Η υπόθεση του καλωδίου EuroAsia Interconnector, που προορίζεται να συνδέσει ηλεκτρικά την Κύπρο με την Ελλάδα και κατ’ επέκταση με την ηπειρωτική Ευρώπη, αναδεικνύεται ως κρίσιμο εθνικό και γεωπολιτικό ζήτημα, όχι μόνο για την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και για την ΕΕ. Τα τελευταία γεγονότα, με αποκορύφωμα τη δημόσια διαφοροποίηση του Υπουργού Οικονομικών από τους κυβερνητικούς χειρισμούς, εγείρουν σοβαρούς προβληματισμούς για τη στρατηγική της Λευκωσίας σ’ ένα έργο που αφορά άμεσα την ενεργειακή ασφάλεια, την πράσινη μετάβαση, αλλά και τη γεωπολιτική υπόσταση της Κύπρου στην περιοχή.
Η πολιτική απόφαση που, όπως φαίνεται, έλαβαν από κοινού ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και ο Έλληνας Πρωθυπουργός Μητσοτάκης για στήριξη της ηλεκτρικής διασύνδεσης χωρίς περαιτέρω συζητήσεις επί της οικονομικής βιωσιμότητας και της νομικής τεκμηρίωσης των δεσμεύσεων, προκαλεί ρήγμα στους κόλπους της κυβέρνησης. Η στάση του ΥΠΟΙΚ, που φαίνεται να εκφράζει επιφυλάξεις για το κατά πόσον η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί και πρέπει να επωμισθεί επιπρόσθετο οικονομικό κόστος, δεν φαίνεται να είναι ούτε τυχαία. Αντίθετα, αντανακλά εύλογες ανησυχίες για τη χρηστή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, αλλά και για την ανάγκη διασφάλισης της ορθότητας των συμβατικών δεσμεύσεων έναντι τρίτων.
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, παρότι φέρει την πολιτική σφραγίδα της ΕΕ και έχει αναγνωριστεί ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), εντούτοις παρουσιάζει σαφείς τεχνικές, χρηματοδοτικές και διαχειριστικές προκλήσεις. Οι τελευταίες εξελίξεις υπογραμμίζουν την ανάγκη για ξεκάθαρη χάραξη στρατηγικής συνυφασμένης με γεωστρατηγικής φύσεως πολιτικές αποφάσεις. Η πολιτική στήριξη δεν πρέπει να υποκαθιστά τις τεχνοκρατικές αξιολογήσεις, ούτε να αγνοεί την ανάγκη για εσωτερική διαβούλευση και θεσμική συναίνεση. Η ενεργειακή επάρκεια της χώρας, η αποδέσμευση από τον πετρελαϊκό μονόδρομο και η ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο είναι ζωτικής σημασίας στόχοι. Όμως, η πορεία προς αυτούς πρέπει να ακολουθεί θεσμική και τεχνικά αξιόπιστη διαδικασία.
Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει άμεσα να οροστικοποιήσει τη στάση της μέσα από τρεις στρατηγικές κινήσεις: πρώτον, τη διαμόρφωση ενιαίας κυβερνητικής γραμμής και τη συγκρότηση ειδικής ομάδας εμπειρογνωμόνων που θα παρακολουθεί και αξιολογεί τη βιωσιμότητα του έργου με βάση αντικειμενικά δεδομένα· δεύτερον, τη διασφάλιση ότι οποιαδήποτε δέσμευση θα είναι πλήρως τεκμηριωμένη νομικά και θα προστατεύει το δημόσιο συμφέρον· και τρίτον, τη διεκδίκηση πρόσθετης ευρωπαϊκής στήριξης, όχι μόνο χρηματοδοτικής αλλά και πολιτικής, ώστε το έργο να καταστεί πραγματικό εργαλείο ευρωπαϊκής ενοποίησης και όχι βαρίδι για τον Κύπριο φορολογούμενο.
Η Κύπρος δεν έχει την πολυτέλεια να βαδίζει με κλειστά μάτια σε τόσο κρίσιμα έργα. Ούτε όμως έχει την ευχέρεια να εγκαταλείπει έργα στρατηγικής σημασίας λόγω πολιτικής αμηχανίας. Η ηλεκτρική διασύνδεση μπορεί να είναι το διαβατήριο για την ενεργειακή αυτονόμηση και την περιφερειακή αναβάθμιση της Κύπρου. Αρκεί να γίνει με γνώση, συνεννόηση και ευθύνη.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
