Αν ανοίξει κανείς σήμερα το TikTok ή το Instagram, κατά πάσα πιθανότητα θα δει μια σειρά από αναρίθμητα βίντεο που αποθεώνουν το καστορέλαιο. Άλλοι το καταναλώνουν για να καταπολεμήσουν τη δυσκοιλιότητα, άλλοι το εφαρμόζουν με την ελπίδα να διασπάσουν το λίπος, ενώ δεν λείπουν εκείνοι που ορκίζονται πως κάνει τα μαλλιά και τις βλεφαρίδες να μακραίνουν.
Όμως, πόσοι από αυτούς τους (εντυπωσιακούς) ισχυρισμούς έχουν επιστημονική βάση;
Το καστορέλαιο μόνο νέο δεν είναι. «Είναι ένα από τα παλαιότερα φάρμακα», αναφέρει ο Stefan Offermanns, καθηγητής φαρμακολογίας στο Goethe University και διευθυντής στο Max Planck Institute for Heart and Lung Research, σύμφωνα με το National Geographic.
Το λάδι από τους σπόρους του φυτού Ρίκινος βρέθηκε σε αιγυπτιακούς τάφους που χρονολογούνται γύρω στο 4000 π.Χ., ενώ σε ιατρικά κείμενα εμφανίζεται ως θεραπεία για παθήσεις του δέρματος, των ματιών – ακόμη και ως μέσο πρόκλησης τοκετού.
Η δράση ως καθαρτικό
Από τότε μέχρι σήμερα, η επιστήμη έχει επιβεβαιώσει τουλάχιστον μία χρήση: Το καστορέλαιο λειτουργεί ως ισχυρό καθαρτικό. Ο Δρ. Offermanns μελέτησε πώς το ρικινολεϊκό οξύ (βασικό συστατικό του) διεγείρει τον υποδοχέα EP3, προκαλώντας συσπάσεις στο έντερο, αλλά και στον τράχηλο. Αυτή η δράση εξηγεί τόσο την ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα, όσο και τη δύναμή του στην πρόκληση τοκετού.
Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει εγκρίνει το καστορέλαιο μόνο ως καθαρτικό. Για την πρόκληση τοκετού, τα επιστημονικά δεδομένα είναι ασαφή και δεν έχει λάβει έγκριση. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί σήμερα δεν το συνιστούν ούτε για τη δυσκοιλιότητα, καθώς υπάρχουν πιο αποτελεσματικά καθαρτικά με λιγότερες παρενέργειες, όπως ναυτία και εμετός. Επιπλέον, η κατάχρηση μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονές και βλάβες στο έντερο.
Το «εξαφανισμένο» λίπος
Στα social media κυκλοφορεί έντονα η ιδέα ότι αν αλείψει κανείς καστορέλαιο στην κοιλιά, θα κάψει λίπος και θα «αποτοξινώσει» τον οργανισμό. «Δυστυχώς, οι περισσότεροι από αυτούς τους ισχυρισμούς είναι απλώς προσωπικές μαρτυρίες, χωρίς καμία επιστημονική βάση», τονίζει η Lindsey Wohlford, διαιτολόγος.
Το καστορέλαιο, εξηγεί, δεν απορροφάται από το δέρμα με τρόπο που να επηρεάζει τα εσωτερικά όργανα. Επομένως, δεν δύναται να διαλύσει το λίπος ή να «θεραπεύσει» τους όγκους, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι.
Η φροντίδα του δέρματος
Ως ενυδατικό προϊόν, το καστορέλαιο μπορεί να έχει μια θέση στη φροντίδα του δέρματος. «Το μεγαλύτερο όφελος είναι η ενυδάτωση», σημειώνει η Nina Botto, αναπληρώτρια καθηγήτρια δερματολογίας στο University of California. Επίσης, έχει ήπιες αντιμικροβιακές ιδιότητες και είναι λιγότερο ερεθιστικό από άλλα έλαια.
Ωστόσο, σε δέρμα με τάση ακμής μπορεί να φράξει τους πόρους και να επιδεινώσει την κατάσταση. Παράλληλα, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι μειώνει τις ρυτίδες ή ότι διαθέτει αντιγηραντική δράση.
Η χρήση στα μάτια
Άλλη διαδεδομένη πρακτική είναι η χρήση του στα μάτια για βελτίωση της όρασης ή πιο μακριές βλεφαρίδες. Οι ειδικοί είναι σαφείς: «Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το καστορέλαιο μπορεί να βοηθήσει σε προβλήματα, όπως το γλαύκωμα ή τη βελτίωση της όρασης», λέει η Saba Al-Hashimi, αναπληρώτρια καθηγήτρια οφθαλμολογίας στο UCLA.
Μάλιστα, η απευθείας εφαρμογή μη αποστειρωμένου λαδιού στο μάτι μπορεί να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις. Κάποιες ερευνητικές ομάδες εξετάζουν το καστορέλαιο ως συστατικό σε ειδικά κολλύρια για ξηροφθαλμία, όμως αυτά συγκαταλέγονται στα αυστηρά ιατρικά προϊόντα και όχι στις «σπιτικές λύσεις».
Συμπέρασμα
Παρά το γεγονός ότι έχει επικρατήσει η ιδέα πως αποτελεί «φυσικό θαύμα», το καστορέλαιο έχει πολύ περιορισμένες, επιστημονικά αποδεδειγμένες χρήσεις. Είναι ισχυρό καθαρτικό, αλλά με σημαντικές παρενέργειες, και ίσως έχει θέση σε εξειδικευμένα προϊόντα για τα μάτια ή το δέρμα. Όλα τα υπόλοιπα, από την απώλεια λίπους μέχρι την αντιγήρανση, παραμένουν μύθοι. Για αυτό, σε κάθε περίπτωση, είναι πάντα πιο ασφαλές να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν το χρησιμοποιήσετε, ειδικά αν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή.
