Η ελευθερία μας δεν κινδυνεύει. Ούτε η ανοησία μας, δυστυχώς

Επιτρέψτε μου να σας πάρω λίγο πίσω. Είκοσι χρόνια. Φέτος συμπληρώνονται κιόλας. 11η Σεπτεμβρίου 2001. Οι μέρες και οι μήνες μετά την επίθεση. 

Θυμάστε τι συζητούσαμε τότε; Όσοι και όσες ήσασταν σε ηλικία που επέτρεπε να τα θυμάστε δηλαδή. Οι τριαντάρηδες σήμερα ήταν παιδάκια και οι τριανταπεντάρηδες είχαν ως έφηβοι, συχνότερα, άλλες σκοτούρες. 

Για εσάς που δεν θυμάστε, λοιπόν, και για εσάς που δεν... τα θυμάστε, το μότο της εποχής, το βασικότερο, ήταν ένα: «ο κόσμος όπως τον ξέραμε δεν θα είναι ξανά ο ίδιος». 

Θυμάμαι και τον εαυτό μου να το αναπαράγει. Αρκετές φορές. Δυστυχώς. Διότι στα χρόνια που μεσολάβησαν κατάλαβα ότι αυτή η τρομακτική εκείνες τις μέρες αυτοεκπληρούμενη προφητεία ήταν 100% σωστή. Διότι ακριβώς ήταν και 100% κοινοτοπία.

Ο κόσμος από τότε που υπάρχει δεν ήταν ποτέ ο ίδιος σε δυο χρονικές περιόδους. Ούτε καν σε δύο λεπτά. Ο κόσμος πάντα άλλαζε και πάντα θα αλλάζει. Πότε δραματικά και πότε πιο ήρεμα, αλλάζει πάντως. Είναι το μόνο βέβαιο. 

Φοιτητής, λ.χ., πήγαινα στο ταχυδρομείο στη Βιέννη και περίμενα να ελευθερωθεί καμπίνα για να πάρω τηλέφωνο τους δικούς μου ή έπρεπε να πάω με ένα σακούλι κέρματα στον τηλεφωνικό θάλαμο -στο μέσο των σπουδών μου βγήκαν οι τηλεκάρτες- και όπως και να είχε έπαιρνα μαζί μου το Walkman με την κασέτα για τον δρόμο διότι και το ταχυδρομείο και ο θάλαμος ήταν μακριά. Σήμερα, από το σπίτι, με τα AirPods (και) από το τηλέφωνό μου με Skype βγαίνω στην τηλεόραση στην Ελλάδα και δίνω ανταπόκριση. Σαν άλλοι κόσμοι μοιάζουν πια.

Τότε λοιπόν, το 2001 μιλάμε, δημοσιογράφοι, αναλυτές, ακαδημαϊκοί είχαμε βρεθεί σε μια θέση πολύ άβολη και αμήχανη, την οποία και οι τρεις κλάδοι μισούμε άλλα και λατρεύουμε ταυτόχρονα: τη θέση της πρόβλεψης. 

Τη λατρεύουμε διότι τίποτα δεν ερεθίζει τον εγωισμό έως και την εγωπάθεια και τη ματαιοδοξία του ανθρώπου όσο το να του ζητάει κάποιος ή κάποιοι να προβλέψει το μέλλον. Και τη μισούμε διότι κατά βάθος γνωρίζουμε ότι, με εξαίρεση εκεί που η εμπειρία μας επιτρέπει να συνθέτουμε αποχρώσες ενδείξεις και να καταλήγουμε σε μια εκτίμηση -μεγάλη η διαφορά της από την πρόβλεψη την οποία εμείς προτιμούμε σταθερά-, στις πλείστες αυτών των περιπτώσεων απλά λέμε μαλακίες. Και συγχωρέστε με.

Σε αυτήν, λοιπόν, την άβολη θέση συνήθως παίρνουμε ο ένας τη θέση του άλλου. Οι δημοσιογράφοι κάνουμε τους αναλυτές, οι αναλυτές κάνουν τους ακαδημαϊκούς και οι, πραγματικοί, ακαδημαϊκοί λένε τα δικά τους. Μόνο που σπανίως τα εκλαϊκεύουν και έτσι μόνοι τους τα λένε και μόνοι τους τα καταλαβαίνουν. 

Οι υπόλοιποι τους σεβόμαστε διότι από τα τρία αυτά μας είδη είναι εκείνοι που αποδεδειγμένα μόχθησαν περισσότερο για να φτάσουν εκεί που είναι (και να ξύνονται συνήθως πια) όταν εμείς, ειδικά οι δημοσιογράφοι, είμαστε οι κατά κανόνα πιο τεμπέληδες και αδιάβαστοι από όλους. Εγώ, προσωπικά, λυπάμαι τους αναλυτές διότι νιώθω ότι, με εμάς να μην μας παίρνει ο κόσμος στα σοβαρά συχνά και με τους ακαδημαϊκούς να μην γίνονται κατανοητοί συχνότερα, αυτοί πληρώνουν τη νύφη. Τέλος πάντων. 

Έτσι το 2001 βρεθήκαμε και πάλι όλοι μας στην ηλεκτρική καρέκλα της «πρόβλεψης». Οι πανίσχυρες ΗΠΑ είχαν γελοιοποιηθεί από ένα μάτσο παρανοϊκούς! Αδιανόητα και τραγικά ρεζιλίκια στοίχισαν χιλιάδες ζωές. Και εμείς να πρέπει να πούμε τι θα γίνει;

Για να μην καούμε αλλά και για να πουλήσουμε όλοι μας, καταλήξαμε σε χρόνο ρεκόρ στην εύκολη ανοησία που σας έλεγα: Ο κόσμος θα αλλάξει για πάντα! Μπροστά στην απειλή της τρομοκρατίας πάνε οι ελευθερίες μας, θα μας φακελώσουν, ό,τι χαρήκαμε-χαρήκαμε, μπαίνουμε και πάλι σε ένα σκοτεινό μονοπάτι για τις ελευθερίες και τα δικαιώματα όλων μας. 

Στην εικοσαετία που ακολούθησε, όπως πάντοτε συμβαίνει, ένα κομμάτι του κόσμου προχώρησε και ένα άλλο έμεινε στάσιμο ή και πήγε πίσω. Τα ΛΟΑΤΙ ζευγάρια λ.χ. επιτέλους δεν παντρεύονται μόνο στην Ολλανδία, αλλά και αντίστοιχα εγώ έχω, δυστυχώς, την υποχρέωση να εξηγώ σε πολιτικά διορισμένους και συχνά άσχετους στην Αρχή Ραδιοτηλεόρασης γιατί είναι απάτη οι «προφητείες», οι… μαγικές παντόφλες και η «θαυματουργή» λεκάνη της Οσίας Αφροξυλάνθης, ως κατηγορούμενος περίπου διότι το είπα. Το 2021. Πιο στάνη πεθαίνεις ο τόπος μας.

Άλλοι μπρος κι άλλοι πίσω λοιπόν. Γνώμονας και στα δύο η παιδεία. Όμως κανείς δεν μας πήρε τις ελευθερίες μας και εάν εμείς έχουμε βγάλει τα πάντα σε δημόσια θέα από τα smartphones πιστεύοντας ότι έτσι θα γίνουμε πιο αγαπητοί, ευτυχισμένοι και μοντέρνοι, όταν ο αντικειμενικός στόχος είναι να τα μαζεύουν οι εταιρείες για να μας πουλούν καλύτερα τα προϊόντα τους, αυτό ουδείς μας υποχρέωσε να το κάνουμε. 

Γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Μα διότι και σήμερα ζούμε κάτι παρόμοιο. Και έχουμε μπει σε μια πολύ παρόμοια διαδικασία να φανταζόμαστε, εν μέσω πανδημίας και σε μια κρίσιμη για την ασφάλεια όλων μας ιστορική στιγμή, ότι κάποιοι είτε τη χρησιμοποιούν είτε και τη σχεδίασαν ακόμα για να μας στερήσουν τις ελευθερίες μας. 

Bullshit, θα θυμούνται και θα θυμόμαστε εάν είμαστε καλά σε άλλα είκοσι χρόνια από σήμερα. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και ο φόβος αλλά και η αμηχανία μπροστά στην αδυναμία αυτή δεν είναι καλά εργαλεία. Το εάν θα μας αφαιρεθούν ή όχι ελευθερίες, διδάσκει η Ιστορία, ουδεμία σχέση έχει με την πανδημία. Είναι μια αδιάκοπη πάλη στις κοινωνίες των ανθρώπων η οποία θα γινόταν και χωρίς πανδημίες. Και θα γίνεται. 

Εκεί που οι άνθρωποι είναι πολίτες και περιφρουρούν τα δικαιώματά τους δίνοντας μάχες όταν απειλούνται, συνήθως διασώζονται τα δικαιώματα. Χάνονται όταν δεν μάχονται οι πολίτες για αυτά ή απλώς είναι βόδια. Βασική δε προϋπόθεση είναι το να γνωρίζουμε ΤΙ είναι πραγματικά δικαίωμά μας και τι όχι.

Το «τριγυρνάω ανεμβολίαστος γιατί έτσι γουστάρω και πιστεύω βλακείες που διαβάζω εδώ και εκεί και εάν κολλήσω κάποιον μπορεί να πεθάνει και αν το μεταδώσω και σε άλλους μπορεί να πεθάνουν, αλλά τι να γίνει;» δεν είναι δικαίωμά μου. Είναι, όπως έλεγε και μια φίλη αγαπημένη χθες, σαν το να οδηγείς μεθυσμένος. Απαγορεύεται για κάποιον λόγο, δεν είναι τυχαίο.

Και το δικαίωμά μου σταματά πάντα εκεί που θέτω τον άλλον, χωρίς καν να το γνωρίζει συνήθως, σε κίνδυνο. Τότε παύει να είναι δικαίωμα. Ή εάν θέλω να το ασκήσω; Απομονώνομαι από το σύνολο, είναι τόσο απλό. Δεν έχω πια θέση σε αυτό. Αυτό είναι δικαίωμά μου. Σίγουρα.

Το να φτιάχνουμε θεωρίες συνωμοσίας και πάλι για το… μαύρο αύριο που έρχεται και τις ελευθερίες μας που θα χαθούν δεν είναι μόνο αστήρικτο σε κάτι άλλο πλην του φόβου και ανόητο. Είναι και επικίνδυνο. 

Διότι, εάν μιλάμε για την πανδημία, διαιωνίζει την κατάσταση και διατηρεί την περί «δικαιωμάτων» παρεξήγηση και σε κοινωνίες όπου οι άνθρωποι δεν καλλιεργήθηκαν για να είναι πολίτες, με δικαιώματα αλλά και με υποχρεώσεις.

Εάν πάλι δεν μας ενοχλεί ότι πεθαίνουν άνθρωποι, τότε το πρόβλημα παραμένει δικό μας. Όχι της… εποχής!