Στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα των Ηνωμένων Πολιτειών, η μη τήρηση θεσμικών πρωτοκόλλων από τον Ντόναλντ Τραμπ εξακολουθεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας τόσο τον τρόπο άσκησης της πολιτικής όσο και την αντίληψη των πολιτών για το θεσμικό πλαίσιο. Αν και το φαινόμενο ξεκίνησε κατά την άσκηση της προηγούμενης προεδρικής του θητείας, η συνέχεια και επέκτασή του στη σημερινή διεθνή πολιτική δραστηριότητα αναδεικνύει ένα φαινόμενο με σταθερή παρουσία και ευρύτερες συνέπειες.
Σήμερα, η επίδραση της προσέγγισης Τραμπ αντικατοπτρίζεται στη διαμόρφωση ενός νέου πολιτικού κλίματος, όπου η αμφισβήτηση των κανόνων και των διαδικασιών θεωρείται αποδεκτή τακτική. Σε πολιτικό επίπεδο, παρατηρείται ότι σημαντικός αριθμός πολιτικών παραγόντων, ανεξαρτήτως κόμματος, χρησιμοποιεί πλέον πρακτικές άτυπες, αγνοώντας θεσμοθετημένες διαδικασίες ή καθιερωμένα πρότυπα συμπεριφοράς. Η στάση αυτή δημιουργεί ένα νέο προηγούμενο, όπου τα πρωτόκολλα δεν θεωρούνται δεδομένα αλλά διαπραγματεύσιμα, ανάλογα με τις πολιτικές συνθήκες ή τα επιδιωκόμενα συμφέροντα.
Η κατάσταση αυτή έχει επιπτώσεις και στη δημόσια σφαίρα. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς παρουσιάζει σταθερά μειωτική τάση, σύμφωνα με έρευνες κοινής γνώμης. Το γεγονός ότι η τήρηση ή μη των πρωτοκόλλων εμφανίζεται ως ζήτημα πολιτικής στρατηγικής και όχι ως αυτονόητη υποχρέωση συμβάλλει στη διεύρυνση της δυσπιστίας απέναντι σε κρατικές λειτουργίες και στη διαμόρφωση κλίματος γενικευμένης αμφισβήτησης. Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού αντιλαμβάνεται πλέον τη θεσμική τάξη όχι ως αντικειμενικό πλαίσιο που προστατεύει το δημόσιο συμφέρον αλλά ως εργαλείο στα χέρια της εκάστοτε εξουσίας.
Επιπλέον, η μη τήρηση πρωτοκόλλων επηρεάζει σημαντικά και τις διεθνείς σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε διεθνή φόρα, συναντήσεις κορυφής και διπλωματικές επαφές, η έλλειψη συνέπειας στην τήρηση θεσμικών πρακτικών δημιουργεί αβεβαιότητα και κλονίζει την εμπιστοσύνη ξένων κυβερνήσεων. Η προβλεψιμότητα και η σταθερότητα, βασικά χαρακτηριστικά της αμερικανικής διπλωματικής παρουσίας, τίθενται υπό αμφισβήτηση, οδηγώντας πολλούς διεθνείς εταίρους σε ανασφάλεια ως προς τις πραγματικές προθέσεις και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι εταίροι αυτοί καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα νέο, πιο ρευστό διεθνές περιβάλλον, όπου οι διακυβεύσεις δεν συμμορφώνονται πάντα με τις παραδοσιακές διπλωματικές νόρμες. Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει αρνητικά τόσο τη συνοχή και αξιοπιστία των συμμαχιών όσο και την αποτελεσματικότητα των διαπραγματεύσεων σε κρίσιμα παγκόσμια ζητήματα.
Συμπερασματικά, το φαινόμενο της μη τήρησης πρωτοκόλλων, όπως εκφράζεται στη σημερινή πολιτική σκηνή με επίκεντρο τον Τραμπ, συνιστά μια σημαντική μεταβολή στον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη σημασία της προσωπικής πολιτικής στρατηγικής έναντι των θεσμικών ορίων και εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για τη μελλοντική πορεία των δημοκρατικών θεσμών, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και διεθνώς.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
