Της Κατερίνας Ηλιάδη
kateliadi@politis-news.com
Η Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων της 2ας Δεκεμβρίου 2023 σημαδεύτηκε από μια σφοδρή αντιπαράθεση μεταξύ προέδρου της Βουλής και προέδρου του ΕΛΑΜ, με αφορμή τον διαμοιρασμό του χρόνου ομιλίας. «Επειδή εγώ δεν μασώ τα λόγια μου, ούτε κρύβομαι πίσω από προφάσεις, σε εσάς ήταν η επίθεση, ήταν ξεκάθαρο [...]. Και για να κάθεστε σε αυτήν την έδρα, το ΕΛΑΜ σας έχει στηρίξει. Το οφείλετε κάποια στιγμή, όπως απαιτείτε σεβασμό, να παρέχετε και εσείς τον απαραίτητο σεβασμό», είπε ο πρόεδρος του ΕΛΑΜ Χρίστος Χρίστου στην πρόεδρο της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, η οποία απάντησε σε ανάλογο ύφος: «Σας ευχαριστώ για τη στήριξη. Δεν χρωστάω τίποτα σε κανέναν, είτε αυτό ονομάζεται ΕΛΑΜ και με στήριξε, είτε Δημοκρατικός Συναγερμός και με στήριξε, είτε ΑΚΕΛ που δεν με στήριξε. Εκπροσωπώ το Σώμα εδώ και θα είμαι εδώ αντικειμενικά και ξάστερα για οποιονδήποτε βουλευτή ή βουλεύτρια του Σώματος. Δεν έχετε τον λόγο, καθίστε στη θέση σας».
«Διαχρονικές θέσεις»
Ο Μάριος Πελεκάνος, κυβερνητικός εκπρόσωπος του Νίκου Αναστασιάδη (2021-2024), ο οποίος υπέβαλε την παραίτησή του (12/2/2024) από τη θέση του α’ αντιπροέδρου του ΔΗΣΥ πριν καν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την εκλογή του (6/5/2023) επειδή έμεινε εκτός ευρωψηφοδελτίου του Συναγερμού, ανακοίνωσε την Παρασκευή (22/3/2024) την ταυτόχρονη προσχώρησή του στο ΕΛΑΜ και την υποψηφιότητά του στις ευρωεκλογές με το νέο του κόμμα, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Η ένταξή μου στο ΕΛΑΜ εδράζεται στις διαχρονικές μου θέσεις σε ύψιστης σημασίας ζητήματα για τον κάθε Έλληνα Κύπριο, όπως είναι το μεταναστευτικό, το δημογραφικό και η προώθηση οικονομικών πολιτικών εις όφελος των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού». Εάν είχε συμπεριληφθεί στο ευρωψηφοδέλτιο του Δημοκρατικού Συναγερμού πριν από έναν μήνα, ο κ. Πελεκάνος θα αισθανόταν σήμερα ταύτιση με το ΕΛΑΜ σε ό,τι αφορά τις θέσεις του; Η απάντηση προφανώς είναι «ναι», απλώς το όχημα για την επίτευξη των προσωπικών φιλοδοξιών θα ήταν άλλο. Το βασικό ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσον υπάρχει σαφής διαφορά στη ρητορική (και στις σημερινές θέσεις;) ΔΗΣΥ και ΕΛΑΜ σε σχέση με το Κυπριακό, την οικονομική πολιτική για μεγάλο μέρος του πληθυσμού που περνά δύσκολα (ακρίβια), το μεταναστευτικό, το δημογραφικό; Η ad hoc κοινοβουλευτική Επιτροπή για τη Μελέτη του Δημογραφικού Προβλήματος, που από την πρώτη στιγμή όζει από ξενοφοβικό και ρατσιστικό λόγο, ήταν το αντίδωρο του ΔΗΣΥ στο ΕΛΑΜ για τις ψήφους που έδωσε στην Αννίτα Δημητρίου για εκλογή της στη θέση της προέδρου της Βουλής (βουλευτικές 2021). Και ποια η απάντηση του ΔΗΣΥ στη μεταγραφή Πελεκάνου; «Οι φθηνοί τακτικισμοί του ΕΛΑΜ για πρόσκαιρη αλίευση ψήφων ουσιαστικά ενισχύουν το ΑΚΕΛ». Και τον αφαίρεσαν από το αρχείο μελών του Συναγερμού. Θα το έκαναν εάν τελικά οι διαβουλεύσεις ΕΛΑΜ - Πελεκάνου δεν είχαν αίσιο τέλος; Προφανώς «όχι»…
Χρήσιμοι ακροδεξιοί
Στην πορεία του προς την ανάληψη της προεδρίας της Δημοκρατίας, ο Νίκος Αναστασιάδης ξεχείλωσε τον Δημοκρατικό Συναγερμό πέρα από τα όρια της μεγάλης φιλελεύθερης ευρωπαϊκής παράταξης, ανοίγοντας την αγκαλιά του σε ψήφους που κινούνταν στις παρυφές του ΑΚΕΛ μέχρι την Άκρα Δεξιά, λέγοντας στο τετ α τετ στον καθένα ό,τι ήθελε να ακούσει και προσέχοντας τις λέξεις του δημόσια, κρατώντας τις ισορροπίες. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο προσπάθησε να κλείσει διαρροές προς άλλους πολιτικούς χώρους, φέρνοντας κοντά Πρόδρομο Προδρόμου, Ρίκκο Ερωτοκρίτου, Δημήτρη Συλλούρη και άλλους ακραίους της Δεξιάς, με τους οποίους είχε έρθει στο παρελθόν σε ρήξη για τη λύση του Κυπριακού. Με το βλέμμα στη δεύτερη θητεία, ο Νίκος Αναστασιάδης τάιζε χορταστικά με πολιτικές θέσεις και καρέκλες/οφίτσια, και την παλιά και τη νέα γενιά της Ακροδεξιάς στο κόμμα του, κλείνοντας παράλληλα το μάτι στο ΕΛΑΜ για να το έχει εφεδρεία ανά πάσα στιγμή το χρειαζόταν, εντός και εκτός Βουλής. Και όλα αυτά με την ανοχή του τότε προέδρου του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, ο οποίος -όπως φάνηκε τελικά- πίστευε ότι πηγαίνοντας με τα νερά του Αναστασιάδη θα έπαιρνε και το δαχτυλίδι της διαδοχής στην προεδρία της Δημοκρατίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το συρματόπλεγμα του υπουργού Εσωτερικών του Αναστασιάδη Νίκου Νουρή στην περιοχή Αστρομερίτη, που υποτίθεται θα ανέκοπτε τις μεταναστευτικές ροές από τα κατεχόμενα, και το προεκλογικό ρατσιστικό παραλήρημα του Αβέρωφ Νεοφύτου στην Έμπα της Πάφου. Κάπως έτσι οι «Πελεκάνοι» πήραν τα πάνω τους στο κόμμα και άρχισαν να παίρνουν πόστα στην Πινδάρου και την κυβέρνηση, ενώ η ρητορική Νίκου Αναστασιάδη, Αβέρωφ Νεοφύτου, κυβερνητικών και Συναγερμικών αξιωματούχων είχε ήδη κάνει τρία κλικ δεξιότερα της Δεξιάς. Οι «Πελεκάνοι» -φαινόμενα και πρόσωπα- αναγιώθηκαν από τον Αναστασιάδη, και σε μικρότερο βαθμό από τον Νεοφύτου, και χρησιμοποιήθηκαν σαν γρανάζι στον μηχανισμό που έστησαν για τη διατήρηση της δικής τους εξουσίας, με τις πλάτες ενός μεγάλου κόμματος το οποίο στηριζόταν στη βάση του «όλα επιτρέπονται και όλα αποδεκτά», όχι μόνο σε επίπεδο πολιτικής άποψης αλλά και συμπεριφοράς («ραλίστας» βουλευτής, «φωτογράφος» βουλευτής) προς άγραν ψήφων. Δηλαδή, καλλιεργήθηκαν για χρόνια ο εθνικισμός, ο καιροσκοπισμός, ο διαμοιρασμός των λαφύρων της εξουσίας, αφήνοντας κατά μέρος ιδεολογία, θέσεις και πολιτική γραμμή.
Από τη σύγκρουση στη σύγκλιση
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός έμεινε, τελικά, χωρίς πολιτική ταυτότητα που να είναι προσαρμοσμένη στο σήμερα, δίχως ξεκάθαρες θέσεις για το Κυπριακό και εφαρμόσιμες προτάσεις για τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα της μεσαίας τάξης και των νεόπτωχων (των βιοπαλαιστών), αλλά και για το μεταναστευτικό, αντιμετωπίζοντας τη μεγάλη εσωκομματική του κρίση που άφησαν η εποχή Νίκου Αναστασιάδη - Αβέρωφ Νεοφύτου και η συντριπτική ήττα στις περσινές προεδρικές εκλογές. Και αυτήν την κατάσταση την αντιμετώπισε με αμηχανία, αδράνεια/απραξία, αναποφασιστικότητα, απολιτίκ συμπεριφορές - με χαμόγελα και φωτογραφίες στο Instagram. Μόνο τυχαία δεν φαίνεται να ήταν η επιλογή του χαρταετού που πέταξε την Καθαρά Δευτέρα η Αννίτα Δημητρίου: «Eye of the Τiger». Σχετικό φωτογραφικό στιγμιότυπο ανάρτησε η ίδια σε μέσα κοινωνικής της δικτύωσης. Και όπως πάει ο Δημοκρατικός Συναγερμός, με σημαία του τον καιροσκοπισμό και αποφεύγοντας να μιλήσει καθαρά για την ουσία των ζητημάτων και της πολιτικής, δεν φαίνεται να μπορεί να αντιμετωπίσει το ΕΛΑΜ. Ως εκ τούτου, η διαφαινόμενη σήμερα σύγκρουση ΔΗΣΥ - ΕΛΑΜ θα μπορούσε να μετατραπεί, σε μερικά χρόνια, σε σύγκλιση. Δηλαδή, εάν ο Συναγερμός θα συνεχίσει να εμφανίζεται ως ένα μετριοπαθές ΕΛΑΜ, ποιος αποκλείει ότι δεν θα έρθει η ώρα που το ρεύμα θα τον οδηγήσει να συνεργαστεί με την ορίτζιναλ Ακροδεξιά για να διεκδικήσουν μαζί την εξουσία, όπως γίνεται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες;
Κάν’ το όπως ο Μητσοτάκης
Σε όλη την Ευρώπη, η έξαρση του λαϊκισμού και η άνοδος της Ακροδεξιάς είναι γεγονός και όπως είναι φυσικό δεν έχει μείνει ούτε η Κύπρος ούτε ο ΔΗΣΥ ανεπηρέαστοι. Κάποιες χώρες και κάποια δεξιά κόμματα δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν αυτά τα φαινόμενα, κάποιοι άλλοι τα κατάφεραν έως έναν βαθμό. Η Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός και πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης πρόλαβε και ρυμούλκησε το κόμμα του στα ζεστά νερά της Κεντροδεξιάς, φιλοξενώντας στις κυβερνητικές του τάξεις ακόμα και προβεβλημένα στελέχη του παλαιού ΠΑΣΟΚ. Και το έκανε συνειδητά, συστηματικά, καθημερινά, στοχευμένα, συγκεκριμένα, μέσα από πολιτική πρόταση και όχι μέσα από επικοινωνιακά τερτίπια. Ο Μητσοτάκης αποδέχθηκε ότι θα έχει δεξιότερα της Δεξιάς του κάποιους πολιτικούς σχηματισμούς, και πήγε και συνάντησε τον υγιή δεξιό και κεντρώο χώρο, διώχνοντας ακροδεξιά στελέχη που του χαλούσαν τους σχεδιασμούς και κρατώντας ακραίους δεξιούς που προσαρμόστηκαν στην πολιτική του γραμμή. Για να εφαρμοστεί στην Κύπρο κάτι ανάλογο, ο Συναγερμός θα πρέπει να το πάρει απόφαση ότι θα απευθυνθεί στον κόσμο της μετριοπαθούς Κεντροδεξιάς και θα πρέπει να σταματήσει να επικαλείται συνεχώς τον κομματικό πατριωτισμό και την ενότητα, κάτι που έτσι κι αλλιώς δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Κάτι που θα μπορούσε να το πετύχει η Αννίτα Δημητρίου, η οποία σήμερα απολαμβάνει υψηλή δημοτικότητα, θεωρείται «καθαρή» πολιτικός, δεν κουβαλάει πολιτικά και άλλα βαρίδια, και συνεπώς είναι ευκολότερο να την ακούσουν οι ανέντακτοι κεντρώοι, ένα περίπου 30% στην Κύπρο που δεν έχει κομματική ταύτιση. Και η πικρή αλήθεια είναι πως εάν η σημερινή ηγεσία του ΔΗΣΥ δεν τολμήσει να κάνει τα βήματα που πρέπει, ο Συναγερμός θα αναγκαστεί να τα κάνει με μια νέα ηγεσία, όταν όμως τα ποσοστά του θα έχουν μειωθεί δραματικά.
*Το «Eye of the Tiger» των Survivor, ίσως το πιο αγωνιστικό τραγούδι όλων των εποχών, είναι μουσικό θέμα της ταινίας «Rocky III» του Silvester Stallone.
**Η φράση «Το αβγό του φιδιού» αναφέρεται στον φασισμό και είναι τίτλος μιας λιγότερο γνωστής ταινίας του μεγάλου Σουηδού σκηνοθέτη Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, η οποία ιστορεί τη γέννηση του ναζισμού στη Γερμανία του Μεσοπολέμου.
___________________________________________________________
Βασίλης Πρωτοπαπάς
Η Ακροδεξιά κερδίζει από τη λαϊκή δυσαρέσκεια
Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Βασίλη Πρωτοπαπά, «η προσχώρηση Πελεκάνου στο ΕΛΑΜ εύλογα προκαλεί εντύπωση αλλά δεν πρέπει να εκπλήσσει». Οι απόψεις Πελεκάνου, όπως και αρκετών άλλων επώνυμων στελεχών του ΔΗΣΥ, σε βασικά ζητήματα ταυτίζονται χρόνια τώρα με εκείνες του ΕΛΑΜ, σημειώνει. Ακολουθεί ένα πρώτο σχόλιο του δρος Πρωτοπαπά, που του ζητήθηκε από τον «Π», για την άνοδο της Ακροδεξιάς (και) στην Κύπρο με αφορμή τη μετεγγραφή Πελεκάνου.
«Η Ακροδεξιά καλπάζει πλέον σχεδόν παντού στην Ευρώπη. Ηγέτες και κόμματα με ακροδεξιές καταβολές και αφηγήματα τείνουν να αποτελέσουν πρώτη δύναμη σε εννέα κράτη της ΕΕ (Γαλλία, Αυστρία, Τσεχία, Βέλγιο, Ιταλία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία και Ολλανδία). Σε άλλα εννέα κράτη φλερτάρουν με τη δεύτερη ή την τρίτη θέση (Γερμανία, Βουλγαρία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σουηδία, Φινλανδία, Εσθονία, Λετονία και Ρουμανία). Σε αυτά ας προσθέσουμε και την Κύπρο.
»Η εξήγηση μπορεί να αναζητηθεί σε τρεις βασικούς παράγοντες. Πρώτον, στην αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων εξαιτίας της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης, του πληθωρισμού και του κόστους ζωής. Δεύτερον, στον όξυνση των μεταναστευτικών ροών που προκαλούν, λόγω και της οικονομικής κρίσης, έντονη ανασφάλεια στα χαμηλότερα στρώματα. Τρίτον, στην απαξίωση των παραδοσιακών κομμάτων και των στελεχών τους που θεωρούνται μέρος ενός διεφθαρμένου και διαπλεκόμενου συστήματος που ενεργεί προς όφελος των μεγάλων συμφερόντων και αδιαφορεί για τα λαϊκά στρώματα.
»Τα ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν σημαντικό μέρος της λαϊκής δυσαρέσκειας. Αποκτούν ακροατήριο όχι μόνο στα πιο εθνικιστικά και συντηρητικά στρώματα, αλλά και σε λούμπεν στρώματα που παλαιότερα θα ψήφιζαν κεντροαριστερά κόμματα. Το ΕΛΑΜ αντιγράφει τα πετυχημένα παραδείγματα της Ευρώπης, που έχουν ώς έναν βαθμό αποστασιοποιηθεί από τις βίαιες μεθόδους και έχουν αναδείξει πρόσωπα με ελκυστικά και «κανονικά» επικοινωνιακά χαρακτηριστικά.
»Εικόνες προσώπων, όπως του Πελεκάνου ή του Παύλου Ιωάννου, συμβάλλουν αποφασιστικά στην κανονικοποίηση του ΕΛΑΜ και του επιτρέπουν να φιλοδοξεί για πολύ μεγαλύτερο εκτόπισμα. Μεγαλύτερο εκτόπισμα σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες και ατομικές προοπτικές, κι αυτό θα φέρει κι άλλους «Πελεκάνους».
»Ο ΔΗΣΥ έχει πρόβλημα εδώ και καιρό. Όχι μόνο επειδή υιοθέτησε μέρος της ακροδεξιάς ρητορικής μέσα από την κυβέρνηση Αναστασιάδη. Ούτε επειδή, φανερά ή μη, συναγελάστηκε με το ΕΛΑΜ σε διάφορες συγκυρίες όπως στην εκλογή προέδρου της Βουλής. Έχει πρόβλημα διότι τις αναπόφευκτες απώλειές του από τα δεξιά, δεν μπορεί και μάλλον δεν θέλει να τις υπερκαλύψει με ανοίγματα στον κεντρώο, φιλελεύθερο, προοδευτικό χώρο. Ο ΔΗΣΥ θα έπρεπε εδώ και καιρό να επιχειρήσει αυτό που κάνει με μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Δεν είναι εύκολο. Προϋποθέτει ηγεσία με στρατηγική αντίληψη, ανάστημα, βούληση».
