Στο κεντρικό Μεξικό, μέσα στις ψυχρές, σκοτεινές σπηλιές της ερήμου Τσιουάουα, ζουν χιλιάδες μικρές νυχτερίδες. Κάθε άνοιξη, τα θηλυκά ταξιδεύουν πάνω από 1.600 χιλιόμετρα για να γεννήσουν στις ΗΠΑ. Στο ταξίδι τους τρέφονται με νέκταρ από τα άνθη της αγαύης, ενός φυτού με μακρόχρονη ιστορία στη μεξικανική κουλτούρα - και βασικό συστατικό της τεκίλας.
Ωστόσο, τα άγρια φυτά αγαύης μειώνονται δραματικά. Από τα 168 είδη που μελετήθηκαν, τα 42 θεωρούνται απειλούμενα ή σε κρίσιμο κίνδυνο. Αυτό σημαίνει λιγότερη τροφή για τις νυχτερίδες και λιγότερη επικονίαση για τα φυτά της αγαύης - ένας φαύλος κύκλος που απειλεί τόσο τη φύση όσο και τη βιομηχανία της τεκίλας.
Οι νυχτερίδες που «σώζουν» την αγαύη
Η μικρόρινη μαυρονυχτερίδα (lesser long-nosed bat) έχει σημειώσει εντυπωσιακή ανάκαμψη: από μόλις 1.000 άτομα το 1988, σήμερα ξεπερνά τις 200.000. Όμως άλλα είδη, όπως η μεξικανική μαυρονυχτερίδα (greater long-nosed bat), έχουν μειωθεί κατά 50% τα τελευταία 20 χρόνια.
Ο βιολόγος Marco Antonio Reyes Guerra από το Bat Friendly Project εξηγεί ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι βασική απειλή: η αποψίλωση, η ενόχληση στις σπηλιές και η γεωργική εκμετάλλευση μειώνουν δραστικά τα διαθέσιμα ενδιαιτήματα και τις πηγές τροφής για τις νυχτερίδες.
Η πρωτοβουλία αποκατάστασης της αγαύης
Η οργάνωση Bat Conservation International (BCI) ηγείται της Agave Restoration Initiative, μιας εκστρατείας φύτευσης και προστασίας αγαύης κατά μήκος της «διαδρομής του νέκταρ» που ακολουθούν οι νυχτερίδες.
Από το 2018, έχουν φυτευτεί πάνω από 180.000 φυτά αγαύης, ενώ άλλα 150.000 αναπτύσσονται σε φυτώρια σε Μεξικό και ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα Bat Friendly Tequila & Mezcal ενθαρρύνει τους αγρότες να αφήνουν τουλάχιστον το 5% των φυτών τους να ανθίσουν, ώστε οι νυχτερίδες να τραφούν. Ήδη έχουν παραχθεί πάνω από 300.000 μπουκάλια «Bat Friendly» τεκίλας και του αλκοολούχου ποτού μεσκάλ.
Η σημασία της επικονίασης
Οι νυχτερίδες και τα φυτά της αγαύης εξελίχθηκαν μαζί επί εκατομμύρια χρόνια. Οι πρώτες τρέφονται από τα στενά, κωνικά άνθη της δεύτερης και ταυτόχρονα τη βοηθούν να αναπαραχθεί.
Αν δεν υπάρξουν νυχτερίδες, η αγαύη δεν παράγει σπόρους - και χωρίς αγαύη, δεν υπάρχει τεκίλα.
Ωστόσο, πολλοί παραγωγοί κόβουν τα άνθη για να αυξήσουν την ποσότητα της συγκομιδής, μειώνοντας έτσι τη γενετική ποικιλότητα των φυτών. Αυτό καθιστά την αγαύη πιο ευάλωτη στην ξηρασία, τα παράσιτα και τις ασθένειες - και απειλεί τη βιωσιμότητα ολόκληρης της βιομηχανίας, όπως σημειώνει το BBC.
Οι κοινότητες στην πρώτη γραμμή
Περισσότερο από το 50% της μεξικανικής γης ανήκει σε κοινότητες, επομένως η επιτυχία των προγραμμάτων εξαρτάται από τη συμμετοχή των κατοίκων.
Η Lissette Leyequien, διευθύντρια της προστατευόμενης περιοχής Sierra La Mojonera, συνεργάζεται στενά με τους ντόπιους για να αλλάξει την αρνητική αντίληψη γύρω από τις νυχτερίδες.
«Παλιά, οι άνθρωποι τις σκότωναν. Τώρα, τις προστατεύουν και αγαπούν αυτά τα πλάσματα», λέει.
Χάρη στα εκπαιδευτικά προγράμματα της BCI, περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι έχουν ενημερωθεί για τον ρόλο των νυχτερίδων στη φύση.
Ελπίδα για το μέλλον
Σήμερα, έξι αποικίες της μεξικανικής μαυρονυχτερίδας προστατεύονται ενεργά από τις κοινότητες. Σε περιοχές όπου φυτεύτηκε αγαύη, το τοπίο έχει πρασινίσει, ενώ παρατηρούνται περισσότερα ζώα και πουλιά.
Όπως λέει η Ana Ibarra, βιολόγος ειδικευμένη στις νυχτερίδες: «Βλέπεις ξανά ανθισμένες αγαύες σε μέρη που πριν ήταν έρημα. Και ο αριθμός των μικρών νυχτερίδων αυξάνεται σταθερά».
Η αποκατάσταση του πληθυσμού της αγαύης είναι μόνο η αρχή. Για να επιβιώσουν οι νυχτερίδες, χρειάζονται και άλλα είδη φυτών - όπως τα δέντρα ceiba, ipomoea και οι κάκτοι saguaro.
Όλα είναι αλληλένδετα: οι νυχτερίδες, οι αγαύες, οι άνθρωποι και το ίδιο το οικοσύστημα.
Ένα ποτό που ενώνει φύση και παράδοση
Η φροντίδα των νυχτερίδων δεν είναι απλώς περιβαλλοντική πράξη - είναι και ζήτημα πολιτισμού και οικονομίας. Χωρίς αυτές, δεν θα υπήρχε τεκίλα, ούτε μεσκάλ. Και χωρίς αγαύη, η μεξικανική γη θα έχανε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά της στοιχεία.
Όπως συνοψίζει ο Marco Antonio Reyes Guerra: «Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να πίνουμε τεκίλα, πρέπει πρώτα να φροντίσουμε τις νυχτερίδες».
Πηγή: flash.gr
