Του Μιχάλη Χατζηπαντέλα*
Η Κύπρος μπορεί να χρηματοδοτήσει την αναβάθμιση στρατιωτικών βάσεων, όπως η αεροπορική βάση Πάφου και η ναυτική βάση στο Μαρί, καθώς και την αγορά σύγχρονων οπλικών συστημάτων
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίνεται δυναμικά στις γεωπολιτικές προκλήσεις που επέφεραν ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, η αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και οι νέες υβριδικές απειλές του σύγχρονου πολέμου, διαμορφώνοντας μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας για τα 27 κράτη μέλη. Αυτή η νέα αρχιτεκτονική προσφέρει στη χώρα μας μοναδικές ευκαιρίες για αναβάθμιση των αμυντικών δυνατοτήτων και υποδομών της, μέσω των προγραμμάτων SAFE και EDIP, που ενισχύουν τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ. Με τη σωστή αξιοποίηση αυτών των προγραμμάτων, η χώρα μας μπορεί να μετατραπεί σε πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και να ασκήσει πίεση για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού προβλήματος κατοχής.
Το SAFE (Security Action for Europe) αποτελεί το νέο, φιλόδοξο χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΕ, με προϋπολογισμό 150 δισ. ευρώ, που σχεδιάστηκε κυρίως για να στηρίξει την κοινή προμήθεια αμυντικών προϊόντων και να ενισχύσει τη βιομηχανική και τεχνολογική βάση άμυνας της Ευρώπης. Δίνει στην Κυπριακή Δημοκρατία τη δυνατότητα άντλησης πέραν του 1 δισ. ευρώ σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους για την ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας και των υποδομών της. Το SAFE δεν είναι απλώς ένα χρηματοδοτικό μέσο, αλλά μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και της συλλογικής ασφάλειας της Ένωσης, με έμφαση στη συνεργασία. Αξιοποιώντας το SAFE, η Κύπρος μπορεί να μετατραπεί από αδύναμο κρίκο σε στρατηγικό εταίρο, ενισχύοντας τη γεωπολιτική της θέση στην περιοχή. Μπορεί να αναβαθμίσει τη γεωπολιτική μας θέση, καθιστώντας την Κύπρο ως γέφυρα ασφάλειας και συνεργασίας ανάμεσα σε ΕΕ, Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, καθώς και ως κόμβο για ανθρωπιστικές και ναυτικές επιχειρήσεις.
Η Κύπρος μπορεί να χρηματοδοτήσει την αναβάθμιση στρατιωτικών βάσεων, όπως η αεροπορική βάση Πάφου και η ναυτική βάση στο Μαρί, καθώς και την αγορά σύγχρονων οπλικών συστημάτων. Τα ευρωπαϊκά κεφάλαια μπορούν να αξιοποιηθούν για την προμήθεια πυρομαχικών, συστημάτων πυροβολικού, αμυντικών οχημάτων και αρμάτων μάχης, συστημάτων αεράμυνας και drones. Έτσι, ενισχύονται οι χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις, αλλά και η εφεδρεία της Εθνικής Φρουράς. Τα κεφάλαια αυτά μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, ενισχύοντας την οικονομία και δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, ενώ μπορούν να βοηθήσουν τις κυπριακές εταιρείες στην απόκτηση τεχνογνωσίας και εξωστρέφειας, ιδιαίτερα σε τομείς όπως τα drones, λογισμικά και προηγμένα συστήματα επικοινωνίας.
Το EDIP (European Defence Industry Programme), με προϋπολογισμό 1,5 δισ. ευρώ, στοχεύει στην ενίσχυση της βιομηχανικής ετοιμότητας και της τεχνολογικής αυτονομίας της ΕΕ. Η Κύπρος μπορεί να επωφεληθεί με συμμετοχή σε ευρωπαϊκά έργα ανάπτυξης τεχνολογίας και παραγωγής αμυντικού υλικού, αποκτώντας πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τεχνογνωσία, ενώ ενισχύει τη διασύνδεσή της με την ευρωπαϊκή αγορά άμυνας.
Τα προγράμματα SAFE και EDIP είναι ανοιχτά σε κράτη μέλη και, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, σε τρίτες χώρες. Η συμμετοχή της Τουρκίας παραμένει θεωρητική, καθώς απαιτείται πλήρης συμμόρφωση με τις αρχές της ΕΕ και ουσιαστική πρόοδος στο Κυπριακό, όπως επιβεβαιώνεται από τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου και τις δηλώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ αποτελεί θεμέλιο για τη συμμετοχή τρίτων χωρών, και περιλαμβάνει την αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας ρητά ενσωματωμένη στις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν τρίτες χώρες για να συμμετέχουν. Η οποιαδήποτε συμμετοχή προϋποθέτει σεβασμό της εδαφικής κυριαρχίας, του κράτους δικαίου και των σχέσεων καλής γειτονίας, κάτι που σήμερα δεν πληροί η Τουρκία, ένεκα της συνεχιζόμενης παράνομης κατοχής κυπριακού εδάφους.
Η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική ευκαιρία για την αξιοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων άμυνας και ασφάλειας. Η επιτυχής αξιοποίηση, όμως, των εργαλείων αυτών, απαιτεί προσεκτικό στρατηγικό σχεδιασμό, τόλμη και διακομματική συνεργασία, ώστε να υπάρξουν μετρήσιμα οφέλη για τη χώρα μας σε όλους τους προαναφερθείς τομείς.
*Ευρωβουλευτή ΔΗΣΥ / ΕΛΚ
