλλοντας ενιαίες απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας.
β) Στην ενσωμάτωση των επικαιροποιημένων κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA), οι οποίες ενισχύουν την αξιολόγηση κινδύνου και τις υποχρεώσεις των τραπεζών να διασφαλίζουν ότι οι ανταποκριτές τους δεν συνεργάζονται με shell banks.
γ) Στην ενίσχυση των ελέγχων από την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, που επιβεβαιώνουν ότι οι τράπεζες συλλέγουν πληροφορίες για το αν οι ανταποκριτές τους έχουν αποτελέσει αντικείμενο ερευνών για ξέπλυμα ή χρηματοδότηση τρομοκρατίας.
ΟΙ ΜΚΟ
Παρά τις προσπάθειες, η Κύπρος παραμένει «μερικώς συμμορφούμενη» (PC) με τη «Σύσταση 8 - Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις», Η Κύπρος ολοκλήρωσε για πρώτη φορά αξιολόγηση κινδύνου χρηματοδότησης τρομοκρατίας στον τομέα των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων (ΜΚΟ), με τη βοήθεια εξωτερικού συμβούλου. Η έκθεση του 2024: εντόπισε υποσύνολο ΜΚΟ με αυξημένο κίνδυνο, ανέπτυξε μεθοδολογία αξιολόγησης με βάση δείκτες, όπως ανώνυμες δωρεές, χρήση μετρητών ή κρυπτονομισμάτων, και σύνδεση με χώρες υψηλού κινδύνου και εισήγαγε νέα εργαλεία εποπτείας, όπως θεματικούς ελέγχους και ενισχυμένη παρακολούθηση για ΜΚΟ υψηλού κινδύνου.
Εντοπίστηκαν οι εξής βασικές αδυναμίες:
Ανεπαρκής κάλυψη των μη κερδοσκοπικών εταιρειών: Η αξιολόγηση κινδύνου δεν περιλαμβάνει τις μη κερδοσκοπικές εταιρείες, οι οποίες δεν έχουν ακόμη πλήρως εντοπιστεί ή αξιολογηθεί ως προς τον κίνδυνο χρηματοδότησης τρομοκρατίας.
Έλλειψη περιοδικής επαναξιολόγησης: Δεν υπάρχει θεσμοθετημένη υποχρέωση για τακτική επανεκτίμηση του κινδύνου στον τομέα των ΜΚΟ.
Ανεπαρκής στοχευμένη επιμόρφωση: Οι δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης προς τις ΜΚΟ δεν εστιάζουν επαρκώς στους κινδύνους χρηματοδότησης τρομοκρατίας και στα μέτρα πρόληψης.
Περιορισμένη συμμετοχή των ΜΚΟ στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών: Αν και εκδόθηκε επικαιροποιημένος οδηγός βέλτιστων πρακτικών, η συμβολή των ίδιων των ΜΚΟ ήταν περιορισμένη.
Ανεπαρκές πλαίσιο κυρώσεων: Δεν έχουν θεσπιστεί νέες κυρώσεις για μη συμμόρφωση των φιλανθρωπικών οργανώσεων και μη κερδοσκοπικών εταιρειών με τις απαιτήσεις της Σύστασης 8.
Έλλειψη εξειδικευμένων μηχανισμών ανταλλαγής πληροφοριών: Δεν υπάρχει συγκεκριμένος μηχανισμός για την άμεση κοινοποίηση υποψιών χρηματοδότησης τρομοκρατίας από ΜΚΟ στις αρμόδιες Αρχές.
Ανεπαρκής εκπαίδευση των διωκτικών Αρχών: Οι εκπαιδεύσεις δεν καλύπτουν επαρκώς την πιθανή εκμετάλλευση των ΜΚΟ για σκοπούς χρηματοδότησης τρομοκρατίας.
Άλλες αδυναμίες
Η Κύπρος δεν έλαβε αναβάθμιση για τη Σύσταση 31 (συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Αρχών), η οποία παραμένει «μερικώς συμμορφούμενη». Η MONEYVAL επισημαίνει ότι η χώρα πρέπει να συνεχίσει να ενισχύει την εφαρμογή των μέτρων AML/CFT και να υποβάλει νέα έκθεση προόδου εντός δύο ετών.
