Οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν σήμερα το απόγευμα για πρώτη φορά στην παρουσία της ειδικής απεσταλμένης του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, αμέσως μετά από κοινή επίσκεψη που θα πραγματοποιήσουν νωρίτερα στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο της Επιτροπής Αγνοουμένων.
Όσον αφορά την τριμερή συνάντηση, τρία κύρια ζητήματα βρίσκονται στην ατζέντα: η επανάληψη των συνομιλιών, τα ΜΟΕ που συζητήθηκαν κατά τις προηγούμενες 5+1 συναντήσεις με τις εγγυήτριες δυνάμεις στη Νέα Υόρκη και τη Γενεύη, και τα δικά τους αντίστοιχα ΜΟΕ που έχουν τεθεί ξεχωριστά.
Σήμερα θα είναι η δεύτερη συνάντησή τους, μετά την πρώτη στη Λευκωσία στις 20 Νοεμβρίου, κατά την οποία η κ. Ολγκίν μίλησε μαζί με τους δύο ηγέτες μέσω τηλεδιάσκεψης.
Η πρώτη συνάντηση, σύμφωνα με αναφορές, πραγματοποιήθηκε σε θετικό κλίμα, με τους δύο ηγέτες να δίνουν εντολή στους διαπραγματευτές τους να συναντώνται σε τακτά διαστήματα προκειμένου να προετοιμάσουν την άφιξη της απεσταλμένης του ΟΗΕ στο νησί και μια πιθανή διευρυμένη συνάντηση «5+1».
Από τότε, οι διαπραγματευτές έχουν συναντηθεί επίσημα μόνο δύο φορές, στις 28 Νοεμβρίου και χθες. Σύμφωνα με πηγές, οι διαπραγματευτές συζήτησαν την πορεία προς την προσπάθεια επίτευξης προόδου που θα οδηγούσε στην επανάληψη των συνομιλιών, καθώς και τον τρόπο εφαρμογής των ΜΟΕ που συμφωνήθηκαν στη Γενεύη και τη Νέα Υόρκη, καθώς και άλλες πρωτοβουλίες που έχει προτείνει κάθε πλευρά για τη βελτίωση του κλίματος μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Οι συζητήσεις μεταξύ των διαπραγματευτών δεν μεγάλωσαν το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών, ούτε όμως και το μείωσαν. Η πρόοδος είναι τεχνικά εφικτή και στα τρία ζητήματα, αλλά απομένει να φανεί αν οι ηγέτες θα επιδείξουν πολιτική βούληση και θα προωθήσουν την ατζέντα κατά τη συνάντησή τους πρόσωπο με πρόσωπο και παρουσία της απεσταλμένης του ΟΗΕ.
Οι θέσεις
Μετά την πρώτη τους συνάντηση, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης επανέλαβε την επιθυμία του να επαναληφθούν οι συνομιλίες από το σημείο όπου διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά. Η συνεπής θέση του Τουρκοκύπριου ηγέτη Τουφάν Έρχιουρμαν είναι η ανάγκη υιοθέτησης τεσσάρων προτάσεων για τη μεθοδολογία μιας μελλοντικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης. Αυτές είναι: η αποδοχή της πολιτικής ισότητας από την αρχή, ο καθορισμός χρονοδιαγράμματος για τις συνομιλίες, η επιβεβαίωση των προηγούμενων συγκλίσεων, και η διασφάλιση ότι δεν θα υπάρξει επιστροφή στο στάτους κβο σε περίπτωση αποτυχίας των συνομιλιών, εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρηθεί υπεύθυνη.
Αναλυτές με γνώση των συνομιλιών του Κυπριακού υποστηρίζουν ότι οι τρεις πρώτες προτάσεις είναι σχετικά απλές, ενώ η τελευταία είναι πιο δύσκολη, αν και όχι αδύνατη. Ίσως όμως και αυτό να θεωρείται μια αισιόδοξη άποψη.
Σχετικά με τη σύγκληση μιας νέας 5+1 συνάντησης με τις εγγυήτριες δυνάμεις υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δηλώνει ότι είναι έτοιμος να προχωρήσει πριν το τέλος του έτους. Ο Τ/Κ ηγέτης υποστηρίζει ότι μαζί με τον συνομιλητή του πρέπει να προετοιμάσουν το έδαφος για συμφωνία σχετικά με τα ΜΟΕ που παρουσιάστηκαν στις προηγούμενες διευρυμένες συναντήσεις πριν καλέσουν νέα συνάντηση. Αναφέρθηκε δε συγκεκριμένα σε ζητήματα όπως τα νέα σημεία διέλευσης στη Μία Μηλιά, Λουρουτζίνα και Πυρόι. καθώς και το δικοινοτικό έργο εγκατάστασης ηλιακών πάνελ στη νεκρή ζώνη με στήριξη της ΕΕ.
Σχετικά με μονομερείς πρωτοβουλίες, και οι δύο πλευρές έχουν προτείνει ένα σύνολο ΜΟΕ για να εφαρμόσουν στην προσπάθεια βελτίωσης του κλίματος στο νησί. Δεν είναι σαφές ποιες πρωτοβουλίες προτεραιοποιεί η ελληνοκυπριακή πλευρά προς το παρόν, ενώ από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων, ο κ. Έρχιουρμαν ανακοίνωσε ένα πακέτο 10 σημείων αμέσως μετά την πρώτη του συνάντηση με τον Χριστοδουλίδη, περιλαμβάνοντας ζητήματα σχετικά με τους μικτούς γάμους και τη μείωση της σοβαρής συμφόρησης στο πέρασμα Αγίου Δομετίου.
Προοπτικές
Είναι στους δύο αυτούς τομείς – ΜΟΕ που θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για μια νέα 5+1 και άλλες δικοινοτικές πρωτοβουλίες – όπου οι δύο ηγέτες ενδέχεται να σημειώσουν πρόοδο στην τρέχουσα περίοδο. Η εικόνα θα είναι πιο ξεκάθαρη μετά τη σημερινή συνάντηση, αλλά όσον αφορά τη σύγκληση της 5+1, καθοριστικές θα είναι και οι επισκέψεις της Ολγκίν σε Αθήνα και Άγκυρα μετά τη Λευκωσία.
Για την επανάληψη των συνομιλιών, ο πήχης είναι ψηλότερα και απομένει ακόμη κάποια απόσταση. Χριστοδουλίδης και Έρχιουρμαν πρέπει να συμφωνήσουν στη μεθοδολογία και τη βάση των συνομιλιών, ενώ η Άγκυρα, η οποία εξακολουθεί να μιλά για ισότητα κυριαρχίας και δύο κυρίαρχα κράτη, πρέπει να πειστεί να ξεκινήσει μια νέα διαδικασία διαπραγμάτευσης.
Η ΕΕ είναι εδώ για να ακούσει
Ο ειδικός απεσταλμένος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο, Γιοχάνες Χαν, βρίσκεται επίσης στη Λευκωσία και σήμερα το πρωί θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Η συνάντησή του με τον κ. Έρχιουρμαν, η πρώτη δηλαδή επαφή του με την τουρκοκυπριακή ηγεσία, έχει προγραμματιστεί για αύριο Παρασκευή.
Ο κ. Χαν βρίσκεται εδώ σε διερευνητική αποστολή για να ακούσει. Όπως αναμένεται, θα συναντηθεί με την κ. Ολγκίν για να συζητήσουν τη διαδικασία αλλά και το πώς μπορεί να συνεργαστούν στο μέλλον. Θα συναντηθεί επίσης με τους δύο διαπραγματευτές, τον υπουργό Εξωτερικών Κωνσταντίνο Κόμβο, την πρόεδρο της Βουλής και ηγέτη του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου, τον ηγέτη του ΑΚΕΛ, Στέφανο Στεφάνου, και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.
Εθνικό Συμβούλιο αύριο
Σε δηλώσεις του την Τετάρτη, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, σημείωσε ότι η παρουσία του Χαν μπορεί να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά. Η εμπλοκή της ΕΕ στις προσπάθειες για επανάληψη των συνομιλιών ήταν στόχος του Προέδρου Χριστοδουλίδη από την αρχή, υπενθύμισε.
Σχετικά με τη σημερινή συνάντηση, ο εκπρόσωπος δήλωσε ότι ο μοναδικός στόχος του Χριστοδουλίδη είναι η συνάντηση να αποτελέσει «αποφασιστικό βήμα προς την επανάληψη των διαπραγματεύσεων από το σημείο στο οποίο διακόπηκαν», πάντα στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ και των αρχών, αξιών και νόμων της ΕΕ. Ερωτηθείς για τις προτάσεις μεθοδολογίας του Τουφάν Έρχιουρμαν, είπε: «Δεν μπορεί να υπάρξουν προϋποθέσεις για την επανάληψη των συνομιλιών στο συμφωνημένο πλαίσιο».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σημείωσε επίσης ότι ο Πρόεδρος θα συγκαλέσει αύριο το Εθνικό Συμβούλιο για να ενημερώσει την πολιτική ηγεσία για τα αποτελέσματα των τελευταίων επαφών του.
Βλέπει εμπόδια ο Έρχιουρμαν
Μιλώντας σε Τούρκους δημοσιογράφους την Τετάρτη, ο Τ/Κ ηγέτης εμφανίστηκε συγκρατημένος αν μπορεί να ανοίξει ένα νέο παράθυρο για το Κυπριακό. Όπως δήλωσε, τα ΜΟΕ θα συζητηθούν στη σημερινή συνάντηση, αλλά επανέλαβε ότι δεν πρέπει να συγκληθεί μία νέα 5+1 συνάντηση προτού η προετοιμασία δείξει ότι υπάρχει έδαφος για πρόοδο.
Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης υποστήριξε επίσης ότι η εξάμηνη Προεδρία της Κύπρου στην ΕΕ και οι βουλευτικές εκλογές τον Μάιο θα κάνουν δύσκολη την εκκίνηση μιας ουσιαστικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης στο πρώτο εξάμηνο του 2026.
Ερωτηθείς για δημοσιεύματα των ελληνοκυπριακών ΜΜΕ, σύμφωνα με τα οποία ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να ενδιαφερθεί για το Κυπριακό, ο Τ/Κ ηγέτης τα χαρακτήρισε «φήμες» και «ανεπεξεργάστα σενάρια».
Αγνοούμενοι
Σχετικά με την επίσκεψη των δύο ηγετών στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο της CMP, ο κ. Λετυμπιώτης δήλωσε ότι αυτή στέλνει «ισχυρό συμβολικό μήνυμα και υπενθυμίζει την κοινή μας ευθύνη και το κοινό μας χρέος απέναντι σε όλες τις οικογένειες που ζητούν δικαιοσύνη, και στέλνει μήνυμα αποφασιστικότητας ότι η αναζήτηση της αλήθειας, η αναζήτηση της μοίρας των αγνοουμένων μας παραμένει αμείωτη και συνεχιζόμενη».
