Με αστήρικτες έως και αστείες δικαιολογίες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και μέλη της κυβέρνησής του επιχειρούν να καλύψουν τις δικές τους ευθύνες για μια ακόμα αποτυχία στην αποπεράτωση ενός σημαντικού έργου υποδομής για την Κύπρο και τους πολίτες της. Όπως προκύπτει από την ίδια την επικαιρότητα το πρότζεκτ του Βασιλικού έχει πεθάνει εδώ και 5 μήνες, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ξεκίνησε ποινική έρευνα, χθες η Κομισιόν ζήτησε επιστροφή της χορηγίας ύψους 68. εκατ. ευρώ που δόθηκε στην Κύπρο για κατασκευή τερματικού αλλά η κυβέρνηση με φθηνές δικαιολογίες, περί άλλα τυρβάζει. Γιατί όλα αυτά;
Σιγή ιχθύος
Τόσο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όσο και ο υπουργός Εμπορίου Παπαναστασίου ενώ ήταν ενήμεροι για την έρευνα, τήρησαν σιγή ιχθύος, ενώ σύμφωνα με εγκυρότατες πληροφορίες του «Πολίτη» από το Λουξεμβούργο, το Προεδρικό προσπάθησε να την καθυστερήσει ή και να τη διακόψει μέσα από διάφορα διαβήματα και κυρίως «κομψές νύξεις» προς την Κομισιόν αλλά και στο γραφείο της Ευρωπαίας Γενικής Εισαγγελέως Laura Codruţa Kövesi. Το ΑΚΕΛ μέσα από χθεσινή του ανακοίνωση έκανε λόγο για «επιχείρηση κουκουλώματος», ενώ ο ΔΗΣΥ μίλησε για «σκοπιμότητες», λόγω κυρίως της καθυστέρησης 4 μηνών στην αποκάλυψη της έρευνας.
Λόγω της αποτυχίας της κυβέρνησης να επιβάλει συσκότιση στο όλο θέμα, ξεκίνησε πλέον από το Προεδρικό ένας κύκλος παραπληροφόρησης με στόχο τη μετάθεση ευθυνών ή έστω «τη δίκαιη απόδοση ευθυνών», όπως μας λέχθηκε, αφού όλα συμφωνήθηκαν επί της προηγούμενης κυβέρνησης Αναστασιάδη.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπερβάλλοντας δήλωσε την Παρασκευή ότι η Κύπρος δεν μπορούσε να ανακοινώσει τίποτε για την έρευνα: «Αν ανακοινώναμε οτιδήποτε πριν από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ενδεχομένως να θεωρείτο παρέμβαση από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας». Πρόκειται για ανυπόστατο επιχείρημα, σύμφωνα με αρμόδια ευρωπαϊκή πηγή: Με βάση τον Κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο και δυνατότητα παρέμβασης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην έρευνα. Πολιτικά ομιλούντες σύμφωνα με έγκυρη ευρωπαϊκή πηγή, αυτή η δήλωση θεωρείται απαράδεκτη: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εισαγάγει τη διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα οπότε δεν έχει κανένα πρόβλημα να ανακοινωθούν δράσεις και αποφάσεις της». Εξάλλου η ουσία δεν έγκειται σε αυτό το σημείο, αλλά στο ότι η διαδικασία με τους Κινέζους είχε τελειώσει και το ήξεραν εδώ και 5 μήνες. Η διαδικασία έχει τελειώσει αφού η ΕΕ ζητά πίσω τα χρήματα που μας έχει δώσει και διεξάγει ποινική έρευνα για να διαφανεί πώς και από ποιους φαγώθηκαν.
Τακτική
Σύμφωνα με πηγή στο Υπουργείο Εμπορίου «οι δικαιολογίες του κ. Πρόεδρου πρέπει να διασυνδεθούν με τη δήλωσή του ότι αν ήταν ο ίδιος δεν θα υπέγραφε τη σύμβαση, για την οποία άφησε να νοηθεί ότι ευθύς εξαρχής ήταν προβληματική λόγω της συγκεκριμένης κινεζικής εταιρείας στην οποία ανατέθηκε, αλλά και άλλων ευρημάτων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας από το 2019». Όπως μας λέχθηκε, όταν η κυβέρνηση διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να σταματήσει η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, έλαβε τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποποιηθεί οποιωνδήποτε ευθυνών. Με συνεχείς διαρροές του Υπουργείου Εμπορίου σε συνδυασμό με την προεδρική δήλωση ότι η κινεζική εταιρεία δεν ήταν η καταλληλότερη να αναλάβει το έργο ξεκίνησε το πολιτικό άδειασμα του τέως Προέδρου Αναστασιάδη, του πρώην υπουργού Εμπορίου Γιώργου Λακκοτρύπη που την επέλεξαν και της ΕΤΥΦΑ που υπέγραψε τη σύμβαση. «Αν δεν υπήρχε πολιτική κάλυψη», σύμφωνα με έγκυρη πηγή «κανένας δεν θα τολμούσε να κατακυρώσει αυτή την προσφορά στους Κινέζους».
Ευαισθησίες
Με αστείες δικαιολογίες και πάντοτε με διάθεση συγκάλυψης, επιχείρησε να εξηγήσει το όλο θέμα και ο υπουργός Εμπορίου Παπαναστασίου: «Δεν είναι γιατί η κυβέρνηση επέλεξε να το κρατήσει κρυφό» είπε, αλλά «είναι διότι υπήρχαν κάποιες ευαισθησίες, λόγω των οποίων η κυβέρνηση δεν μπορούσε να έχει το θέμα σε δημόσιο διάλογο», για να προσθέσει, σχολιάζοντας και τη θέση του ΑΚΕΛ για κουκούλωμα: «δεν μπορεί να υπάρχει κουκούλωμα τη στιγμή που η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν μέρος της διερεύνησης, η οποία γίνεται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία». Στην πραγματικότητα η δήλωση αυτή είναι εντελώς ανακριβής. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι μέρος της διερεύνησης, με βάση τον ευρωπαϊκό κανονισμό που παραθέτουμε πιο κάτω. Οι ευαισθησίες μάλλον ήταν δικές του, αφού ο υπουργός Εμπορίου οφείλει να δώσει εξηγήσεις και για ένα ακόμα θέμα. Επί μήνες μας έλεγε ότι καταβάλλονται προσπάθειες για γεφύρωση των διαφορών με τους Κινέζους, έκανε συσκέψεις επί συσκέψεων, ενώ το θέμα είχε τελειώσει από τον Μάρτιο όταν η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ξεκίνησε ποινική έρευνα για διασπάθιση 100 εκατομμυρίων που δόθηκαν για το έργο στο Βασιλικό από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Γιατί δεν είπε την αλήθεια ο κ. υπουργός; Ποιους η κυβέρνηση ήθελε να καλύψει, θεωρώντας (πολύ πιθανόν) ότι θα εύρισκε τρόπο να σταματήσει η έρευνα; Ευτυχώς για τον Κύπριο φορολογούμενο η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία δεν είναι υπόλογη στην κυπριακή κυβέρνηση.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία άρχισε επισήμως τη λειτουργία με πρώτη Γενική Εισαγγελέα τη Ρουμάνα νομικό Laura Codruţa Kövesi. Στο συμβούλιο της συμμετέχουν οι περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η Κύπρος εκπροσωπείται από την πρώην δικαστίνα Άννη Παναγή η οποία έχει μόνιμη παρουσία στο Λουξεμβούργο. Στην Κύπρο για τις ανάγκες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας έχει αποσπαστεί και εργάζεται στη Νομική Υπηρεσία η Εισαγγελέας Άντρη Κωνσταντίνου. Με βάση τον Κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 του συμβουλίου της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας «η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί να αποφασίσει με βάση το άρθρο 24 παράγραφος 2 να αναλάβει μια υπόθεση στην Κύπρο». Για να το κάνει πρέπει να συντρέχουν δύο βασικοί λόγοι: Η έρευνα να αφορά διασπάθιση ευρωπαϊκών κονδυλίων, η υπόθεση να έχει να κάνει με ΦΠΑ πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό. Σε τέτοια περίπτωση «οι εθνικές αρχές (δηλαδή η κυπριακή Νομική Υπηρεσία) δεν λαμβάνουν καμία απόφαση στο πλαίσιο του εθνικού δικαίου η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να εμποδίσει την άσκηση του δικαιώματος ανάληψης υπόθεσης από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία».
Με λίγα λόγια από τον περασμένο Μάρτιο η Εισαγγελέας Άντρη Κωνσταντίνου χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν, έχει ξεκινήσει ποινική έρευνα για διασπάθιση ευρωπαϊκών κονδυλίων ύψους πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία έχει εισπράξει η Κυπριακή Δημοκρατία ως ευρωπαϊκή χορηγία για την κατασκευή του τερματικού φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Με βάση τον ευρωπαϊκό κανονισμό η έρευνα με εντολές της κ. Κωνσταντίνου διεξάγεται από την κυπριακή Αστυνομία η οποία σε αυτή την περίπτωση είναι υπόλογος στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και όχι στη Νομική Υπηρεσία της Κύπρου. Η διερεύνηση διεξάγεται από ανακριτική ομάδα της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΥΔΟΕ) Αρχηγείου Αστυνομίας, υπό την εποπτεία της EPPO. Αν προκύψουν ευρήματα που παραπέμπουν σε ποινικά αδικήματα τότε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία σε συνεργασία με την οικεία Εισαγγελία της Κύπρου θα οδηγήσει τους υπόπτους ενώπιον κυπριακών δικαστηρίων.
Η έρευνα ξεκίνησε μετά τη δημοσίευση, στις 19 Ιανουαρίου 2024, έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, σχετικά με πιθανές παραβάσεις κατά τη διαδικασία σύναψης σύμβασης και την εκτέλεση της δημόσιας σύμβασης για το έργο. Εκθέσεις στην EPPO απέστειλαν επίσης το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA).
Το Ελεγκτικό και ο Λευτέρης
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (με τον Λευτέρη Χριστοφόρου να απέχει) παράλληλα με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εξέτασε την έκθεση της κυπριακής Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Σύμφωνα με πληροφορίες μας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η προσφορά που προκήρυξε η Κυπριακή Δημοκρατία για το τερματικό ήταν διάτρητη αφού φωτογράφιζε μόνον μια κοινοπραξία, η οποία είχε και ένα επιπλέον πρόβλημα αφού είχε ποινική καταδίκη οπότε έπρεπε να υπάρξει επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού προσφορών. Με βάση τα καταδικαστικά συμπεράσματα του ελεγκτικού συνεδρίου και την έναρξη ποινικής έρευνας από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, χθες με ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεκδικεί την επιστροφή ποσού €68.608.438,46 που αποτελεί την ευρωπαϊκή χορηγία που έχει καταβληθεί μέχρι σήμερα προς την ΕΤΥΦΑ.
Προφάσεις εν αμαρτίαις
Η απόφαση συνιστά ένα ηχηρό χαστούκι για την κυβέρνηση κυρίως στο πρόσωπο του υπουργού Εμπορίου ο οποίος (με άνωθεν εντολές ή όχι) εδώ και 5 μήνες δεν υπήρξε διαφανής, απεναντίας οι δηλώσεις του θα μπορούσαν να θεωρηθούν έως και παραπλανητικές.
Από την άλλη, όπως λέχθηκε στον «Πολίτη» «είναι εν μέρει κατανοητό ότι η κυβέρνηση άσκησε όποια επιρροή είχε, ώστε να μην προχωρήσει ή έστω να μην δημοσιοποιηθεί η έρευνα. Η προσπάθεια αυτή ήταν όμως καταδικασμένη μετά την απόφαση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Κύπρου να καταγγείλει το θέμα σε όλα τα ευρωπαϊκά αρμόδια σώματα». Στη συγκεκριμένη περίπτωση, διατυπώνεται ο (μάλλον έωλος) ισχυρισμός ότι «η Ελεγκτική Υπηρεσία έκανε ζημιά διότι δεν άφησε περιθώριο για έναν συμβιβασμό με τους Κινέζους. Ούτως ή άλλως», μας λέχθηκε, «η ποινική έρευνα από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα γινόταν. Δεν χρειαζόταν λοιπόν τότε τόση δημοσιότητα».
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, αποφάσισε να προχωρήσει σε έρευνα αφού εξέτασε λεπτομερώς τις πληροφορίες που έλαβε. Το γεγονός ότι εξέδωσε την ανακοίνωσή της με αρκετή καθυστέρηση, πολύ πιθανό να οφείλεται στο ότι ήθελε να βοηθήσει την κυπριακή κυβέρνηση να καταλήξει εν πρώτοις σε έναν συμβιβασμό με τους Κινέζους και στη συνέχεια να δει τα ποινικά θέματα που προέκυπταν.
Το έργο
Το έργο στο Βασιλικό αποσκοπεί στη δημιουργία ενός σημείου εισόδου για εισαγωγή φυσικού αερίου στην Κύπρο, επιτρέποντας στη χώρα να συνδεθεί με την ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται στα 542 εκατ. ευρώ, από τα οποία περίπου 101 εκατ. ευρώ χρηματοδοτήθηκαν από το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF). Η κατασκευή του έργου θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2019.
Η EPPO, η ανεξάρτητη Εισαγγελία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι υπεύθυνη για τη διερεύνηση, τη δίωξη και την εκδίκαση εγκλημάτων κατά των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.
ΦΛΑΣΑΚΙ
Ζητά πίσω τα χρήματα η Κομισιόν
«Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας (ΥΕΕΒ) ανακοίνωσε χθες ότι έλαβε επιστολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία καταγράφονται πιθανές παρατυπίες που προέκυψαν κατά την περίοδο αξιολόγησης του διαγωνισμού για την κατασκευή και λειτουργία του Τερματικού Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στο Βασιλικό. Τα ζητήματα αυτά αφορούν τα κριτήρια της αξιολόγησης της κοινοπραξίας China Petroleum Pipeline Engineering Co. Ltd., Metron Energy Applications S.A., Hudong-Zhonghua Shipbuilding (Group) Co. Limited και Wilhelmsen Ship Management Limited.
Στην επιστολή διατυπώνεται ισχυρισμός για δύο ουσιαστικές παραβάσεις. Η πρώτη αφορά τα κριτήρια κατακύρωσης του διαγωνισμού στην εν λόγω κοινοπραξία (Δεκέμβριος 2019) και η δεύτερη αφορά υπογραφή της διμερούς συμφωνίας κατά την έγκριση των επιπρόσθετων €25 εκατομμυρίων (Ιούνιος 2022).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως αποτέλεσμα των πιο πάνω διεκδικεί την επιστροφή ποσού €68.608.438,46, που αποτελεί την ευρωπαϊκή χορηγία που έχει καταβληθεί μέχρι σήμερα προς την ΕΤΥΦΑ, ως το συμβαλλόμενο μέρος στη σύμβαση. Σημειώνεται ότι το έργο με την ονομασία 'Cyprus Gas 2 EU' αποτελεί έργο κοινού ενδιαφέροντος και χρηματοδοτήθηκε με ευρωπαϊκή χορηγία ύψους €101 εκατομμυρίων.
Το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας θα απαντήσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή επί των θέσεων που καταγράφονται στην επιστολή εντός 30 ημερών, όπως προβλέπεται...».
