-large_thumbnail.webp)
Πόσο δίκαιο και δημοκρατικό είναι οι αρχηγοί των κομμάτων να περνούν πρώτοι το κατώφλι της Βουλής και να εκλέγονται βουλευτές χωρίς σταυρούς προτίμησης; Αν αυτή η πεπαλαιωμένη πρόνοια του εκλογικού νόμου δεν υφίστατο, θα ήταν άραγε σήμερα βουλευτές οι πρόεδροι του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ, Νικόλας Παπαδόπουλος και Μαρίνος Σιζόπουλος; Ή ο Πρόεδρος της ΔΗΠΑ Μάριος Καρογιάν; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Αν, όμως, κρίνουμε από τα αποτελέσματα των πρόσφατων δημοσκοπήσεων, κανένας από τους τρεις δεν θα ήταν στη Βουλή, καθώς τα ποσοστά δημοφιλίας τους παραμένουν στον πάτο.
Με βάση τα ισχύοντα, ο αρχηγός του κόμματος δεν χρειάζεται σταυρούς προτίμησης για να εκλεγεί βουλευτής, διότι θεωρείται ότι αυτός λαμβάνει τόσους σταυρούς προτίμησης όσοι είναι και οι ψήφοι που έλαβε το κόμμα του οποίου ηγείται. Είναι γι’ αυτό το λόγο που στα ψηφοδέλτια, δίπλα από το όνομα του αρχηγού του κόμματος, δεν υπάρχει τετραγωνάκι για να ψηφίζονται.
Το Κίνημα Οικολόγων αποτελεί την εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα. Ο πρόεδρος του Κινήματος εκλέγεται βουλευτής με σταυρούς προτίμησης και μέχρι σήμερα, σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις, οι εκάστοτε πρόεδροι έλαβαν τις περισσότερες ψήφους, δικαιολογώντας έτσι και την καρέκλα του προέδρου. Τολμάνε να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Περδίκη και του Θεοπέμπτου οι υπόλοιποι αρχηγοί κομμάτων;
Να σημειωθεί ότι, στις βουλευτικές εκλογές του 2021, για να εκλεγούν βουλευτές χρειάζονταν απαραίτητα σταυρούς προτίμησης και οι επικεφαλής των κομμάτων Αλλαγή Γενιάς, Πνοή Λαού, Αφύπνιση 2020 καθώς και του Κινήματος Ενωμένων Κυπρίων Κυνηγών.
Η δικαστική απόφαση
Τον Ιούλιο του 2022, το Εκλογοδικείο (Ανώτατο Δικαστήριο) αποφάσισε, κατά πλειοψηφία, να απορρίψει την αίτηση πολίτη – ψηφοφόρου με την οποίαν αμφισβητούσε την εκλογή των προέδρων - αρχηγών των κομμάτων στη Βουλή, οι οποίοι, ως επικεφαλής των ψηφοδελτίων έλαβαν βουλευτική έδρα χωρίς σταυρούς προτίμησης. Το δικαστήριο δεν εξέτασε την ουσία της αίτησης και αποφάσισε να την απορρίψει, διότι, ο πολίτης δεν τεκμηρίωσε οποιασδήποτε μορφής συμφέροντος ή επιβλαβή επίδραση στο εκλογικό του δικαίωμα, ούτως ώστε να χρήζει προστασίας και να δικαιολογεί την εξέταση της εκλογικής του αίτησης. Κοντολογίς, εάν στο Εκλογοδικείο προσέφευγε ένας υποψήφιος βουλευτής, τότε το δικαστήριο θα προχωρούσε να εξετάσει τη συνταγματικότητα αυτής της πρόνοιας στην κείμενη νομοθεσία που εκλέγει βουλευτές χωρίς σταυρούς προτίμησης.
Η πρόταση νόμου
Ενώπιον της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής κατατέθηκε πρόταση νόμου απο τον πρόεδρο του Κινήματος Οικολόγων Σταύρο Παπαδούρη και από τους βουλευτές του ΔΗΚΟ, Ζαχαρία Κουλία και Παύλο Μυλωνά, με έναν και μοναδικό στόχο: Οι αρχηγοί των κομμάτων και των συνασπισμών κομμάτων να εκλέγονται βουλευτές με σταυρούς προτίμησης.
Η προτεινόμενη νομοθεσία τιτλοφορείται ως «ο περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων (Τροποποιητικός) (Αρ.2) Νόμος του 2022», με τους τρεις βουλευτές να επιδιώκουν τον τερματισμό της πρακτικής που ακολουθείται μέχρι σήμερα όπου ο αρχηγός του κόμματος κατέρχεται στις βουλευτικές εκλογές ως «επικεφαλής ψηφοδελτίου» με αποτέλεσμα να εκλέγεται χωρίς την ψήφο του λαού.
Η συγκεκριμένη πρόταση νόμου περιλαμβάνεται στο πακέτο των προτάσεων νόμου που εξετάζονται από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικών ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2026. Σε περίπτωση ψήφισή της, η απόφαση θα ληφθεί σε συνεδρίαση της Επιτροπής Εσωτερικών αρχές Μαΐου, οι αρχηγοί των κομμάτων και οι επικεφαλής των συνασπισμών κομμάτων θα αντιμετωπίζονται το ίδιο με τους υποψήφιους βουλευτές: Θα εκλέγονται βουλευτές με σταυρούς προτίμησης. Ως εκ τούτου, οι αρχηγοί των κομμάτων δεν θα εκλέγονται στο αξίωμα του βουλευτή στην περίπτωση που θα λαμβάνουν λιγότερους σταυρούς προτίμησης από άλλους υποψηφίους του ίδιου συνδυασμού στην εκλογική περιφέρεια στην οποία κατέρχονται ως υποψήφιοι.
Kίνδυνος ακύρωσης της εκλογής
O αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, με επιστολή του ημερομηνίας 9/4/2024 προς τον πρόεδρο και τα μέλη της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής αποφεύγει να τοποθετεί ξεκάθαρα υπέρ της πρότασης νόμου, υποδεικνύοντας ότι η ψήφισή της είναι θέμα πρωτίστως πολιτικής φύσεως. Ωστόσο, ο κ. Ιωάννου προειδοποιεί ότι σε περίπτωση που παραμείνει η νομοθεσία ως έχει, υπάρχει το ενδεχόμενο να ακυρωθεί η εκλογή αρχηγού κόμματος στο βουλευτικό αξίωμα εάν προσφύγει στο Εκλογοδικείο υποψήφιος βουλευτής.
Συγκεκριμένα, ο υπουργός Εσωτερικών στην επιστολή του προς τη Βουλή αναφέρει επί λέξει: «Θεωρώ ότι το θέμα είναι πρωτίστως πολιτικής φύσεως. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να προβληματίσει ότι για τη συγκεκριμένη διάταξη του νόμου υποβλήθηκε η εκλογική αίτηση Πανίκος Παναγή ν. Γενικού Εφόρου Εκλογής που αφορούσε τις βουλευτικές εκλογές του 2021. Η αίτηση απορρίφθηκε από το Εκλογοδικείο για τυπικούς λόγους, καθώς το δικαστήριο έκρινε ότι δεν υφίστατο έννομο συμφέρον από τη στιγμή που ο αιτητής δεν ήταν υποψήφιος. Το υπουργείο ζήτησε την άποψη του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και συγκεκριμένα, κατά πόσο σε αντίστοιχες περιπτώσεις στο μέλλον, αν ο αιτητής έχει έννομο συμφέρον, μπορεί να προκύψει πρόβλημα με την εκλογή. Σύμφωνα με τη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, υπάρχει κίνδυνος ακύρωσης της εκλογής, όμως, το αποτέλεσμα δεν μπορεί να προκαθοριστεί καθώς εξαρτάται από το δικαστήριο που θα εξετάσει την υπόθεση».
Εκλογές: Τέλος τα κόλπα με τις διευθύνσεις κατοικιών
Παραμονές κάθε εκλογικής αναμέτρησης, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών κατακλύζονται με αιτήματα πολιτών που επιθυμούν να αλλάξουν τον τόπο διαμονής τους. Όπως αποδείχθηκε, στις πλείστες περιπτώσεις τα κίνητρα των πολιτών - ψηφοφόρων δεν είναι τόσο αθώα. Αντίθετα, εξυπηρετούν εκλογικές και κομματικές σκοπιμότητες. Το ζήσαμε ιδιαίτερα έντονα στις εκλογές του περ. Ιουνίου όπου υποβλήθηκαν εκατοντάδες ενστάσεις για αιτήματα που εγκρίθηκαν για αλλαγές διευθύνσεων κατοικιών, αλλάζοντας έτσι και τον τόπο που ψηφίζουν.
Η πρόταση νόμου του βουλευτή του ΔΗΚΟ, Πανίκου Λεωνίδου, που βρίσκεται ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών, στοχεύει ακριβώς στην αντιμετώπιση των εκλογικών και κομματικών σκοπιμοτήτων που παρατηρούνται παραμονές εκλογών. Η επίμαχη πρόταση νόμου τιτλοφορείται ως «ο περί Αρχείου Πληθυσμού (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2021» και παρέχει στους εκλογείς το δικαίωμα της υποβολής ιεραρχικής προσφυγής στον υπουργό Εσωτερικών εναντίον απόφασης του οικείου επάρχου να προβεί σε διόρθωση του εκλογικού καταλόγου λόγω αλλαγής διεύθυνσης κατοικίας. Η πρόταση νόμου προβλέπει, επίσης, ότι για τις διορθώσεις του εκλογικού καταλόγου λόγω αλλαγής διευθύνσεων να ενημερώνεται ανά εξάμηνο η Βουλή.
Οι επιφυλάξεις του ΥΠΕΣ
Για την πρόταση νόμου του Πανίκου Λεωνίδου, ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, υποδεικνύει στην επιστολή του προς τη Βουλή τα ακόλουθα:
1 Η διαδικασία της ιεραρχικής προσφυγής μπορεί να ανατρέψει τα χρονοδιαγράμματα οριστικοποίησης του εκλογικού καταλόγου, της υποβολής υποψηφιοτήτων, της κατανομής των εκλογέων στα εκλογικά κέντρα και της ενημέρωσής τους για το κέντρο στο οποίο ψηφίζουν και γενικότερα, της διεξαγωγής των εκάστοτε εκλογών καθώς δεν υφίσταται ο διαθέσιμος χρόνος. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση μη ψήφισης της πρότασης νόμου σε νόμο, οι εκλογείς διατηρούν τη δικαίωμα της προσφυγής στο Διοικητικό Δικαστήριο δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 146 του Συντάγματος.
2 Με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης μεταφοράς εκλογικών δικαιωμάτων με τη δήλωση ψευδών διευθύνσεων, το οποίο παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό πριν τις εκλογές ανάδειξης Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σύμφωνα με το κυβερνητικό νομοσχέδιο που ρυθμίζει το θέμα της αυτόματης εγγραφής στον μόνιμο εκλογικό κατάλογο, η διαδικασία για διόρθωση του εκλογικού καταλόγου λόγω αλλαγής της διεύθυνσης της κατοικίας εκλογέα δεν θα εφαρμόζεται για περίοδο ενός χρόνου πριν τη διενέργεια των γενικών εκλογών ανάδειξης Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με εξαίρεση τις περιπτώσεις νέων εγγραφών.
3 Σε σχέση με την πρόνοια που αφορά την ενημέρωση της Βουλής για τις διορθώσεις του εκλογικού καταλόγου λόγω αλλαγής της διεύθυνσης της κατοικίας εκλογέα ανά εξάμηνο, θα πρέπει να διευκρινιστεί κατά πόσο αυτή αφορά γενικά αριθμητικά στοιχεία ή ονομαστικά. Αν ισχύει το δεύτερο, ενδεχομένως να προκύπτει ζήτημα προσωπικών δεδομένων και θα πρέπει να ζητηθούν οι απόψεις της επιτρόπου Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
