Πρόεδρος, υπουργοί, βουλευτές, αρθρογράφοι, δημοσιογράφοι μιλούν για «οδική κουλτούρα». Γιατί και πότε; Αν και όταν θρηνούμε αλλεπάλληλα θύματα! Και μετά το ξεχνούν! Ξέρουν όλοι αυτοί τι θα πει «κουλτούρα» και πώς βελτιώνεται ή χειροτερεύει; Δυστυχώς, μάλλον όχι!
Ας επιχειρήσουμε να δώσουμε ορισμό στην ξενόφερτη αυτή κακοποιημένη λέξη: την ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ.
Σε σύνοψη, πλείστοι γλωσσολόγοι λένε ότι «κουλτούρα» είναι η καλλιέργεια του πνεύματος, η παιδεία αλλά και η συνολική πνευματική παράδοση και δημιουργία ενός κοινωνικού συνόλου ή μιας κοινωνικής ομάδας.
Δυστυχώς, ο ορισμός αυτός είναι και πολύ αφηρημένος και δυσνόητος για τον μέσο πολίτη και τις χιλιάδες αναλφάβητους ή ημιμαθείς που κυκλοφορούν στους δρόμους, στο «οδικό» δίκτυο, πεζοί ή εποχούμενοι ποδηλάτου, μοτοσυκλέτας, αυτοκινήτου ή πατινιού.
Για την ανάγκη καλλιέργειας μιας ΚΑΛΗΣ ΟΔΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ, ας υιοθετήσουμε έναν απλούστερο ορισμό: «Κουλτούρα» είναι η «συνολική» συμπεριφορά ενός ατόμου, ομάδας, λαού, το άθροισμα, δηλαδή, των πράξεών του: του λόγου και των ενεργειών του!
Από τα πιο απλά, όπως το να λέει «καλημέρα», μέχρι τα πιο πολύπλοκα, όπως η οδήγηση ενός οχήματος, το βάδην πάνω στην άσφαλτο, η μετακίνηση εντός δημόσιου ή ιδιωτικού μεταφορικού μέσου (π.χ. λεωφορείου) ή η άσκηση της ιατρικής ή οποιουδήποτε άλλου επαγγέλματος ή του εμπορίου μέχρι την άσκηση ηγεσίας, διοίκησης και Διεύθυνσης μιας ομάδας ανθρώπων, ενός οργανισμού ή επιχείρησης, μέχρι την άσκηση πολιτικής, τη νομοθέτηση και τη διακυβέρνηση μιας χώρας.
«Οδική κουλτούρα» είναι, λοιπόν, η συμπεριφορά των ατόμων και συνολικά του λαού όταν χρησιμοποιεί τους δρόμους: όταν κινείται σε δημόσιο ή ιδιωτικό κοινό χώρο. Ο ορισμός καλύπτει και τις ενέργειες του ατόμου έναντι των άλλων χρηστών του οδικού δικτύου και των ατόμων που τυχόν μεταφέρει.
Η οδική κουλτούρα διέπεται από τη νομοθεσία και τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) και τους κανόνες ατομικής συμπεριφοράς.
Καλή οδική κουλτούρα σημαίνει τήρηση της νομοθεσίας και του ΚΟΚ και ευγενική συμπεριφορά απέναντι στους άλλους.
Ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν την οδική κουλτούρα;
Η οικογένεια
Μαθαίνουν τα παιδιά βασικούς κανόνες του ΚΟΚ, όπως π.χ. να φορούν ζώνη ασφαλείας στο αυτοκίνητο ακόμη και στα πίσω καθίσματα, κράνος στο πατίνι, στο ποδήλατο και στη μοτοσυκλέτα;
Αποφεύγουν οι γονείς να διδάξουν τα παιδιά τους να οδηγούν ΠΡΙΝ φθάσουν στο νόμιμο όριο ηλικίας και πριν πάρουν μαθητική άδεια οδήγησης;
Αρνούνται οι γονείς να δίνουν στα ανήλικα/μη αδειούχα παιδιά τους κλειδιά και άδεια οδήγησης οχήματός τους;
Όσοι γονείς δεν τα κάνουν, να εξαναγκαστούν να τα κάνουν με ποινές από την υποχρέωση παρακολούθησης ειδικών μαθημάτων μέχρι πρόστιμα και φυλάκιση, όταν ανήλικο τέκνο προκαλέσει θάνατο.
Το σχολείο
Διδάσκονται οι μαθητές τον ΚΟΚ και τους κανόνες ευγενείας στον δρόμο τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά σε πάρκα Τροχαίας; Όχι! Να εισαχθούν μαθήματα οδικής κουλτούρας.
Οι αξιωματούχοι
Τηρεί ο ΠτΔ, οι υπουργοί, οι βουλευτές και οι αστυνομικοί τον ΚΟΚ όταν χρησιμοποιούν το οδικό δίκτυο ή δίνουν το κακό παράδειγμα; Όχι, πάντα!Οφείλουν να δίνουν το καλό παράδειγμα! Αλλιώς, να βωβώσουν!
Η Αστυνομία
- Είναι η Αστυνομία ΕΥΡΥΤΑΤΑ παρούσα στο οδικό δίκτυο και ελέγχει... ομοιόμορφα την εφαρμογή του ΚΟΚ ΠΑΝΤΟΥ ή επιλεκτικά;
- Στα χωριά (είτε διαθέτουν είτε όχι αστυνομικό σταθμό) μήπως παραβλέπει πλείστες παραβάσεις του ΚΟΚ;Τι νόημα έχει π.χ. η αυστηρή αστυνόμευση μπρος στα δικαστήρια της Λάρνακας όταν στον κύριο δρόμο στο Κίτι γίνονται εκατοντάδες παραβάσεις καθημερινά χωρίς ούτε μια... παρατήρηση;
- Απαιτεί... ομοιόμορφα ΠΑΝΤΟΤΕ την εφαρμογή ΟΛΩΝ των κανόνων του ΚΟΚ ή επιλεκτικά; Ελέγχει, π.χ., τη στάθμευση απέναντι στο ρεύμα κυκλοφορίας ή στις γωνίες διασταύρωσης ή πάνω σε πεζοδρόμια ή σε θέσεις αναπήρων;
- τη χρήση ζώνης στα πίσω καθίσματα; (ακόμη βλέπουμε μικρά παιδιά να... χορεύουν στα πίσω καθίσματα)
- την ευθυγράμμιση των προβολέων; (πολλά οχήματα είναι αλλήθωρα και τυφλώνουν τους επερχόμενους οδηγούς ακόμη κι όταν κατεβάζουν σκάλα)
- την τήρηση του ορίου σε αστικές περιοχές με όριο τα 30ΧΑΩ;
- την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλης το μεσημέρι και βράδυ τα Σαββατοκύριακα γύρω από ταβέρνες, εστιατόρια και ξενοδοχεία;
- Δυστυχώς, βλέπουμε καθημερινά πάρα πολλές παραβάσεις του ΚΟΚ και ελάχιστη αστυνόμευση. Αν χρειάζεται ενίσχυση το Τμήμα Τροχαίας να γίνει πάραυτα! Σίγουρα χρειάζεται και αυστηρότερος ιεραρχικός έλεγχος των μελών της Αστυνομίας στην ύπαιθρο και στις πόλεις.
Η Δικαιοσύνη
Νομοθεσία και δικαστήρια επιβάλλουν αποτρεπτικές ποινές για παραβάσεις του ΚΟΚ; Προφανώς όχι! Απαιτείται αυστηροποίηση!
Η διαμόρφωση ΚΑΛΗΣ ΟΔΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ αρχίζει από τα καθημερινά και τα μικρά και επιτυγχάνεται ΜΟΝΟ με συνετή, πλατιά, αυστηρή, άτεγκτη εφαρμογή του ΚΟΚ με τη συμμετοχή όλων των συντελεστών: γονιών, σχολείου, αξιωματούχων, Αστυνομίας και Δ..ικαιοσύνης!
Διαφορετικά κάθε προσπάθεια είναι μάταιη και κάθε μεγάλη δήλωση απλή κοροϊδία!
Νίκος Τιμοθέου / Πρώην ΑΕΔ/ΑΤΗΚ, Σύμβουλος Διεύθυνσης και Ηγεσίας, Συνσυγγραφέας του βιβλίου Executive Excellence: Combine Leadership and Management to Create and Deliver Value (2019, ReThink Press).
