Του Θανάση Αθανασίου
Σε ανοιχτή κυβερνητική διχογνωμία εξελίσσεται η διαχείριση του κόστους της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας, με το Υπουργείο Οικονομικών να εμμένει, σύμφωνα με πληροφορίες, σε σκληρό «όχι» και το Υπουργείο Ενέργειας να τοποθετείται θετικά, αλλά με την προϋπόθεση ύπαρξης ασφαλιστικών δικλείδων. Σύμφωνα με αρμόδια κυβερνητική πηγή, η άρνηση του ΥΠΟΙΚ, το οποίο θα κληθεί να εκταμιεύσει το χρήμα για να καλύψει το κόστος, δημιουργεί ήδη πολιτικά και τεχνικά αδιέξοδα. Ουσιαστικά, το ζήτημα αφορά την κάλυψη των εκατομμυρίων ευρώ που ζητά ο ΑΔΜΗΕ για την περίοδο κατασκευής του έργου.
Το θέμα τέθηκε εκ νέου την Τρίτη στο πλαίσιο τηλεδιάσκεψης με αντικείμενο την πορεία του έργου. Ο φορέας υλοποίησης, ΑΔΜΗΕ, κάλεσε τις δύο ρυθμιστικές αρχές Κύπρου και Ελλάδας, ΡΑΕΚ και ΡΑΥ αντίστοιχα, να εκδώσουν ρυθμιστική απόφαση που θα διασφαλίζει ότι θα του αποδοθούν, στη βάση τεκμηρίωσης, όσα έξοδα προκύπτουν ενόσω το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ΑΔΜΗΕ πρότεινε επιμερισμό του κόστους σε αναλογία 67% για τον Κύπριο καταναλωτή και 33% για τον Έλληνα.
Η ρυθμιστική αρχή της Ελλάδας, η ΡΑΥ έχει ήδη εγκρίνει την απόδοση του 33% των εξόδων που της υπέβαλε ο ΑΔΜΗΕ, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για τον εθνικό διαχειριστή του ελληνικού ηλεκτρικού δικτύου, τον οποίο δεν θα ήθελε να βάλει σε περιπέτειες, αλλά αντιθέτως επιδιώκει την αποφυγή οποιασδήποτε οικονομικής επιβάρυνσής του. Αντίθετα, η ΡΑΕΚ εμφανίζεται επιφυλακτική και δηλώνει ότι δεν έχει στα χέρια της ώριμη τεκμηρίωση για να προχωρήσει, ζητώντας πρόσθετα στοιχεία και ασφαλιστικές δικλείδες, τις οποίες, σύμφωνα με αρμόδια πηγή, δεν διεκδίκησε η ΡΑΥ.
Το διακρατικό πλαίσιο
Το υφιστάμενο διακρατικό πολιτικό πλαίσιο κατανόησης μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, που συμφωνήθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο, προβλέπει ότι η ΡΑΕΚ θα υπολογίσει την έκδοση της διατίμησης για το 2025, με τρόπο ώστε να τίθεται ανώτατο όριο 25 εκατ. ευρώ ετησίως, για πέντε χρόνια. Η επιβάρυνση αυτή δεν θα μετακυλιστεί στον Κύπριο καταναλωτή, όπως έχει δεσμευτεί η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά θα καλυφθεί με κρατική ενίσχυση.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΡΑΕΚ και ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου υπέβαλαν στο Υπουργείο Οικονομικών τον Μηχανισμό που αφορά τον τρόπο υπολογισμού της διατίμησης, προκειμένου να εγκριθεί η σχετική ρύθμιση. Η έγκριση αυτή, ωστόσο, συνεπάγεται εκταμίευση κονδυλίων και κρατική επιχορήγηση, κάτι στο οποίο το ΥΠΟΙΚ αντιτίθεται. Η θέση του ΥΠΟΙΚ, είναι σαφής: σκληρό «όχι» σε οποιαδήποτε μορφή κρατικής επιδότησης του έργου μέσω επιβάρυνσης του προϋπολογισμού.
Από την άλλη πλευρά, το Υπουργείο Ενέργειας αντιμετωπίζει το έργο ως ενεργειακή υποδομή στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο και εισηγείται να προχωρήσει, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης ελέγχων και εγγυήσεων. Σύμφωνα με αρμόδια πηγή, μια τόσο απόλυτη στάση όπως αυτή του ΥΠΟΙΚ «κάποια στιγμή θα δημιουργήσει προβλήματα».
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο
Παρότι το τεχνικό και ρυθμιστικό σκέλος του έργου κυριαρχεί στις συζητήσεις, ωστόσο στο παρασκήνιο παραμένει ο «ελέφαντας στο δωμάτιο», που δεν είναι άλλος από την Τουρκία η οποία αντιτίθεται στην υλοποίηση της διασύνδεσης, την οποία θεωρεί σαν πολιτική πράξη αμφισβήτησης των γεωστρατηγικών της αξιώσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η τουρκική πλευρά έχει διαμηνύσει επανειλημμένα, σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς κύκλους, την ένστασή της απέναντι σε οποιαδήποτε ενεργειακή σύνδεση της Κυπριακής Δημοκρατίας που δεν περιλαμβάνει το ψευδοκράτος. Η συγκεκριμένη στάση δημιουργεί εύθραυστο γεωπολιτικό περιβάλλον για το έργο, με τη Λευκωσία να αποφεύγει δημόσιες αναφορές, εναποθέτοντας τη διαχείριση του ζητήματος στην ελληνική διπλωματία, η οποία έχει κινηθεί παρασκηνιακά τόσο προς την ΕΕ όσο και προς τρίτους εμπλεκόμενους.
Την ίδια ώρα, η ΡΑΕΚ αποφεύγει να σχολιάσει τις γεωπολιτικές παραμέτρους, όπως η αντίδραση της Τουρκίας στο έργο, καθώς πρόκειται για ζήτημα που απασχολεί την Πολιτεία και τη διπλωματία. Από την πλευρά της, διπλωματική πηγή είπε στον «Π» ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρεται να έχει τηρήσει σιγή ιχθύος επί του ζητήματος για πολλούς μήνες, ενώ η ελληνική διπλωματία έχει αναλάβει τη διαχείριση της τουρκικής στάσης.
Τα δεδομένα
Προς το παρόν, η διαδικασία παραμένει μετέωρη καθώς, με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η ΡΑΥ έχει ήδη αποφασίσει, ο ΑΔΜΗΕ ζητά απόδοση εξόδων, η ΡΑΕΚ ζητά περισσότερα δεδομένα/τεκμήρια, το ΥΠΟΙΚ απορρίπτει την κρατική ενίσχυση και το Υπουργείο Ενέργειας επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ πολιτικής στήριξης και θεσμικής ασφάλειας. Το έργο τεχνικά προχωρεί, αλλά πολιτικά και ρυθμιστικά βρίσκεται σε αδιέξοδο – εγκλωβισμένο ανάμεσα σε αντικρουόμενες στρατηγικές, εθνικές ανησυχίες και ευρωπαϊκή σιωπή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τρέχουσα διαδικασία που αφορά τη διατίμηση και την κάλυψη εξόδων από τον ΑΔΜΗΕ είναι ανεξάρτητη από το θέμα της συμμετοχής της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου. Η συμμετοχή θα εξεταστεί σε μεταγενέστερο στάδιο, εφόσον αντιμετωπιστούν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι που απορρέουν από την αντίδραση της Άγκυρας, είπε στον «Π» αρμόδια πηγή.
Follow me on X: @AthanasiouTh
