Υψηλή παραμένει η εμβολιαστική κάλυψη στην Κύπρο, παρ' όλη τη μείωση που παρατηρείται στον υπόλοιπο κόσμο συνολικά. Μιλώντας στον «Π», ο καθηγητής, παιδίατρος και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμού στην Κύπρο, δρ Μιχάλης Ιασωνίδης, αναφέρει ότι υπάρχει μείωση στα ποσοστά παιδικών εμβολιασμών, αλλά εξακολουθούν να είναι υψηλά.
«Ακόμα είναι υψηλή η εμβολιαστική κάλυψη, απλώς από 90% που είχαμε στα κυριότερα εμβόλια τώρα μπορεί να έχουμε 85%, οπότε πρέπει να το διορθώσουμε διότι μακροπρόθεσμα μπορεί να μας κάνει ζημιά».
Η κατάσταση στον υπόλοιπο κόσμο
Σύμφωνα με την έκθεση του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών στις Ηνωμένες Πολιτείες για το 2024, η εμβολιαστική κάλυψη στην παιδική ηλικία μέχρι τα δύο έτη στα παιδιά που έχουν γεννηθεί την περίοδο της πανδημίας Covid-19, έχει μειωθεί κατά 1,3 μέχρι και 7,8 ποσοστιαίες μονάδες, ανάλογα με το εμβόλιο. Η αμερικανική ιατρική κοινότητα μάλιστα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, μιας και ενδεικτικά μόνο στην πολιτεία του Τέξας από τον Ιανουάριο του 2025, έχουν καταγραφεί 505 κρούσματα ιλαράς, όπως αναφέρουν σε σχετική ανακοίνωσή τους.
Αντίστοιχα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, σε έκθεσή του, αναφέρει ότι το 2024 τα κρούσματα ιλαράς στις ευρωπαϊκές χώρες έχουν δεκαπλασιαστεί μέσα σε έναν χρόνο, παρ' όλη τη μείωση που παρατηρήθηκε την περίοδο 2020-2022, λόγω των μέτρων προστασίας κατά της νόσου Covid-19.
Γιατί είναι σημαντικά τα εμβόλια;
Η έξαρση αυτή, σε ασθένειες που θεωρούνταν παρελθόν, οφείλεται στην «άρνηση εμβολιασμού από κάποιους πιο ευαίσθητους γονείς, κυρίως για το εμβόλιο κατά της ιλαράς», εξήγησε ο δρ Ιασωνίδης. Το συγκεκριμένο εμβόλιο «έχει συνδεθεί με τον αυτισμό, χωρίς να υπάρχει επιστημονική απόδειξη», εξαιτίας ενός διαδικτυακού ψέματος, το οποίο κυκλοφορεί, πρόσθεσε.
Όσο αυξάνεται ο αριθμός ανεμβολίαστων παιδιών, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος να προκύψουν μικροενδημίες αυτών των ασθενειών, όπως ανέφερε.
Τα παιδικά εμβόλια
Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών και εφήβων του Υπουργείου Υγείας περιλαμβάνει τα ακόλουθα εμβόλια:
1. Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β (Hep B) - χορηγείται σε 3 δόσεις από την ηλικία των 2 μέχρι 6 μηνών.
2. Εμβόλιο Ινφλουέντζας τύπου b (Hib) - χορηγείται σε 4 δόσεις από την ηλικία των 6 εβδομάδων.
3. Εμβόλιο Διφθερίτιδας, Τετάνου, ακυτταρικό Κοκκύτη (DTaP) - χορηγείται σε 5 δόσεις και απλώνεται μέχρι την ηλικία των 7 ετών.
4. Εμβόλιο Διφθερίτιδας, Τετάνου, ακυτταρικό Κοκκύτη (TdaP) - χορηγείται ανά δεκαετία ως επαναληπτικό του DTaP.
5. Εμβόλιο Πολιομυελίτιδας αδρανοποιημένο (IPV) - χορηγείται σε 5 δόσεις από την ηλικία των 6 εβδομάδων.
6. Εμβόλιο Πνευμονιόκοκκου συζευγμένο (PCV13) - χορηγείται σε 1 με 2 δόσεις από την ηλικία των 6 εβδομάδων.
7. Εμβόλιο Μηνιγγιτιδόκοκκου τετραδύναμο οροομάδων A,C,Y,W135 (Men ACWY) - χορηγείται σε 1 δόση στην ηλικία του ενός έτους.
8. Εμβόλιο Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς (MMR) - χορηγείται σε 2 δόσεις από την ηλικία του ενός έτους.
9. Εμβόλιο Ανεμοβλογιάς (VAR) - χορηγείται σε 2 δόσεις από την ηλικία του ενός έτους.
10. Εμβόλιο Ηπατίτιδας Α (Hep A) - χορηγείται σε 2 δόσεις από την ηλικία του ενός έτους.
11. Εμβόλιο Ιού Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV) - χορηγείται σε 2 δόσεις από την ηλικία των 9 ετών.
12. Εμβόλιο της γρίπης - χορηγείται ετησίως σε παιδιά και εφήβους που πάσχουν από άλλα νοσήματα.
13. Εμβόλιο Μηνιγγιτιδόκοκκου Β (MenB) - χορηγείται σε 3 δόσεις από την ηλικία των 8 εβδομάδων μέχρι ενός έτους.
Όπως εξήγησε ο δρ Ιασωνίδης, όλα τα πιο πάνω εμβόλια, εκτός από το εμβόλιο Μηνιγγιτιδόκοκκου Β, καλύπτονται εξ ολοκλήρου από το σύστημα υγείας, ενώ το τελευταίο χορηγείται ιδιωτικά.
Η ιλαράα
Η ιλαρά είναι ιογενής νόσος που προκαλείται από τον ιό Morbillivirus hominis και μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές, ακόμη και θάνατο, σύμφωνα με τις Ιατρικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας. Το 30% των νοσούντων μπορεί να εμφανίσει επιπλοκές όπως ωτίτιδα, διάρροια, πνευμονία και εγκεφαλίτιδα. Συγκεκριμένα, η πνευμονία είναι η κυριότερη αιτία θανάτου που σχετίζεται με την ιλαρά, με τα παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα, να έχουν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας. Από την άλλη, η εγκεφαλίτιδα προκαλεί μόνιμη νευρολογική αναπηρία σε μία στις τέσσερις περιπτώσεις. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει θεραπεία για την ιλαρά, καθώς προκαλείται από ιό και τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά αυτού, έτσι συστήνεται η πρόληψη μέσω του εμβολίου.
Η μηνιγγίτιδα
Η μηνιγγίτιδα είναι λοίμωξη που επηρεάζει το περίβλημα του εγκεφάλου -γνωστό και ως μηνίγγια- και προσβάλλει κυρίως νεογνά, μικρά παιδιά και έφηβους. Η επικινδυνότητα της ασθένειας επηρεάζεται από την αμεσότητα της θεραπείας των συμπτωμάτων. Ενώ υπάρχει θεραπεία στα πρώτα στάδια της λοίμωξης, στη χειρότερη έκβασή της, μπορεί να προκαλέσει σηψαιμία, δηλαδή μόλυνση στο αίμα και εν τέλει, θάνατο.
Η ασθένεια μπορεί να προκληθεί, τόσο από ιούς, όσο και από βακτήρια, με τη δεύτερη περίπτωση να είναι σπανιότερη και πιο επικίνδυνη. Οι εμβολιασμοί κατά των πιο συχνών, αλλά και των πιο σοβαρών μικροβίων, προσφέρουν ικανοποιητική προστασία.
Οι αντιεμβολιαστές
Ο κυριότερος λόγος της μείωσης των εμβολιασμένων παιδιών στην Κύπρο είναι η αλλαγή του συστήματος, μιας και παλαιότερα τα εμβόλια χορηγούνταν κατά 50% στα εμβολιαστικά κέντρα του Υπουργείου Υγείας και κατά 50% στους ιδιώτες παιδίατρους, σύμφωνα με τον δρα Ιασωνίδη. Με την έναρξη του ΓεΣΥ, πλέον όλα «έχουν μεταφερθεί στους ιδιώτες παιδίατρους». Από την άλλη, υπάρχουν αρκετοί γονείς, κυρίως πολίτες από την ανατολική Ευρώπη, όπως εξηγεί ο δρ Ιασωνίδης, που είναι πιο σκεπτικοί προς τα εμβόλια. Ο δρ Ιασωνίδης τόνισε πως «ο εμβολιασμός είναι η πιο σημαντική ιατρική παρέμβαση στον κόσμο, διότι με έναν απλό τρόπο που επινόησαν, μπόρεσαν να ελέγξουν αρρώστιες που ήταν φονιάδες ολόκληρων γενεών».
Το αντιεμβολιαστικό ρεύμα έχει τις ρίζες του στη Μεγάλη Βρετανία και το δημοσίευμα του γιατρού Andrew Wakefield, ο οποίος δημοσίευσε μια μελέτη σειράς που αφορούσε 12 παιδιά τα οποία είχαν αυτισμό. Όπως μας ανέφερε ο δρ Ιασωνίδης, «οι μελέτες σειράς δεν έχουν κάποια επιστημονική αξία». Αυτή η μελέτη ήταν μια απλή καταγραφή περιστατικών και κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο αυτισμός αυτών των παιδιών οφειλόταν σε περιβαλλοντικούς παράγοντες και συγκεκριμένα στο εμβόλιο κατά της ιλαράς.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό Lancet, το 1999, και ο εν λόγω γιατρός συμμετείχε σε μια δημοσιογραφική διάσκεψη ανακοινώνοντας τα αποτελέσματά του και σπέρνοντας τον πανικό σε νέους γονείς. Το αποτέλεσμα ήταν πολλοί γονείς να σταματήσουν να εμβολιάζουν τα παιδιά τους, με αρκετά από αυτά στο τέλος να πεθάνουν και άλλα να μένουν ανάπηρα λόγω της εγκεφαλίτιδας που προκαλείται από τον ιό. Εκ των υστέρων πολλοί γονείς έκαναν μήνυση στην αγγλική κυβέρνηση που δεν τους έπεισε να κάνουν τα εμβόλια, κυρίως των μωρών που έπαθαν μόνιμες ζημιές, «αλλά το κακό έγινε». Αργότερα, ο δημοσιογράφος Brian Deer, ερευνώντας το θέμα, ανακάλυψε πως ο Andrew Wakefield ήταν μισθωτός ενός δικηγορικού γραφείου, και για τη μελέτη αυτή πήρε £350 χιλιάδες για να τη χρησιμοποιήσει το δικηγορικό γραφείο σε δικαστική αγωγή πελατών του. Μετά την αποκάλυψη στη βρετανική εφημερίδα The Sunday Times, ο Wakefield διαγράφηκε από τα μητρώα των γιατρών της Αγγλίας λόγω σύγκρουσης συμφερόντων στη μελέτη, το αντιεμβολιαστικό ρεύμα όμως που πυροδότησε παραμένει μέχρι σήμερα.
