Δύο εβδομάδες και κάτι μετά τη δημοσιοποίηση της καταδικαστικής για την Κυπριακή Δημοκρατία απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο απόηχος και οι αντιδράσεις δεν έχουν ακόμη καταλαγιάσει. Έγιναν μάλιστα εντονότερες μετά τη δημοσιογραφική διάσκεψη του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη, τις γενικότερες τοποθετήσεις του και κυρίως από την αναφορά του ότι το αίτημα για παραίτησή του αποτελεί «άμεση απειλή για τη Δικαιοσύνη».
Ένα εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο ένα τόσο σοβαρό θέμα μπορεί να θεωρηθεί αμιγώς θεσμικό, πολιτικό ή και νομικό. Το ένα. βεβαίως, δεν αναιρεί το άλλο. Ειδικότερα από τη στιγμή που μιλάμε για πολιτικό διορισμό, σε μια θεσμική θέση -το 2ο τη τάξει αξίωμα της Νομικής Υπηρεσίας- με σαφώς πολιτικές διαστάσεις μετά τις ευθύνες που επιρρίπτονται στον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα από το ΕΔΔΑ για την απόφασή του να αναστείλει ποινική δίωξη πολιτικού προσώπου σε υπόθεση βιασμού.
Με δεδηλωμένη την πρόθεση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα να μην παραιτηθεί, το ερώτημα που αβίαστα προκύπτει είναι κατά πόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έπρεπε να σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας απόφασης και να καταχωρίσει αίτηση στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο για παύση του Βοηθού Εισαγγελέα. Σ’ αυτό το ερώτημα είναι αρχίζει η προσμέτρηση όλων των παραμέτρων που σχετίζονται με θεσμικά, πολιτικά και νομικά κριτήρια. Σε μια τέτοια απόφαση, ωστόσο, τα μοναδικά κριτήρια που έχουν βαρύτητα είναι τα κατ’ εξοχήν νομικά κριτήρια. Καθότι η διαδικασία είναι αποκλειστικά δικαστική στη βάση προνοιών του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μακριά δηλαδή από την κοινωνική και λαϊκή βούληση. Πρέπει επίσης να διαχωριστεί και να καταστεί σαφές πως άλλο είναι η απόφαση οποιουδήποτε αξιωματούχου για παραίτηση λόγω ανάληψης ευθύνης και ευθιξίας και εντελώς διαφορετικό μια δικαστική διαδικασία για απόλυσή του.
Σε ό,τι αφορά την προκειμένη περίπτωση, σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας αίτημα για παύση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα θα μπορούσε να καταχωρίσει στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο είτε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είτε ο Γενικός Εισαγγελέας. Από τη στιγμή που ο Γενικός Εισαγγελέας δεν εξέφρασε τέτοια πρόθεση και δήλωσε στήριξη στο έργο που επιτελεί ο Σάββας Αγγελίδης, ο μόνος που θα μπορούσε να προχωρήσει με τέτοια αίτηση ήταν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.
Υπήρχε όμως η νομική βάση για ένα τέτοιο εγχείρημα; Οι Χρίστος Πουργουρίδης και Άριστος Δαμιανού, δύο πρόσωπα τα οποία εντάσσονται στην κατηγορία νομικοί-πολιτικοί, μιλώντας στον «Π», εκφράζουν την άποψη ότι η απόφαση του ΕΔΔΑ και οι αναφορές για τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα θεμέλια για να αρχίσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μια τέτοια διαδικασία.
«Δεν συνιστούν ανάρμοστη συμπεριφορά»
Όπως ανέφερε ο Χρίστος Πουργουρίδης, «η παύση του Γενικού Εισαγγελέα και του Β. Γενικού Εισαγγελέα μπορεί να γίνει αν έχουν επιδείξει ανάρμοστη συμπεριφορά». Υποστήριξε επίσης πως «τα όσα αναφέρονται στην απόφαση του ΕΔΔΑ αναφορικά με τις ενέργειες του κ. Αγγελίδη δεν συνιστούν ανάρμοστη συμπεριφορά. Έκρινε στη βάση του μαρτυρικού υλικού που είχε ενώπιόν του ότι η υπόθεση ήταν αδύνατη και ως αποτέλεσμα τούτου οι πιθανότητες επιτυχίας ήσαν μικρές και έτσι έδωσε οδηγίες να μην καταχωρισθεί δίωξη στο δικαστήριο. Η κρίση του αυτή θεωρήθηκε από το ΕΔΔΑ λανθασμένη. Πού είναι η ανάρμοστη συμπεριφορά;»
Εξέφρασε επίσης την άποψη ότι «τα «λαϊκά» δικαστήρια είναι που αποφάσισαν ότι ο κ. Αγγελίδης πήρε την απόφαση να μην προχωρήσει η δίωξη του καταγγελθέντος επειδή ήταν συναγερμικός. Αυτά δεν είναι στοιχεία που θα μπορούσε να τα επικαλεσθεί ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και να υποβάλει αίτηση στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο. Επομένως, ορθή η απόφαση του Προέδρου. Μια τέτοια αίτηση στο δικαστήριο θα απερρίπτετο μετ’ «επαίνων» ως παντελώς αβάσιμη».
«Λανθασμένη, όχι διεφθαρμένη»
Ο κ. Πουργουρίδης ανέφερε επίσης ότι οι αναφορές στην απόφαση του ΕΔΔΑ για τον Β. Γενικό Εισαγγελέα έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα και ο κόσμος απαιτεί την παραίτησή του γιατί θεωρεί την απόφαση να μην οδηγηθεί ο καταγγελλόμενος στο δικαστήριο ως προϊόν διαφθοράς. Δεν αποδίδει το ΕΔΔΑ στον κ. Αγγελίδη συμπεριφορά που θα έπρεπε να τον οδηγήσει σε παραίτηση. Η κρίση του ήταν λανθασμένη αλλά όχι διεφθαρμένη. Λανθασμένες αποφάσεις δικαστηρίων εξετάζονται καθημερινά από το ΕΔΔΑ. Θα πρέπει να υποβάλλουν παραίτηση οι δικαστές που λαμβάνουν αυτές τις αποφάσεις; Το ίδιο γίνεται και με τα δικά μας δικαστήρια. Το Εφετείο, όχι σπάνια, ανατρέπει αποφάσεις πρωτόδικων δικαστηρίων. Και κάποτε για σοβαρά λάθη. Θα πρέπει οι δικαστές αυτοί να παραιτούνται;», είπε ο κ. Πουργουρίδης.
«Ελέγχεται για την κρίση του»
«Δεν θεωρώ ότι έχουμε ενώπιόν μας δεδομένα που να τεκμηριώνουν την ενεργοποίηση διαδικασίας για απόλυση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα. Είναι η θέση μου ότι ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας ελέγχεται για τον τρόπο με τον οποίον άσκησε την κρίση του. Ειδικότερα η επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος για την αναστολή ποινικής δίωξης (nolle prosequi) κατηγορούμενου για βιασμό ενώπιον Κακουργιοδικείου είναι άκρως προβληματική», ανέφερε μιλώντας στον «Π» ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού.
Σύμφωνα με τον κ. Δαμιανού, η απόφαση του ΕΔΔΑ συνιστά κόλαφο για την Κυπριακή Δημοκρατία, η δε επίκριση προς τον κ. Αγγελίδη είναι συντριπτική. Μεταξύ άλλων το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αναφέρει: «Το Συμπέρασμα του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα φαίνεται επιλεκτικό, με διάθεση επίρριψης ευθυνών στο θύμα. Εξέθεσε την αιτήτρια σε εκ δευτέρου θυματοποίηση μέσω της υποβολής ενοχικών, ηθικολογικών και σεξιστικών στερεοτύπων. […] Επομένως, η απόφαση του ΒΓΕ να διακόψει την ποινική δίωξη δεν πείθει. […] Στην αξιολόγηση της παρούσας υπόθεσης, ο ΒΓΕ μεταφέρει προκαταλήψεις και σεξιστικά στερεότυπα, τα οποία οδηγούν στη μείωση της αυτοπεποίθησης των γυναικών, ως θυμάτων έμφυλης βίας. […] Οι λόγοι της απόφασης του ΒΓΕ διαπνέονταν από διάκριση στη βάση του φύλου».
«Όφειλε να παραιτηθεί»
Ο κ. Δαμιανού υποστήριξε πως «είναι τέτοια η θεσμική έκθεση του κ. Αγγελίδη που, έχοντας ο ίδιος αναλάβει κιόλας την ευθύνη, όφειλε να παραιτηθεί. Διότι είναι θεσμικά ανεπανόρθωτα εκτεθειμένος. Είναι εδώ που καταγράφεται και η σκοπιμότητα του κ. Χριστοδουλίδη. Κρυβόμενος πίσω από έωλα επιχειρήματα, αρνείται να τοποθετηθεί σε ένα απλό ερώτημα, το οποίο προκύπτει εκ των πραγμάτων: Δεδομένης της ντροπιαστικής απόφασης του ΕΔΔΑ, γύρω από υπόθεση βιασμού, εξακολουθεί να εμπιστεύεται τον κ. Αγγελίδη ως νομικό του σύμβουλο; Απ΄ εκεί και πέρα, τα όσα λέχθηκαν περί ενορχηστρωμένης επίθεσης και περί απειλής στη Δικαιοσύνη εκφεύγουν και το λόγου και της αποστολής του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα και φαντάζουν περισσότερο ως πολιτικές τοποθετήσεις. Οι οποίες -φυσιολογικά- πυροδότησαν περαιτέρω τη δικαιολογημένη αγανάκτηση των πολιτών. Οι δε εκ των υστέρων επινοήσεις πάντα είναι βλαπτικές και εκθέτουν όσους τις υιοθετούν».
Αποστάσεις
Κάτι που αποτελεί αντικείμενο συζήτησης, κυρίως σε πολιτικούς κύκλους, είναι το γεγονός ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης, στη 2η μεγάλη θεσμική κρίση που ξεσπά επί διακυβέρνησής του, επιλέγει συνειδητά να κρατήσει αποστάσεις υπό το πρόσχημα της διάκρισης των εξουσιών. Το ίδιο έπραξε με τη διαδικασία παύσης -απόλυσης του πρώην Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη, το ίδιο πράττει και τώρα με την περίπτωση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη, με τον οποίον ο Νίκος Χριστοδουλίδης συνυπήρξε για 27 μήνες στο κυβερνητικό σχήμα του Νίκου Αναστασιάδη.
Στην περίπτωση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επέλεξε να «κρυφτεί» πίσω από την πρωτοβουλία των προϊσταμένων της Νομικής Υπηρεσίας για την αίτηση παύσης. Για την απόφαση του ΕΔΔΑ απέφυγε να σχολιάσει οτιδήποτε για την ουσία της υπόθεσης, αρκούμενος σε μια τοποθέτηση ότι οι υποδείξεις τέτοιων αποφάσεων πρέπει να εφαρμόζονται από την Εκτελεστική Εξουσία.
