Δεν σημαίνει και πολλά για εμάς ο χρόνος που αφήνουμε πίσω μας σε αυτή τη χώρα, με τη μυρωδιά λεμονιού και θυμαριού, που ακόμα δεν κατέστη δυνατόν να ενωθούν οι δύο της άκρες. Για αυτό δεν μου περνάει απολύτως τίποτα από το μυαλό καθώς κάθομαι στην παραλία και ατενίζω τη θάλασσα. Μπορώ για ώρες και κάθομαι έτσι κοιτάζοντας τα κατακίτρινα χωράφια του Van Gogh. Αν η μοναξιά σημαίνει ελευθερία και η κοινωνικότητα ευθύνη, κάντε εσείς την επιλογή σας πλέον. Πέρασε από αυτόν τον κόσμο ένας ποιητής που ήθελε να απαλλαχτεί από τη μοναξιά και να μείνει μόνος. Εσείς γίνεστε μέλος ενός κόμματος, ενός συνδέσμου, επειδή φοβάστε τη μοναξιά; Αν παντρευτείτε, το κάνετε επειδή δεν θα μπορείτε να μείνετε μόνος; Δεν βαρεθήκατε καθόλου να ζείτε εξαρτώμενοι από μια προγραμματισμένη ζωή; Οι πιο πληκτικές μου μέρες είναι εκείνες στις οποίες έχω ραντεβού. Δεν είναι για εμένα οι προκαθορισμένες και προγραμματισμένες ώρες. Για αυτό αγαπώ πολύ τους εξής στίχους του ποιητή:
«Ακόμα και αν μπω στο σπίτι μου τώρα
Μπορεί να βγω μετά από λίγο
Αφού αυτά τα ρούχα
Και αυτά τα παπούτσια είναι δικά μου
Και αφού
Οι δρόμοι δεν είναι κανενός».
Γνώρισα έναν άνθρωπο. Δεν έγινε μέλος σε κανένα κόμμα και καμία οργάνωση. Και δεν παντρεύτηκε ποτέ. «Είμαι ο πιο ελεύθερος άνθρωπος αυτής της χώρας», έλεγε και καυχιόταν. «Πώς δηλαδή;», τον ρώτησα. «Κοίτα φίλε μου», είπε, «εγώ κάνω τη δουλειά μου. Πηγαίνω στη δουλειά την ώρα που θέλω, φεύγω από τη δουλειά την ώρα που θέλω. Απαντώ τα τηλεφωνήματα που θέλω, δεν απαντώ εκείνα που δεν θέλω. Ακόμα και αν είμαι καλεσμένος, δεν νιώθω την ανάγκη να πάω κάπου. Βγαίνω στον δρόμο την ώρα που θέλω, πηγαίνω όπου θέλω, επιστρέφω στο σπίτι όποτε θέλω. Τρώω το φαγητό που τραβάει η ψυχή μου, παρακολουθώ την ταινία που θέλω. Η βούλησή μου ανήκει σε εμένα και δεν την παραδίδω σε κανέναν. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο είμαι ο πιο ελεύθερος άνθρωπος αυτής της χώρας! Δεν είμαι υπεύθυνος έναντι κανενός και δεν λογοδοτώ σε κανέναν».
Μήπως αυτή είναι η ατομική ελευθερία σε μια χώρα που δεν είναι ελεύθερη;
Τα τεχνολογικά θαύματα απομονώνουν πιο πολύ τον άνθρωπο. Και φαίνεται πως τον κάνουν πιο αναίσθητο. Τέσσερις φίλοι που συναντιούνται και πάνε σε ένα καφέ δεν μιλούν καθόλου μεταξύ τους. Ο καθένας κρατάει στο χέρι ένα έξυπνο τηλέφωνο. Τα δάχτυλά τους πηγαινοέρχονται στο τηλέφωνο. Τέλειωσε η εποχή της αλληλογραφίας με το ταχυδρομείο. Κι όμως, με την αγωνία περίμενα εκείνα τα γράμματα. Κάποτε έβαζε και νάρκισσο μέσα. Τέσσερα άτομα στο τραπέζι. Όμως, όλοι είναι μόνοι. Κάθε μέρα αναρτώνται χιλιάδες βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν μπορείς, παρακολούθησέ τα. Εμείς ακόμα αντιστεκόμαστε αλλά περνάει και η εποχή των έντυπων εφημερίδων. Όμως, πόσο αγαπώ τις σελίδες που μυρίζουν μελάνι. Μήπως σε αυτό οφείλεται και η πρώτη μου αγάπη; Και πάλι, είναι άλλο πράγμα να παίρνεις μια εφημερίδα, να αποσύρεσαι σε ένα καφέ και να τη διαβάζεις με συνοδεία καφέ.
Τι είναι αυτό που αφήσαμε πίσω σε έναν χρόνο καθώς εισερχόμαστε στο δεύτερο τέταρτο του 21ου αιώνα; Δεν μού έρχεται τίποτε άλλο στο μυαλό εκτός από τους φίλους που αποδήμησαν και έφυγαν από κοντά μας. Ξέρω ότι αποδήμησαν και έφυγαν χωρίς να μπορέσουν να δουν το τέλος μιας ταινίας. Είναι και δική τους αυτή η ταινία. Όλο περίμεναν συνεχώς να δουν το τέλος της. Δεν μπόρεσαν να το δουν. Τώρα υπάρχουν ανάμεσά μας κάποιοι που δεν θα προλάβουν το τέλος του δεύτερου τετάρτου. Οι παλιές γενιές. Οι οποίες γεύτηκαν τη ζωή χωρίς καβγάδες σε αυτό το νησί. Αν κάποιοι θα διηγηθούν εκείνες τις μέρες μόνο εκείνοι το κάνουν. Αφού αποδημήσουν και φύγουν και αυτοί, δεν θα μείνει κανείς να τα θυμάται και να τα διηγείται. Όσοι γερνούν γίνονται πιο μόνοι συνεχώς λόγω του κύκλου τους που στενεύει.
Ο Franz Kafka λέει: «Το μεγαλύτερο καλό που θα μου κάνετε είναι να με αντιληφθείτε». Ακούω στην τηλεόραση έναν αρθρογράφο που βαρέθηκε να κάνει πολιτικά σχόλια. «Έκανα απάνθρωπο τον εαυτό μου», λέει. Τι είναι αυτό που κάνει όλους τόσο απαισιόδοξους σε αυτόν τον κόσμο; Μήπως η ηρεμία αντικαθιστά την οργή και η ησυχία τον ξεσηκωμό;
