Η χλωρίδα της Κύπρου μέχρι σήμερα περιλαμβάνει περίπου 1.920 διαφορετικά είδη φυτών και στον αριθμό αυτό συγκαταλέγονται όλα τα ιθαγενή και επιγενή φυτά της Κύπρου, χωρίς τα καλλιεργούμενα φυτά. Ένα πολύ ξεχωριστό κομμάτι αυτών των φυτών αποτελούν οι πανέμορφες ορχιδέες της Κύπρου.
Οι ορχιδέες ανήκουν στην οικογένεια των ορχιδοειδών (Orchidaceae) και αποτελούν τη μεγαλύτερη οικογένεια των ανθοφόρων φυτών. Ανά τον πλανήτη συναντούμε πέραν των 28.000 διαφορετικών ειδών ορχιδεών σε περίπου 800 γένη. Τις συναντούμε σε ολόκληρο τον πλανήτη, εκτός από ερήμους και πολύ παγωμένες περιοχές. Οι ορχιδέες είναι φυτά ιδιαίτερα, όμορφα και ανθίζοντας μιμούνται έντομα, προκειμένου να γονιμοποιηθούν και για αυτό ορισμένα είδη τα ονομάζουμε στον τόπο μας μελισσάκια, λόγω της εκπληκτικής ομοιότητας του άνθους τους με μέλισσα.
Στην Κύπρο συναντούμε περίπου 50 διαφορετικά είδη ορχιδεών από πεδινές και παράλιες περιοχές, μέχρι τις ψηλότερες περιοχές του Τροόδους.
https://www.youtube.com/watch?v=qCsGAR_SRcE
Πολλοί είναι οι ξένοι που έρχονται στην Κύπρο ειδικά για να δουν και να θαυμάσουν, να φωτογραφίσουν και να μελετήσουν τις κυπριακές ορχιδέες, καθώς έχουμε πολλές από αυτές που αποτελούν ενδημικά είδη της Κύπρου, δηλαδή υπάρχουν μόνο στην Κύπρο, και άλλες είναι πολύ σπάνια είδη ανά τον κόσμο.
Έξι από τις ορχιδέες της Κύπρου τις συναντούμε στο Τρόοδος και ανθίζουν αυτή την εποχή και αποτελούν τις καλοκαιρινές ορχιδέες του νησιού.
Οι ορχιδέες αυτές είναι οι:
Cephalanthera rubra (Red Cephalanthera, Red Helleborine), 2) Dactylorhiza iberica, 3) Epipactis condensate 4) Epipactis troodi (Troodos helleborine), 5) Epipactis veratrifolia (Eastern Marsh Helleborine, Scarce Helleborine) και 6) Epipactis microphylla (Small-leaved Helleborine).
https://www.youtube.com/watch?v=9koMBAv_iNU
Την Cephalanthera rubra, εκτός από την Κύπρο, τη συναντούμε στην Ευρώπη, τη Βόρειο Αφρική και τη Νοτιοδυτική Ασία. Αποτελεί την πιο σπάνια ορχιδέα της Βρετανίας. Το γένος Cephalanthera (κεφαλάνθηρο) περιλαμβάνει μόνο 15 είδη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στην Κύπρο πρόκειται για σπάνιο είδος και φύεται σε μερικές ψηλές περιοχές του Τροόδους, ενώ συμπεριλαμβάνεται στο κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας της Κύπρου και συγκαταλέγεται στα ευάλωτα είδη.
Την Dactylorhiza iberica τη συναντούμε στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Προτιμάει υγρές τοποθεσίες σε δάση και μεγάλα υψόμετρα. Στην Κύπρο πρόκειται για σπάνιο είδος, φύεται σε μερικές ψηλές περιοχές του Τροόδους και συμπεριλαμβάνεται στο κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας της Κύπρου, ενώ συγκαταλέγεται στα είδη υπό εξαφάνιση. Περιλαμβάνεται επίσης και στην IUCN Red List στην κατηγορία ευάλωτα είδη.
https://www.youtube.com/watch?v=BF_Wy350nDQ
https://www.youtube.com/watch?v=g3VLnaA7m2M
Τα υπόλοιπα 4 είδη που ανθίζουν αυτή την εποχή στο Τρόοδος ανήκουν στο γένος Epipactis η Helleborine (επιπακτίς). Το γένος αυτό περιλαμβάνει περίπου 70 διαφορετικά είδη σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Την Epipactis condensata τη συναντούμε σε Τουρκία, Λίβανο, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργία. Η Κύπρος είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που φιλοξενεί το είδος αυτό. Πρόκειται για σπάνιο είδος, φύεται σε μερικές ψηλές περιοχές του Τροόδους, ανθίζει αυτή την εποχή και συμπεριλαμβάνεται στο κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας της Κύπρου, ενώ συγκαταλέγεται στα κρισίμως κινδυνεύοντα είδη. Περιλαμβάνεται επίσης και στην IUCN Red List στην κατηγορία άκρως απειλούμενο.
https://www.youtube.com/watch?v=DRZRLi73hZ8
Την Epipactis troodi (Troodos helleborine) τη συναντούμε μόνο στην Κύπρο καθώς πρόκειται για ενδημικό είδος και πήρε το όνομά της από το Τρόοδος όπου και φύεται. Φύεται σε μερικές ψηλές περιοχές του Τροόδους, ανθίζει αυτή την εποχή και συμπεριλαμβάνεται στην IUCN Red List στην κατηγορία είδη υπό εξαφάνιση.
Την Epipactis veratrifolia (Eastern Marsh Helleborine) τη συναντούμε στην Τουρκία και την Ασία και είναι μία από τις πιο όμορφες και σπάνιες ορχιδέες της Ευρώπης. Τη συναντούμε σε ψηλές υγρές περιοχές στο Τρόοδος και στην Επισκοπή Λεμεσού σε έναν πολύ μικρό πληθυσμό.
Την Epipactis microphylla (Small-leaved Helleborine) τη συναντούμε στην Ευρώπη και την Ασία. Και αυτή φύεται σε μερικές περιοχές του Τροόδους και ανθίζει αυτή την εποχή, ενώ συμπεριλαμβάνεται στο κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας της Κύπρου και συγκαταλέγεται στα άκρως απειλούμενα είδη. Συμπεριλαμβάνεται επίσης στην IUCN Red List στην κατηγορία απειλούμενα είδη.
Να αναφέρω ότι τα είδη αυτά και όχι μόνο πρέπει να προστατευτούν άμεσα καθώς κινδυνεύουν με αφανισμό.
Cephalanthera rubra - Red Helleborine
Dactylorhiza iberica
Τα φυτά χάθηκαν για πάντα
Σε μια επίσκεψη στον Αμίαντο του φίλου μου και λάτρη των ορχιδεών του τόπου μας Ανδρέα Λαμπριανίδη, διαπίστωσε έναν μεγάλο βανδαλισμό του είδους Epipactis veratrifolia που βρίσκεται εκεί καθώς ένα συνεργείο καθαρισμού στην προσπάθειά του να καθαρίσει ένα αυλάκι που ήταν γεμάτο με αυτές τις σπάνιες ορχιδέες τις ξερίζωσε επειδή τις πέρασε για αγριόχορτα. Ο Ανδρέας μου έστειλε και τις φωτογραφίες που αποδεικνύουν το γεγονός και τον ευχαριστώ θερμά.
Epipactis condensata
Πάνω από τον Πρόδρομο στην αυλή μιας εγκαταλελειμμένης κυβερνητικής εξοχικής κατοικίας βρίσκεται ένας πληθυσμός της σπάνιας ορχιδέας Dactylorhiza iberica που συγκαταλέγεται στα είδη υπό εξαφάνιση. Κάθε χρόνο και κατά την περίοδο ανθοφορίας των ορχιδεών ένα άλλο συνεργείο που καθαρίζει την αυλή του σπιτιού ξεριζώνει μαζί με τα αγριόχορτα και όλες τις σπανιότατες ορχιδέες. Φυσικά οι εργάτες δεν φταίνε σε τίποτα καθώς έκαναν τη δουλειά τους και ό,τι έγινε έγινε από άγνοια. Οι αρμόδιοι πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατευθούν αυτά τα ευάλωτα και σπάνια είδη ορχιδεών του τόπου μας.
Epipactis microphylla (Small-leaved Helleborine)
Μια άλλη σπάνια ορχιδέα για τον τόπο μας, η Anacamptis caspia, γνωστή μόνο από μια τοποθεσία κοντά στη Σκαρίνου, έχει χαθεί για πάντα από την Κύπρο λόγω αδιαφορίας των αρμοδίων. Υπήρχαν μόνο μερικά φυτά σε λίγα τετραγωνικά μέτρα ιδιωτική γη, το χωράφι οργώθηκε και τα φυτά χάθηκαν για πάντα, ενώ μπορούσαν να περιφράξουν αυτά τα λίγα τετραγωνικά μέτρα σε συνεννόηση με τον ιδιοκτήτη και με πολύ λίγα έξοδα.
Epipactis troodi
Epipactis veratrifolia
